تاریخچه بازار سهام

و خیلی از مورخین بازار های سرمایه معتقد هستند که رشته کلمه بورس که در خیلی از کشور ها از جمله ایران استفاده میشود از اینجاست

تاریخچه پیدایش بورس در جهان و ایران

همانطور که درباره ظهور و پیدایش هر واژه ای در دنیا و نحوه تکامل آن تاریخچه ای وجود دارد، بورس نیز دارای یک پیشینه و داستانی است که دانستن آن خالی از لطف نیست.
تجارت در گذشته با سختی ها و ریسک های بسیاری همراه بوده به طوریکه اغلب بازرگانان و تجار متحمل ضررهای سنگینی می شدند از اینرو بفکر چاره افتادند تا به وسیله آن جلوی ضرر را بگیرند و یا آن را به حداقل برسانند. در نتیجه تعدادی از بازرگانان عده ای سرمایه دار را در فعالیت های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی را با آنها تقسیم کنند. این تجربه موفقیت آمیز بود لذا به تدریج هر تاجری سعی می کرد تا فعالیت های تجاری خود را با این روش انجام دهد؛ به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود. رفته رفته این تجربه قانونمند شد و به تشکیل ” شرکت های سهامی” تبدیل گردید و هر فرد به نسبت سهم شراکتش در سود و زیان شریک میشد.

اولین تجربه مربوط به تشکیل یک شرکت سهامی با نام “ماسکوی ” ( Muscovy ) در کشور روسیه بود که در سال 1553 میلادی تصمیم گرفت کالاهایی را بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین تاریخچه بازار سهام ببرد و این کاری بود که احتمال ضرر در آن بیشتر میشد. برای انجام این کار عده ای از تجار سرمایه ی لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه ی خود در سود و زیان شریک شد که البته این اقدام با موفقیت صورت گرفت.

بعدها با گسترش مبادلات در اروپا و بزرگ تر شدن شرکت ها به سرمایه های زیادتر و شرکای بیشتری نیاز شد و پیدا کردن شرکای جدید احتیاج به مراکزی داشت تا بین سرمایه‌گذاران و متقاضیان سرمایه، ارتباط برقرار کند، این مراکز به بورس معروف شدند.

به اعتقاد اغلب کارشناسان، تاریخچه ظهور واژه بورس به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد. زمانیکه، بازرگانان و کسبه‌ شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تِربورس (TerBeurze) در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و با شکل دهی یک بازار به خریدوفروش کالاهای خود می‌پرداختند. بعدها کلیه مکان هایی که مردم در آنجا خرید و فروش پول، كالا و اسناد مالي و تجاري ( اوراق بهادار) را انجام میدادند، به بورس ( بهابازار ) معروف شدند.

در آن زمان، این مکان ها از نظم و انضباط خاصی برخوردار نبود و هر کس می توانست در آنجا به فعالیت بپردازد اما به مرور زمان و رفته رفته، نظم و انضباط خاصی در این مکان ها حاکم شد؛ به نحوی که پس از مدتی، فقط بازرگانان، صرافان و دلالان بودند که اجازه داشتند در این مکان ها خرید و فروش کنند.

در گذر زمان، تالارهای مسقف شکل گرفت و بازرگانان که تا پیش از آن، در میادین و خیابان ها خرید و فروش می کردند، برای این امر به این تالارها می رفتند.

در سال ۱۴۶۰ میلادی اولین مرکز بورس اوراق بهادار جهان، در شهر آنورس بلژیک تأسیس شد.

اما رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام هلند شکل گرفت. لازم به یارآوری است که کمپانی هند شرقی هلند اولین شرکت سهامی به‌شمار نمی‌آید و همانطور که پیشتر گفته شد اولین شرکت سهامی در سال ۱۵۵۳ میلادی با نام “ماسکوی”در روسیه ایجاد شد.

در بسیاری از منابع علمی و تاریخی، زمان آغاز به کار تالارهای مسقف بورس را به عنوان تاریخ رسمی تاسیس بورس در دنیا معرفی می کنند و تأسیس اولین بورس جهان را مربوط به اوایل قرن هفدهم میلادی و در شهر آمستردام هلند میدانند. اگرچه همانطور که گفتیم، پیشینه آن به پیش از آن تاریخ و به قرن پانزدهم میلادی بازمی گردد.

بورس آمستردام امروزه نیز یکی از منابع مهم تأمین سرمایه در سطح بین‌المللی است. رشد بورس سهام و فراگیرشدن آن در عرصه های تجاری و اقتصادی، با انقلاب صنعتي اروپا و شكوفايي اقتصاد تازه متحول شده آن همراه بوده است.

نکتة قابل توجه آن است که در هنگام افزایش قابل ملاحظه معاملات سهام، کشورهای اروپایی نظیر انگلستان، آلمان و سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر معاملات سهام و ضمانت‌های اجرایی لازم برای آن را وضع کردند تا از هرگونه تقلب و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیری شود. بورس اتریش در وین در سال 1771 افتتاح شد که عمدتاً به معاملات اوراق قرضه دولتی، جهت تامین مالی جنگ می­پرداخت. بورس اتریش در پایان قرن 19 میلادی 2500 سهم را در تابلوی خود داشت و یکی از مهمترین مراکز مالی اروپا به شمار می­رفت.

در لندن معامله­گران در بورس جهت انجام معامله در قهوه­خانه گرد هم می­آمدند و برای نظم بخشیدن به بازار، قهوه­خانه نیوجاناتان در سال 1773 به بورس اوراق بهادار تبدیل شد. این بازار بورس در سوم مارس ۱۸۰۱ رسما تأسیس شد و با فهرست شرکت‌های چندملیتی و بریتانیایی، یکی از بزرگ‌ترین بورس‌های جهان به‌شمار می‌آید. بورس لندن بخشی از گروه بورس اوراق بهادار لندن است.

در تاریخ ۱۷ می ۱۷۹۲، تعداد ۲۴ کارگزار بازار سهام در خیابان وال استریت نیویورک و زیر درخت نارون تنومندی دور هم جمع شدند تاریخچه بازار سهام و توافق‌نامه‌ای را امضا کردند، که به توافق‌نامه باتن وود یا درخت نارون، مشهور شد.

۲۵ سال بعد، در هشتم مارس ۱۸۱۷ اعضای مؤسس این نهاد تصمیم گرفتند، تا با تهیه پیش نویس قانون، مراحل انجام معاملات را شفاف تر و قانومند کنند و پس از آن نیز خود را به عنوان هیئت امنای بورس اوراق بهادار نیویورک خطاب کردند و با تنظیم تاریخچه بازار سهام اساسنامه، شروع به کار بورس نیویورک را، رسمیت بخشیدند.

بازار بورس نیویورک بطور رسمی، برای اولین بار در ساختمانی اجاره‌ای، واقع در پلاک ۴۰ وال استریت توسط بازرگانان نیویورکی شروع به کار کرد. در آن زمان ریاست این بازار را فردی به نام ” آنتونی استکهلم ” در دست داشت و هر روز صبح لیستی از سهام‌هایی که قابل خرید و فروش بودند را اعلام می‌کرد. در آن زمان برای ورود به هیئت مدیره بورس نیویورک نیاز به داشتن رای دیگر اعضا الزامی بود. علاوه بر این ورود به بازار مستلزم پرداخت پول برای خریدن جایگاه بود. در ۱۸۱۷ هر جایگاه ۲۵ دلار و در ۱۸۲۷ هر جایگاه ۱۰۰ دلار ارزش داشت.درحال حاضر تعداد كارگزاران اين بورس به چند هزار شخص حقيقي و حقوقي بالغ مي­گردد. در حال حاضر در اغلب کشورهای دنیا، بورس‌های اوراق بهادار فعالیت می‌کنند که یکی از این بورسهای معتبر بورس ایران است.

چگونه بورس در ایران تشکیل شد؟

ایده ی اولیه ی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد که به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام “وان لوترفلد” درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و طرح قانونی تأسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد.

هر چند که در همان زمان بانک ملی ایران نیز به عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد، اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار، و وقوع جنگ جهانی دوم تمام کارهای انجام شده متوقف شد و 25 سال به تأخیر افتاد. به‌دنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی دهه۱۳۴۰ و با توجه به ارتباط گسترده سیاسی و اقتصادی ایران آن دوره با غرب، بالاخره در سال 1341، كميسيوني در وزارت بازرگاني و با حضور نمايندگان وزارت دارايي، وزارت بازرگاني و بانك توسعه‌ي صنعتي و معدني ايران تشكيل و موافقت‌‌نامه‌ اوليه تأسيس بورس سهام در اين كميسيون، تنظيم شد.

در اواخر همان سال ، هيأتـي از بورس بروكسل به سرپرستي دبيركل اين بورس براي مشاركت در راه‌اندازي بورس ايران، به كشورمان دعوت شدند و نحوه تأسیس و اداره بورس، تشکیلات و سازمان آن، و کیفیت تصدی دولت، کم و بیش مشخص شد و چهار سال بعد یعنی در اردیبهشت سال ۱۳۴۵ لایحه قانون بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. به دنبال آن، قانون تأسیس بورس اوراق بهادار از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ و از آن درخواست شد که نسبت به اجرای مفاد قانون مزبور اقدام کند، اما در عمل به دلیل آماده نبودن بخش صنعتی و بازرگانی، اجرای این قانون تا بهمن ۱۳۴۶ به تعویق افتاد.

بورس اوراق بهادار تهران از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، فعالیت خود را به‌طور رسمی با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به عنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن زمان و سپس سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد آغاز کرد. در آن زمان برقراری معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌ها و مؤسسات پذیرفته شده در بورس، عامل مهمی در جهت تشویق شرکت‌ها به عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادار تهران بود. حجم معاملات در تاریخچه بازار سهام بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۵۷ به دلیل تبعیت از افزایش آهنگ رشد محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده حاصل در بخش صنعت و همچنین به دلیل پذیرش و دادوستد اوراق قرضه، از ۸۳ میلیارد ریال به ۱۵۰ میلیارد ریال افزایش یافت. طی پانزده سال فعالیت آغازین بورس، در مجموع سهام ۱۰۵ شرکت در بورس پذیرفته شد.

از نیمه دوم سال ۱۳۵۷ با بروز اعتصاب و تعطیلی واحدهای تولیدی و بازرگانی در جریان انقلاب اسلامی، بورس اوراق بهادار تهران به‌دلیل بی‌اعتمادی به دولت و وضع مالی شرکت‌ها، و فرار سرمایه با سقوط سهام و کاهش معاملات روبه‌رو شد و به حالت نیمه‌تعطیل درآمد. همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ باعث دسته‌بندی صنایع در چهار گروه شد که به موجب آن سازمان صنایع ملی ایران برای اداره امور آن‌ها پدید آمد. بدین‌ترتیب بر اثر ملی شدن بانکها، بیمه و صنایع کشور تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس از آن خارج شدند؛ ضمن آن که دادوستد اوراق قرضه نیز به دلیل داشتن بهره مشخص، ربوی تشخیص داده شد؛ بنابراین به‌دلیل عوامل فوق و وقوع جنگ ایران و عراق، دادوستد سهام و اوراق قرضه در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۶۱ تقریباً متوقف شد. در سال ۱۳۶۲ تا حدودی تقاضا برای سهام وجود داشت، ولی به دلیل پایین‌بودن قیمت‌های پیشنهادی خریداران، عرضه‌کنندگان چندان زیاد نبودند. در سال ۱۳۶۳، به دنبال تصمیم دولت مبنی بر واگذاری تعدادی از کارخانه‌های دولتی، به کارگران و سایر افراد بخش خصوصی، مبادلات سهام، اندکی افزایش یافت و تا سال ۱۳۶۷ افزایش حجم معاملات با نرخ کاهشی ادامه یافت. پذیرش قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل متحد از جانب ایران در تابستان ۱۳۶۷ و همچنین تصویب قانون جدید مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات تعاون ملی برای بازسازی در اواخر سال ۱۳۶۷ و مهم‌تر از هر چیز تصویب قانون برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در همین سال، باعث رونق بورس اوراق بهادار تهران و رشد حجم معاملات شد.

بررسی روند فعالیت بورس در دوره ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۵ نشان می‌دهد که روند یکنواختی بر فعالیت بورس حاکم نبوده‌است. بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۷۶، دوره تازه‌ای از فعالیت خود را تجربه کرده‌است و زمینه‌های تحولات بعدی بازار سرمایه با اعمال برنامه‌های اصلاحی از این سال پایه‌ریزی شده‌است. ایجاد فضای رقابتی سالم، افزایش علاقه‌مندی و اعتبار فعالیت‌ها و به‌کارگیری شیوه‌های مؤثر تنظیم و نظارت از سال ۱۳۷۷ به‌طور نسبی ایجاد شد و بورس نشانه‌های مثبتی مبنی بر بازگشت رونق را تجربه کرد.

بورس ايران در طول تاريخ فعاليت خود، همواره فراز و فرودهاي بسياری را تجربه كرده است، اما يكي از مهم‌ترين تحولات تاريخ بورس ايران، تأسيس قانون جديدي تحت عنوان ” قانون بازار اوراق بهادار” در اول آذر سال 1384 بوده است كه ضمن رفع برخي نارسايي‌ها و نواقص موجود در قانون اوليه، زمينه توسعه گسترده بورس در ايران را فراهم كرد. براساس اين قانون، بخش نظارتي بورس از بخش‌هاي عملياتي آن تفكيك شد، به اين معنا كه در سال 1385 سازماني به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار، به عنوان نهاد نظارتي بورس تشكيل گردید. سازمان بورس كه خود تحت نظارت شورايي به اسم شوراي عالي بورس فعاليت مي‌كند، وظايف متعددي دارد كه يكي از مهم‌ترين وظايف آن، تأسيس و نظارت بر عملكرد بورس‌هاي مختلف است، در مطالب آینده بورس، قوانین حاکم بر بورس و نحوه فعالیت در آن را توضیح خواهیم داد، پس با ما همراه باشید.

بازار بورس در ایران

تاریخچه بازار بورس در ایران

تاریخچه بازار بورس در ایران برمی‌گردد به سال 1315 زمانی که مطالعات برای احداث این بازار انجام شد، اما به مدت سی سال همه چیز متوقف شد تا سال 1345 قانون احداث بازار بورس تصویب شد، سال 1346 پانزدهم بهمن ماه شروع به کار بازار بورس ایران بود.
شرکت نفت پارس و شرکت بانک توصعه صنعت معدن ایران اولین شرکتهایی که وارد بازار بورس ایران شده بودند و سهامشان را عرضه کردند و اوراق های قرضه که اون زمان بود وارد این بازار شد .

انواع بازار بورس در ایران

بازار بورس ایران توی این سالها تقسیم شد به چهار بازار:

1. بازار بورس اوراق بهادار تهران

بزرگترین و مهم‌ترین بازار بورس کشور هستش . بازار بورس اوراق بهادار تهران بازاری هست که در آن سهام شرکتهای بزرگ کشور معامله می‌شود، مثل ایرانخودرو سایپا فولادمبارکه خیلی از پتروشیمی ها و پالایشگاهی‌های کشور ،
شرکتهایی که توانسته اند از فیلترهای سازمان عبور کنند و مجوزهای این بازار را کسب کنند وارد بورس اوراق بهادار تهران شده اند.

2. بازار فرابورس

بازار فرابورس بازاری هست که شرکتهایی که نتوانسته اند مجوز بازار بورس را کسب کنند، شرکتهایی که عملا زیان ده باشند یا کوچک باشند، تعداد میزان سرمایه ثبت شده پایین باشد، تعداد سهامدارنشان کم باشد، و بخواهند از مزایای بازار بورس استفاده کنند وارد بازار فرابورس می‌شوند.
به عبارتی می‌توانیم بگوییم بازار فرابورس بازاری هست که ریسکش نسبت به بازار بورس اوراق بهادار بالاتر هست .
نکته‌ای که خدمتتان عرض کنیم : بازار فرابورس را به نام ابزارهای نوین مالی می‌شناسند یعنی صرفا خرید و فروش سهام شرکتها نیستش در این بازار می‌توانید انواع اوراقهای مشارکت اجاره اسنادخزانه اسلامی و حتی اوراقهای تسهیلات مسکن را خریداری کنید.

3. بازار بورس کالا

در بازار بورس کالا کالا معامله می‌شود، شرکتهای بورسی تولیداتشان می‌توانند از این طریق برای فروش بگذارند، یکی از مهم ترین آیتم‌های این بازار بحث قراردادهای آتی سکه که در قالب بورس کالا هست .

4. بازار بورس انرژی

در بازار بورس انرژی عملا انرژی معامله می‌شود مثل برق بخاطر شرایط خاصی که بورس انرژی و بازار بورس کالا دارند افراد حقیقی در این بازارها فعالیت ندارند،
به عبارتی افراد حقیقی در بازار بورس و فرابورس فعالیت می‌کنند و شرکتهای حقوقی در بازار بورس کالا و انرژی .
از اینجا به بعد هر جا که صحبت از بورس کردیم بیشتر منظورمان بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس هست .
نکته : در قالب بورس کالا قراردادهای آتی سکه حقیقی‌ها هم می‌توانند فعالیت کنند .

ارکان بازار سرمایه ایران

شورای عالی بورس نهاد قانون گذار در بالاترین رده قرار دارد و قوانین بازار را می‌نویسد. این قوانین توسط نهاد نظارتی که سازمان بورس اوراق بهادار تهران هست کنترل می‌شود، به عبارتی سازمان بورس اوراق بهادار تهران نهاد نظارتی این بازار هست و با شرکتهای متخلف برخورد می‌کند.
بورس تهران . فرابورس ایران . بورس کالا . بورس انرژی نهادهای اجرایی هستند که کارشان روی بحث اجرا قوانین هست.
نهاد اجرایی بعدی که وجود داد شرکت سپرده گذاری مرکزی هست ، اگر به فرض شما 20 سال پیش سهامی را خریداری کرده بودید و برگه سهامتان مفقود شده می‌توانید مراجعه کنید به شرکت سپرده گذاری مرکزی و درخواست برگه سهام جدید کنید ، به عبارتی شرکت سپرده گذاری مرکزی آمار دارایی‌های شما را دارد و می‌تواند آمارتان را به‌روز کند.
شرکت سپرده گذاری مرکزی برای مبارزه با بحث پولشویی سامانه‌ای راه انداخته به نام سامانه سجام سامانه جامع اطلاعات مشتریان توی این سامانه شما باید حتما مراجعه کنید و اطلاعات خودتان را وارد کنید و کد رهگیری از این سامانه دریافت کنید،
نکته ای که وجود دارد این هست که این سامانه برای این به وجود آمده که با بحث پولشویی مبارزه کند و اطلاعات مشتریان را یکپارچه کند.
اما نهاد پشتیبان چیه؟ نهاد پشتیبان در بازار بورس ایران شرکت مدیریت فناوری بورس تهران هست،
که آمارها و ارقام های شرکتهای بورسی را توی تک تک روزهای بازار دارد و شما از این طریق می‌توانید به تمام آمارها و ارقام شرکتهای بورسی دسترسی داشته باشید.

تاریخچه پیدایش بورس در ایران

اولین بورس در جهان در اوایل قرن هفدهم میلادی، در آمستردام هلند تأسیس شد وکمپانی هندشرقی نخستین شرکتی بود که سهام خود را، در بورس عرضه کرد.

در سال 1315 هجری شمسی مطالعات اولیه درباره تأسیس بورس در ایران انجام شد، آن زمان بانک ملی به همراه کارشناسان بلژیکی از جمله فردی به نام “ران لوترفلد” گزارشی را که شامل جزئیات اساسنامه بورس اوراق بهادار در ایران بود، منتشر کردند.

این طرح به دلیل شرایط آن زمان و به دلیل جنگ جهانی دوم تا سال 1341 متوقف ماند اما در سال 1341کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نماینده ‌ های دارایی، بازرگانی، بانک توسعه صنعت و معدن ایران تشکیل شد و توافق اولیه تاسیس بورس، تنظیم شد. در اواخر همان سال، هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و سرانجام در سال1345 قانون تشکیل بازراربورس اوراق بهادار تصویب و برای اجرا به بانک مرکزی ابلاغ شد. در ابتدا بورس اوراق بهادار فقط در اوراق بهادار شرکت‌ها و دولت‌ها خرید و فروش می‌کرد تا اینکه در بهمن ماه سال 1346 با انجام چندمعامله بر روی سهام بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی که بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن زمان بود، رسماً فعالیت خود را آغاز کرد.

درسال 1348 مردم برای کمک به رشد اقتصادی کشور و مشارکت در بازارهای مالی متقاضی دریافت سهام عدالت بودند، در پی این تقاضا دولت به کارمندان شرکت‌های بزرگ دولتی و خصوصی سهام اعطا کرد که موجب افزایش چشمگیر فعالیت بازارهای مالی درآن دوره شده بود، درآن سال‌ها افراد حقیقی و حقوقی با ارزش خالص دارایی‌های مرتبط با بورس اوراق بهادار در بازارهای مالی مشارکت می‌کردند.

بورس ایران فراز و فرودهای بسیار زیادی را تجربه کرده است. از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷ ، تعداد شرکت‌ها و موسسات بورسی، از ۱۰ بنگاه اقتصادی که دارای سرمایه ۶/۲ میلیارد ریالی بودند، به ۱۴۲ شرکت با بیش از ۳۰۸ میلیارد ریال افزایش یافته است. با پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده از ۱۰۵ شرکت، به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ تقلیل یافت که علت آن تملک بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی توسط دولت در اثر ملی شدن بانک‌ها، بیمه و برخی صنایع کشوروهمچنین خارج شدن تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس بوده و سبب رکود شدید بازار بورس در طی هشت سال جنگ تحمیلی شده است. در آن سا ل ‌ها همه فعالیت‌های مربوط به بازار اوراق بهادار پیرو منع فعالیت‌های مبتنی بر بهره وملی شدن بانک‌های بزرگ و غول‌های صنعتی متوقف شده بودند.

بورس اوراق بهادارفعالیت خود را پس از جنگ تحمیلی طبق قانون بودجه سال 1366 مجدداً آغاز کرد، در سال 1367 دولت از طریق اولین “ اصلاحات اقتصادی پنج ساله” که به‌ همراه پارلمان اقتصادی تعریف شده بود، کاملا موافق اصلاحات اقتصادی و خصوصی‌سازی شرکت‌های دولتی بود. انتظار می‌رفت که در پنج سال آینده بازارهای مالی رونق بگیرند ولی عدم تنظیم مقررات و چارچوب قانونی منسوخ شده، باعث بروز بحران در بازار و ذوب برخی املاک شده بود. در دوره 4 ساله، سیستمی به ‌نام تجارت خودکارارائه شد که باعث تقویت برخی از مکانیسم‌های مهم نظارتی شد، بورس اوراق بهادارتهران در این دوره عضو کامل در فدراسیون جهانی بورس و اوراق بهادار ( FIBV ) و عضو مؤسس فدراسیون بورس اوراق بهادار یورو آسیا ( FEAS ) شد، همچنین از سال 1378 بورس اوراق بهادار تهران، عضو تاریخچه بازار سهام انجمن بین المللی گزینه‌های بازار است.

در اول آذر سال 1384 با تصویب قانون جدیدی تحت عنوان ” قانون بازار اوراق بهادار”، یکی از مهم‌ترین تحولات تاریخ بورس ایران رخ داد که باعث توسعه گسترده بورس در ایران و رفع برخی ابهامات و نواقص موجود در قوانین اولیه شد.

براساس این قانون، سازمانی به نام سازمان بورس و اوراق بهادار، بعنوان نهاد نظارتی بورس تشکیل شد و بخش نظارتی بورس از بخش عملیاتی آن تفکیک شد، این سازمان تحت نظارت شورایی به اسم شورای عالی بورس فعالیت می‌کند و تأسیس و نظارت برعملکرد بورس‌های مختلف از مهم‌ترین وظایف آن می‌باشد.

ازسال 1390، بورس اوراق بهادار تهران یکی از بنیان‌گذاران ف دراسیون بورس اوراق بهادار یورو آسیا شد و 339 شرکت با سرمایه 104.21 میلیارد دلار آمریکا در بازار‌های ترکیبی بورس اوراق بهادار وارد شدند همچنین درسال‌های 1380تا 1391 جزء بهترین بورس‌های عملکردی جهان به شمار می‌آمد.

در سال 1392، بورس اوراق بهاداربعد ازرسیدن به اوج تاریخی خود، به علت سقوط ریال ایران و رکود قیمت نفت یک چهارم کل سرمایه بازار خود را از دست داد، در همان سال برای کاهش نوسانات در بورس سهام برخی از بانک‌ها و موسسات مالی وابسته به دولت تصمیم گرفتند ازطریق صندوق توسعه بازار پول را به بورس تزریق کنند.

بررسی تاریخچه بازارهای مالی

در این جلسه میخواهیم به بازار سهام و بورس و تاریخچه ی آن بپردازیم.

معرفی و بررسی بازار سهام و بورس

تاریخچه بازار سهام

💎آموزشی تصویری	تاریخچه بازار مالی سهام ( stock exchange )
📚گروه آموزشی	سرمایه گذاری و بورس
💰شماره جلسه	129
🎓مدرس	علی افشاری
🕔زمان	12:01
🔥قابل مشاهده	کانال آپارات
💸لینک مشاهده	کانال یوتیوب

بازار سهام و بورس یکی از مهم تررین بخش های اقصاد دنیا هستش .
زمانی که اسم بازار سهام میاد همگی اولین چیزی که به ذهنشون میرسه بازار های بزرگ سهام مثل :

که باعث بوجو اومدن افراد افسانه ای در این بازار مثل وارن بافت چارلی مورگان پتر لینک که الگوی خیلی از ماها در زندگی هستند

شاید برای خیلی از سرمایه گزاران و این موضوع غیر قابل تصور باشه که دنیایی رو بدون این تکنولوژی ها
و سیستم های مالی و شرکت هایی که هر روزه با نوسانات ارزششون خیلی ها رو خوشبخت میکنن بتونن تصور کنن .

با این که خیلی ممنوعیت ها و فروپاشی ها وسقوط ها براش بوجود اومد مثل سقوط 1929 ممنوعیتش توسط پادشاهی انگلیس ولی کسی نتونست جلوی تکاملش رو بگیره .

بررسی تاریخچه بازار بورس

خب حالا این سوال پیش میاد که این تکامل چجوری انجام گرفت؟

برای جواب دادن بهش باید سفری داشته باشیم به اروپا کشور bel paese ایتالیا به شهر ونیز venice شهر آبی، شهر پل ها وکه حتی مکانی مناسبی هستش

برای دوری واستراحت سرمایه گزاران از بازار های مالی ولی اگر به 700 سال قبل برگردیم به سال 1300 محل بوجود آمدن

تاجر واقعی ونیز the real merchant of Venice در آن زمان قرض دهندگان پول در اروپا خلع مهمی که از بانک های آن زمان باقی مانده بود رو پر کردن .

قرض دهندگان پول در آن زمان شروع به معامله کردن بدهی ها و وام ها بین همدیگر کردن ، قرض دهنده ای برای کاهش خطر و ریسک خودش میرفت

و وام با بهره بالای خودش رو با یک وام دیگری با بهره دیگری جا به جا میکرد .

به جایی رسید که حتی این قرض دهندگان شروع به خرید اوراق قرضه از دولت ها که بر روی لوح های سنگ نوشته میشد کردند.

کم کم شغل آن ها تکامل پیدا کرد و این اوراق قرضه رو بعد از اینکه به سود مورد نظر خودشون میرسیدند به فرد سرمایه گزار دیگه ای میفروختند

و اینجا بود که تجار ونیزی پیشگامان معامله گری اوراق قرضه در میان دولت ها در آن زمان شدند.

تجار ونیزی این لوح های سنگ رو که اوراق قرضه بودند رو با تمامی اطلاعاتش با خودشون حمل میکردند و به دنبال مشتری در حرکت میکردند

حدودا مانند کاری که کارگزاری های الان انجام میدهند ولی حالا برای ادامه تکامل این بازار باید به میدان نبرد اروپا کشور بلژیک سفر کنیم

با این حال که در شهر های دیگه در هلند هم خرید و فروش هایی اتفاق میفتاد ولی همگی در این موضوع اتفاق نظر دارند که در حدود 200 سال بعد در سال 1531 در شهر آنترپ اولین بازار سهام شکل گرفت

در آن زمان هنوز جای مشخصی برای این بازار وجود نداشت ولی مسافرخانه تر برز که توسط خانواده شناخته شده ون در برز اداره میشد پذیرای معامله گران از جای جای اروپا مثل ایتایلیا و هلند دیگر جاها بودند

که هم مردم و هم خودش برای برای خرید فروش سفته ها و اوراق های دولتی درون آنجا یا نزدیک میدان آنجا اقدام به انجام معامله میکرد که کم کم آن میدان معروف به میدان تر برس شد

که میشه از به عنوان اولین بازار سهام ازش نام برد و هرجایی که مردم دور هم جمع میشدند و معامله میکردند را برز مینامیدند

و خیلی از مورخین بازار های سرمایه معتقد هستند که رشته کلمه بورس که در خیلی از کشور ها از جمله ایران استفاده میشود از اینجاست

فقط این بازار سهامی که اینجا شکل گرفت در میدان و جلوی خونه ی آقای برز یه مشکلی داشت و اون هم نبود هیچ سهامی در آنجا بود و فقط سفته و اوراق در آنجا معامله میشد

به 70 سال جلو تر میریم در اوج دوران امپریالیزم به نظر میرسید که همه افراد در حال سود بردن از شرق هند و آسیا بودند بجز خود افراد اون منطقه

افراد با سفر های دریایی که از اون جا داشتند با خود وسایلی که میاوردند روسود های خوبی رو میکردند ولی از ریسک بسیار بالایی برخوردار بود گاهی اوقات مورد حمله دزدان دریای قرار میگرفتند

بعضی اوقات هم بخاط جهت یابی ضعیف یا گم میشدند تاریخچه بازار سهام یا گرفتار طوفان ها و خشم دریا میشدن

صاحبان کشتی ها بعد از مودتی به خاطر این که ضرر کمتری رو متحمل بشند شروع به فروش سهم از کشتی خود به شخص کردند

و شخص و افراد دیگر رو در معاملات خود شریک کردند تا اگر هم کشتی اتفاقی براش افتاد کمتر متحمل ضرر بشن و همچنین سودشون رو با دیگر افراد شریک شدند

در این حین هم سرمایه گذاران کم کم یاد گرفتند و تمامی سرمایه خود رو بر روی یک کشتی نمیگشذاشتند و در کشتی های مختلف قرار میدادند

یا به اصطلاح امروز در بازار های مالی که یک روش کلاسیک هم هستش تمامی تخم مرغ هایشان را درون یک سبد قرار ندمیدادند تا اگر یک کشتی هم به مقصد نرسید دیگر کشتی ها برای آنها سود حاصل میکردند

در سال 1602 یک شرکت به اسم the dutch east company یا همان کنپانی هلندی هند شرقی تاسیس شد و به اولین شرکتی سهام های آن ارائه شد تبدیل شد

تفاوتش با قبل این بود که سرمایه گذاران بجای این که سرمایه خودشون رو بر روی کشتی های شخصی بکنند میومدند و سهامی از این شرکت رو خریداری میکردند و در تمامی تاریخچه بازار سهام کشتی ها سهیم میشدند و این باعث میشد بر روی مقدار بیشتری شرکت سرمایه گذاره بشه

و همچنین مقدار های بیشتر سفر و کمشدن ریسک و بالا رفتن درصد موفقیت حتی باز هم این امکان که بر روی یک سفر مجزا هم سرمایه گذاری کنند امکان پذیر بود

سهام داران به این علت که زمانی که روی شرکت سرمایه گذاری میکردند و در آن سهیم میشدند در ازای سرمایه گذاری برگه ی مشارکتی رو دریافت میکردند

به همین خاطر که کاغذ مالکیت داشتند بعد از مدتی سود هر کسی که مایل بود میتونست برگه ی مشارکت خودش رو به کس دیگه ای بفروشد

خیلی دیگر از کشور ها شروع به انجام این کار با شرکت های هند شرقی کردند که انگلیس شامل این کار بود که خودش کمپانی هند شرقی انگلیس رو هم دارا بودش

خب خربد فروش سهام های کمپانی هند شرقی در ابعاد بزرگتر اتفاق افتاد

خرید و فروش های سهام در آن زمان در انگلیس در کافی شاپ ها انجام میگرفت که بعد از مدتی در تاریخ 1773 به کافی شاپ های که در آن ها خرید و فروش انجام میگرفت stock exchange گفتنتد

به نوبعی میشه گفتش اولین بازار های سرمایه و تالار های سرمایه کافی شاپ ها انگلیس در آن زمان بودند و از آنجایی هم که هیچ سازمانی برای بررسی و قانونی وضع نشده بود

شرکت های زیادی شروع به انجام اینکار کردنددرست در همین زمان بودش که شرکت south sea company شروع به فروش سهام های خودش کرد

قبل از اینکه حتی یک سفر دریایی هم انجام بده تمامی سهام های آن شرکت فروش رفت و سود خوبی هم برای شرکت و هم برای افراد در بر داشت

ولی همین موضوع باعث شد هر کسی که میخواست کسب و کاری راه بندازه شروع به انجام اینکار کنه و از اون جایی هم که هیچ سیستم نظارت کننده ای یا همان regulation برای این موضوع وجود نداشت

همه میتونستن اینکار رو انجام بدهند و همه افارد هم به خاطر این که دیده بودن بقیه از داستان شرکت ssc یا همان شرکت دریای جنوب سود خوبی رو برای خودشون دارن حاصل میکنن ،

چشم بسته شروع به سرمایه گذاری بر روی این شرکت ها کردند .این اتفاق برای حدود 300 سال پیش ولی متاسفانه هنوزم افرادی در زمان حال هستن که با چشمانی بسته اقدام به سرمایه گذاری میکنند

خب حالا برگردیم به همون 300 سال پیش همونطور که گفته شد شرکت south sea company بدون انجام حتی یدونه سفر هم شروع به فروش سهام هاش کرده بود

و طولی نکشید که برای برگردوندن سود سهام داراش به مشکل خورد و این یکی از شرکت هایی بود که پشتوانه قوی ای هم داشت

زمان تاسیس بازار بورس اوراق بهادار انگلیس

حالا شما فکر برای دیگر شرکت های شخصی چه اتفاقی افتاد و همونطور که همگی شما عزیزان حدس میزنید حبابی که از این داستان شکل گرفته بود میترکه و یکی از اولین حباب های اقتصادی شکل گرفته و همچنین اولین سقوط های تاریخ میشه ازش

و در پی این موضوع پادشاهی آن زمان در انگلیس اقدام به ممنوع کردن خرید و فروش سهام تا سال 1825 کرد با این حال در سال 1801 بازار سهام انگلیس شکل گرفت

ولی بسیار عرضه محدودی از سهام در آن انجام میشد و این بخاطر ممنوعیت بود و این یکی از دلایلی شد که انگلیس نتوانست به ابر قدرت جهانی در این موضوع تبدیل بشه

و دقیقا در سمتی دیگر در دنیا ،آمریکا در سال 1970 این ایده بازار بورس اوراق بهادار stock exchange به فیلادلفیا رسید و اولین بازار تشکیل شد

ولی با این حال که اولین بود ازش کمتر نام برده میشود و اون بخاطر شروع و قدرت زیاد این ایده در نیو یورک بود که در تاریخ 17 می 1792 در گوشه خیابان وال استریت و برود وی 24 نفر از کارگزاران دور هم جمع شدند

توافق نامه ای را در زیر درخت نارون که به همین نام هم ثبت شد buttonwood امضا شد و قدرتمند ترین بازار بورس دنیا در اینجا شکل گرفت

و چون که بلاخره یک جا مشخص و همگیر شد و فقط مخصوص stock exchange یا همان معاملات سهام بود دلیلی شد که تبدیل قلب اقتصادی دنیا شد

و تمامی بیزینس ها و کسب و کار های معتبر از آنجا رد میشدند و با تمامی خوشبختی ها و ریزش هایی که تاریخچه بازار سهام به خودش دید از آن سال از تکامل و پیشرفت باز نموند و تبدیل به بازاری که ما امروزه میشناسیم تبدیل شد

امیدوارم که اگر شما هم علاقه مند به بازار های مالی هستید ازین مطالب استفاده کرده باشید

یه جمله معروف هستش که میگه there is nothing new under the sun
هیچ اتفاق جدیدی در زیر نور خورشید وجود ندارد

جهت افتتاح حساب در بروکر محبوب و پرطرفدار لایت فارکس اینجا کلیک کنید و فایل مربوطه را مشاهده کرده

و برای دریافت سرویس های ویژه با تیم فارکس حرفه ای در واتساپ و تلگرام در ارتباط باشید تا به بهترین نحو ممکن راهنمایی شوید.

فایل پی دی اف تاریخچه بازارهای مالی (بورس اوراق بهادار یا stock exchange)

تاریخچه پیدایش بورس اوراق بهادار در دنیا و ایران

در علم اقتصاد بورس به بازاری اطلاق می شود که قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می پذیرد و در یک طبقه بندی کلی شامل بورس کالا و اوراق بهادار است.

واژه بورس (Bourse) در زبان فرانسوی به معنای کیف پول است. علاوه بر این، چنین بیان شده است که در اوایل قرن پانزدهم میلادی در شهر بروژ بلژیک مردی به نام ” واندر بورس زندگی می­ کرده که صرافان شهر در مقابل خانه او به داد و ستد کالا و اوراق بهادار می پرداختند. از این رو بعدها به کلیه مکان هایی که داد و ستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری در آن صورت می­ گرفت، بورس گفته شد.

در این مطلب عناوین زیر را بررسی خواهیم کرد:

تفاوت بازار بورس -به عنوان یک بازار مالی- با بازار فیزیکی در آن است که در این بازار سهام و اوراق قرضه بجای کالا مورد معامله قرار می‌گیرد. بازار بورس تابع مقرراتی است که توسط نهادهای قانون گذار تعیین می‌شود و به منظور جلوگیری از بی نظمی و رعایت حقوق طرفین عرضه و تقاضا، رعایت آن‌ها الزامی است. امروزه بازارهای بورس و اوراق بهادار، شاهراه سرمایه‌گذاری و انجام معاملات در حوزه بورس کالا و اوراق بهادار در جهان محسوب می‌شود.

سال ۱۴۶۰ میلادی اولین مرکز بورس اوراق بهادار جهان، در شهر انورس کشور بلژیک تاسیس شد. اما رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در اوایل قرن هفدهم میلادی یعنی سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام هلند شکل گرفت. البته تاریخچه بازار سهام کمپانی هند شرقی اولین شرکت سهامی به شمار نمی‌آید، بلکه اولین شرکت سهامی در سال ۱۵۵۳ میلادی با نام “ماسکوی” (muscovy) در روسیه ایجاد شد.

بورس‌های معتبر دنیا

بورس نیویورک و تعدادی از بورس‌های مهم دیگر در خیابانی به نام وال استریت (Wall Street)، در محله منهتن نیویورک قراردارد. در قرن ۱۷ میلادی استعمارگران هلندی برای ایجاد مانعی در برابر حملات سرخپوستان و دزدان دریایی این منطقه، دیواری ساختند، از این جهت خیابانی که بعدها در این محل ایجاد شد وال استریت نامیده شد. پس از آن مراکز تجاری و مغازه‌ها در آن ساخته شد. توافق نامه “باتن وود” که در سال ۱۷۹۲ توسط ۲۴ تن از کارگزاران بازار وال استریت امضا شد، پایه تاسیس بازار بورس نیویورک بطور رسمی شد. این بازار در ساختمانی اجاره‌ای، واقع در پلاک ۴۰ وال استریت در سال شروع به کار کرد. ریاست این بازار را به عهده فردی به نام آنتونی استکهلم بود.معتبرترین و بزرگترین بورس دنیا، بازار بورس نیویورک (NYSE) محسوب می‌شود که در سال ۱۷۹۲ بنانهاده شد. شاخص اصلی اقتصادی بازار نیویورک، Dow Jones (داوجونز) است. معاملات و مبادلات این بازار به صورت الکترونیکی انجام می تاریخچه بازار سهام پذیرد و به لحاظ سرمایه‌گذاری در بازار و ارزش معاملات بزرگترین بازار بورس جهان به حساب می‌آید. این بازار تلفیقی از ۹۰ درصد میانگین صنعتی داوجونز و ۸۲ درصد حجم بازار S&P است. بازار بورس نزدک (NASDAQ) نیز به عنوان بزرگترین بازار معامله سهام در آمریکا نیز در سال ۱۹۷۱ توسط انجمن ملی معامله‌گران اوراق بهادار بورس نیویورک تاسیس شد.

بورس لندن (LSE) که در سال ۱۸۰۱ میلادی فعالیت خود را آغاز نمود، بورس توکیو (TSE)، بورس فرانکفورت و بورس پاریس از دیگر بازارهای مهم بورس در دنیا به حساب می‌آیند که نقش مهمی را در اقتصاد ایفا می‌کنند.

بورس ایران

پس از انقلاب با ادغام و ملی شدن ۹ بانک، ادغام و دولتی شدن چند شرکت بیمه و در نهایت تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران، تعداد شرکت های پذیرفته شده در بورس به ۵۶ شرکت در سال ۱۳۶۷ کاهش یافت. از طرفی بروز جنگ تحمیلی و ابهامات موجود ناشی از آن در اقتصاد ایران سبب شد تا حجم معاملات سهام از ۳۴,۲ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ به ۹/۹ میلیارد ریال در سال ۱۳۶۷ کاهش یابد. این آمار کمترین میزان در طول مدت عمر بورس تهران محسوب می شود. اولین تلاش ها برای تشکیل بورس و اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ همزمان با سفر کارشناسان هلندی و بلژیکی برای تنظیم مقررات قانونی بازمی گردد؛ البته این تلاش به علت شروع جنگ جهانی دوم به حال تعلیق درآمد تا آنکه ادامه فعالیت در سال ۱۳۳۳ به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن وقت واگذار گردید. پس از ۱۲ سال تحقیقات گسترده، سرانجام در سال ۱۳۴۵ قوانین و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار آماده و در اردیبهشت همان سال لایحه آن به تصویب مجلس شورای ملی رسید. بورس تهران در بهمن ماه ۱۳۴۶ فعالیت خود را با انتشار سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی آغاز کرد و پس از آن با انتشار سهام شرکت‌های نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضه عباس آباد فعالیت خود را ادامه داد. ارزش مبادلات بورس تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ به بیش از ۳۴ میلیارد ریال رسید و تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده از ۶ بنگاه به ۱۰۵ بنگاه (با سرمایه بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال ) افزایش یافت.

پس از پایان جنگ تحمیلی و توجه به تجدید فعالیت تاریخچه بازار سهام بورس در برنامه‌های پنج ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، احیای فعالیت بورس اوراق بهادار، سبب فراهم سازی بستری مناسب به منظور اجرای سیاست‌های خصوصی سازی گردید، به طوری که حجم معاملات بورس از ۹,۹ میلیارد ریال در سال ۱۳۶۷ به ۱۰۴,۲۰۲ میلیارد ریال در پایان سال ۱۳۸۳ رسید. در همین دوره شرکت‌های پذیرفته شده در بورس نیز از ۵۶ شرکت به ۲۴۹ شرکت در سال ۱۳۷۵ و پس از آن به ۴۲۲ شرکت در سال ۱۳۸۳ افزایش یافت. به موجب ماده ۹۴ قانون برنامه سوم توسعه (۱۳۸۳- ۱۳۷۹) شورای بورس موظف شد تا کارهای لازم را برای ایجاد شبکه رایانه‌ای بازار سرمایه ایران به‌منظور انجام گرفتن دادوستد الکترونیک اوراق بهادار و پوشش دادن خدمات اطلاع‌رسانی در سطح ملی و بین‌المللی انجام دهد. همچنین بر اساس ماده ۹۵ برنامه سوم توسعه، شورای بورس مجاز شد تا دست به راه‌اندازی بورس‌های منطقه‌ای در سطح کشور بزند و راهکارهای لازم را برای قابل معامله شدن دیگر ابزارهای مالی در بورس اوراق بهادار فراهم نماید. از دیگر اتفاقات مهم در سال ۱۳۶۹، می توان به محاسبه شاخص بهای سهام در بورس اوراق بهادار تهران اشاره کرد. این شاخص از ۴۷۲ واحد در سال ۱۳۷۰ به ۱۲٫۱۱۳ واحد در سال ۱۳۸۳ رسید

فعالیت بورس اوراق بهادار در سال ۱۳۸۴ با تاثیرپذیری از سلسله عوامل مختلف داخلی و خارجی، با یک روند کاهشی مواجه گردید که با تلاش‌های دولت وقت و سازمان بورس، شیب نزولی آن کاهش پیدا کرد. شاخص بازار بورس در پایان سال ۱۳۸۴ به ۹,۴۵۹ واحد رسید اما توانست در سال ۱۳۸۵ از مرز ۱۰,۰۰۰ واحد بگذرد و در پایان همان سال به مقدار ۹,۸۲۱ واحد رسید. با تشدید تحریم‌ها علیه ایران و بروز مشکلات اقتصادی از سال دی ماه ۱۳۹۲ بورس اوراق بهادار تهران با فراز و فرودهای بسیار همراه بوده است. شاخص این بازار در ۳ ماهه منتهی به ۳۱ خرداد ۱۳۹۴ به ۶۳,۸۱۰٫۳ واحد رسید.