تحلیل معمای صرف سهام و بررسی مشکلات تخمین ضریب ریسک‌گریزی در بازار سهام تهران
مدلهای استاندارد بر اساس مصرف در قیمتگذاری بازدههای دارایی موفق ظاهر نشدهاند. در مقاله ای مشهور، مهرا و پرسکات (1985)، با استفاده از مدل مصرف استاندارد، وجود معمای صرف سهام را اثبات کردند. ادبیات اقتصاد مالی تا کنون در تلاش فراهم نمودن راهحلی قانعکننده برای این معمای مشهور بوده است. در مقابل این ادبیات که بصورت عمده به ایالت متحده اختصاص دارد، مطالعه حاضر بسادگی این معما را در چارچوب مدل مهرا (2003) برای بازار سهام تهران و دوره زمانی 1371-1393 بصورت فصلی انعکاس میدهد. از یک سو برآوردهای حاصل از مدل، وجود معما را در بازار سهام تهران تأیید میکند و منجر به برآوردی جدید و عجیب از ضریب ریسک گریز نسبی در بازار سهام تهران میشود. از سویی دیگر ادعا شده است، فرضهای اصلی مدل مصرف، انتخاب دارایی بدون ریسک و محدودیت تعداد دادهها موانعی در استحکام برآورد ضریب ریسکگریز نسبی ثابت در بازار سهام تهران است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Analysis of Equity Premium Puzzle and study of Pitfalls in Estimating the Coefficient of Relative Risk Aversion in Tehran Stock Exchange
Standard consumption-based models typically fail in pricing asset returns. In a famous seminal paper, Mehra and Prescott (1985), using a standard consumption model, prove the presence of equity premium puzzle. It has being tried to find an appropriate solution to the well known puzzle in Financial economy literature. In contrast to this literature, which mainly focuses on the United States data, this study is simply intended to examine the existence صرف سهام چیست؟ of the puzzle based on Mehra framework (2003) in Tehran Stock Exchange and the period of 1992-2014. the estimations derived from Model confirm that the puzzle exist and it leads to the new and odd result of relative risk aversion coefficient in Tehran stock market. On the other side, we claim that the key consumption model assumptions, the choice of a proper riskless asset and the lack of data, generate obstacles in finding robustness in the estimations of the CRRA coefficients, in Tehran stock market.
مبلغ اسمی سهام
در این متن برای توضیح مبلغ سهام اسمی مطالبی را به شما ارائه می دهیم. برای کسب اطلاعات بیشتر بهتر است در ادامه با ما همراه باشید.
مبالغ اسمی سهام
به مبلغی که روی برگه سهام نوشته شده است مبلغ اسمی سهام گفته می شود.
مثلا شرکتی که در بدو تأسیس سهام 200 هزارتومانی صادر کرده است و جمعا با ۱۰۰ عدد سهام و تعدادی سهامدار، سرمایه‌ای معادل 100 میلیون تومان دارد. حال این شرکت پس از سال‌ها فعالیت و رونق کسب و کار خود به جایگاهی رسیده که ارزش واقعی هر سهام آن بسیار بیشتر از ۱۰۰ هزارتومان و حتی معادل چند میلیون تومان است.
ماده ۱۵۸ در خصوص منابعی که از طریق آنها می توان مبلغ اسمی سهام جدید را پرداخت نمود در چهار بند بیان می دارد:
- پرداخت مبلغ اسمی سهم به نقد.
- تبدیل مطالبات نقدی حال شده اشخاص از شرکت به سهام جدید.
- انتقال سود تقسیم نشده یا اندوخته یا عواید حاصله از اضافه ارزش سهام جدید به سرمایه شرکت
- تبدیل اوراق قرضه به سهام.
البته بدیهی است اگر مبلغ اسمی سهام جدید از مبلغ واقعی آنها کمتر باشد، خریداران بایستی مبلغ واقعی سهام را پرداخت نمایند.
بنابراین سهامداری که سهام جدید را خریداری می نماید می تواند به چهار روش مندرج در ماده ۱۵۸ مبلغ اسمی سهام جدید را پرداخت نماید که ذیلا آنها را به صورت مجزا مورد بررسی قرار میدهیم.
مبلغ اسمی سهام چیست؟
در پاسخ به سوال منظور از مبلغ اسمی سهام چیست باید بگوییم از جمله اصطلاحاتی که در شرکت های سهامی خاص زیاد شنیده می شود مبلغ اسمی سهام گفته می شود.ارزش سهام و یا مبلغ اسمی سهام در حقیقت آن مبلغی می باشد که بر روی صرف سهام چیست؟ برگه سهام نوشنه شده است. این که مبلغ اسمی سهام چه اثراتی دارد و یا اینکه در چه زمانی استفاده می گردد.
پرداخت مبلغ اسمی سهم به نقد
رایج ترین و آسان ترین روش پرداخت مبلغ اسمی سهام جدید، پرداخت نقدی مبلغ اسمی سهم می باشد بند ۱ ماده ۱۵۸) مثلا اگر شخصی ۱۰۰ سهم ۱۰۰۰ ریالی خریداری نموده، مبلغ 100.000 ریال نقدأ به شرکت پرداخت نماید.
طبق تبصره ۱ ماده ۱۵۸: «فقط در شرکت سهامی خاص تأدیه مبلغ اسمی سهام جدید به غیر نقد نیز مجاز است، به عبارت دیگر در سهامی خاص می توان تمامی مبلغ اسمی سهام جدید را به صورت غیر نقد پرداخت نمود مثل اینکه بابت مبلغ اسمی سهام جدید ماشین آلات به شرکت واگذار نمود.
البته تبصره ۱ ماده ۱۵۸ در راستای بند ۲ ماده ۲۰ تنظیم شده است چون طبق بند ۲ ماده ۲۰ در شرکت سهامی خاص در بدو تأسیس تمام سرمایه می تواند غیر نقد باشد لذا به طریق اولی افزایش سرمایه نیز می تواند تماما غير نقد باشد و این نظر مورد قبول برخی نیز قرار گرفته است.
در مقابل برخی با توجه به ظاهر بند ۴ ماده ۱۸۳ معتقدند که فقط قسمتی از مبلغ اسمی سهام جدید شرکت های سهامی خاص را می توان به صورت غیر نقد تأدیه کرد.
موسسه حقوقی پایش مجری تخصصی ثبت شرکت
تبدیل مطالبات نقدی حال شده اشخاص از شرکت به سهام جدید
اگر اشخاص ثالثی از شرکت مطالبات نقدی حال شده داشته باشند می توان این مطالبات را به سهام جدید تبدیل نمود (بند ۲ ماده ۱۵۸) مثل اینکه شخصی از شرکت 100.000 ریال طلبکار است در مقابل شرکت بابت پرداخت بدهی خود ۱۰۰ سهم ۱۰۰۰ ریالی به ارزش 100.000 ریال صادر و تسلیم می نماید.
لذا مطالبات مؤجل قابل تبدیل به سهام جدید نمی باشد و کلمه اشخاص در بند ۲ ماده ۱۵۸ مطلق بوده و شامل سهامداران فعلی نیز می باشد.
انتقال سود تقسیم نشده یا اندوخته یا عواید حاصله از اضافه ارزش سهام جدید به سرمایه شرکت طبق بند ۳ ماده ۱۵۸ مبلغ اسمی سهام جدید را می توان از طریق انتقال سود تقسیم نشده یا اندوخته یا عواید حاصله از اضافه ارزش سهام جدید به سرمایه شرکت نیز پرداخت نمود. در خصوص بند ۳ ماده ۱۵۸ نکات ذیل قابل اشاره است:
الف – از آنجا که طبق ماده ۹۰ تقسیم ده درصد از سود ویژه سالانه بین صاحبان سهام الزامی است لذا این مقدار از سود را نمی توان بدون توافق سهامدار به سرمایه شرکت منتقل نمود ولي الباقی حتی بدون توافق صاحبان سهام قابل انتقال به سرمایه شرکت است.
ب- از آنجا که طبق تبصره ۲ ماده ۱۵۸ انتقال اندوخته قانونی به سرمایه ممنوع است و از آنجا که این اندوخته طبق ماده ۱۴۰ اجباری است و میزان آن یک دهم سرمایه شرکت است و از آنجا که کسر کردن از سود خالص مازاد بر آن اختیاری است لذا به نظر می رسد که منظور از اندوخته در بند 3 ماده ۱۵۸ اندوخته اختیاری می باشد نه قانونی.(اجباری )
ج- یکی از طرق پرداخت مبلغ اسمی سهام جدید، انتقال عواید حاصله از اضافه ارزش سهام جدید به سرمایه شرکت است که این روش نیز از روش های متداول پرداخت مبلغ اسمی سهام جدید است. در ماده ۱۶۰ به عواید حاصله اضافه ارزش سهام جدید اشاره شده است.
منظور از «اضافه ارزش سهم» چیست؟
اگر ارزش واقعی سهام یک شرکت بیشتر از ارزش اسمی آنها باشد از آنجا که در افزایش سرمایه از طریق صدور سهام جدید، مبلغ اسمی سهام جدید افزایش نمی یابد صرف سهام چیست؟ در حالی که مبلغ واقعی آنها افزایش یافته است و از آنجا که این افزایش متعلق به صاحبان سهام قدیم است لذا خریداران جدید قیمت واقعی سهام را پرداخت می نمایند و مابه التفاوت قیمت واقعی و اسمی اضافه ارزش سهم دارد که شرکت می تواند اضافه ارزش سهم را به اندوخته منتقل سازد یا نقدا بین صاحبان سهام سابق تقسیم کند یا در ازای آن سهام جدید به صاحبان سهام سابق بدهد. به این سهام مسامحت سهام جایزه گفته می شود چون در ظاهر سهامداران سابق مبلغی بابت دریافت سهام جدید پرداخت نمی نمایند.
ماده ۱۶۰ مقرر می دارد:
«شرکت می تواند سهام جدید را برابر مبلغ اسمی بفروشد یا اینکه مبلغی علاوه بر مبلغ اسمی سهم به عنوان اضافه ارزش سهم از خریداران دریافت کند. شرکت می تواند عواید حاصله از اضافه ارزش سهام فروخته شده را به اندوخته منتقل سازد با نقد) بین صاحبان سهام سابق تقسیم کند یا در ازای آن سهام جدید به صاحبان سهام سابق بدهد.
البته به نظر می رسد اگر مبلغ واقعی سهام بیشتر از مبلغ اسمی باشد شرکت موظف است اضافه ارزش سهم را از خریداران دریافت نماید و در مقابل اگر ارزش اسمی کمتر از ارزش واقعی باشد بایستی نقصان ارزش سهم را به خریداران مسترد نماید.
در خصوص «اضافه ارزش سهم عبارتی تحت عنوان «صرف سهام » وجود دارد که طبق ماده ۱۵ اساسنامه نمونه شرکتهای سهامی عام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار این اصطلاح اینگونه تعریف شده است: « مجمع عمومی فوق العاده می تواند به پیشنهاد و گزارش هیات مدیره مقرر نماید که برای افزایش سرمایه، سهام جدیدی به مبلغی مازاد بر مبلغ اسمی سهم به فروش برسد، مشروط بر اینکه نحوه صرف اضافه ارزش سهام فروخته شده در همان مجمع تعیین گردد
بنابراین مصرف سهام به معنای نحوه مصرف اضافه ارزش سهام فروخته شده توسط شرکت می باشد.
تبدیل اوراق قرضه به سهام
این شیوه پرداخت مبلغ اسمی سهام جدید با توجه به غیر شرعی اعلام شدن اوراق قرضه توسط شورای محترم نگهبان منتفی به انتفاء موضوع است و به نظر می رسد که با توجه به جایگزینی اوراق مشارکت به جای اوراق قرضه می توان در صورت تصویب شرکت اوراق مشارکت را به سهام تبدیل نمود و بند ۴ ماده ۱۱ اساسنامه نمونه شرکت سهامی عام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار نیز این امر را پیش بینی نموده است.
بررسی معمای صرف سهام با استفاده از تابع مطلوبیت بازگشتی اپستین و زین در بازار بورس اوراق بهادار ایران ( به وسیله توابع اویلر و روش GMM)
در این مقاله پس از معرفی و تبیین مبانی نظری معمای صرف سهام، به بررسی توانایی مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای مبتنی بر مصرف با استفاده از مطلوبیت بازگشتی به کمک داده های بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1367- 1393 با استفاده از روش GMM پرداخته شده است.
نتایج حاصل از تحقیق گویای آن است که علاوه بر شواهد تجربی، مقدار پارامتر برآوردی ضریب ریسک گریزی نسبی در معادله اویلر مربوط به مدل CCAPM در کمترین حالت معادل07/22 بوده که وجود معمای صرف سهام را تایید می نماید. پس از تعدیل مدل فوق با استفاده از تابع مطلوبیت بازگشتی و جداسازی ضریب ریسک گریزی نسبی و کشش جانشینی بین دوره ای ، مقادیر به دست آمده برای این دو پارامتر به ترتیب برابر با 3/0 و 45/1حاصل گردید. با توجه به اختلاف قابل توجه و و نیز کاهش چشمگیر ، می توان توانایی تعدیل مدل CCAPM مبتنی بر تابع مطلوبیت بازگشتی در حل معمای صرف سهام برای بازار بورس اوراق بهادار ایران را نتیجه گرفت.
کلیدواژه‌ها
- معمای صرف سهام
- تابع مطلوبیت بازگشتی
- مدل CCAPM
- کشش جانشینی بین دوره ای و ضریب ریسک گریزی نسبی
عنوان مقاله [English]
Investigating Risk Permium Puzzle Using Epstien and Zin recursive utility function in Iran's stock market (By Euler's functions and GMM method)
نویسندگان [English]
- marjan radnia 1
- Mosayeb Pahlavani 2
- Mohammad Nabi Shahiki Tash 1
- Reza Roshan 3
Several models have been proposed to explain the relationship between risk and return on capital assets, among which the most important are the use of the CCAPM model. The inadequacy of the power utility function used in the model to explain the behavior of the observations, including the inability to solve the Risk Premium Puzzle, has led to an examination of the various methods and forms of other utility functions, among which the use of the proposed recursive utility functions By Epstein and Zin (1991).
In this article, after introducing and explaining the theoretical foundations of the Risk Premium Puzzle, we examine the ability of the model capital asset pricing based on consumption by using recursive utility with using Tehran Stock data for the years 1988- 2014 using the GMM method.
The results of the research show that, in addition to the empirical evidence, the estimated value of the relative risk aversion coefficient in the Euler equation related to the CCAPM model is at least equal to 22.07, which confirms the existence of the Risk Premium Puzzle. After adjusting the above model, using the recursive utility function and separating the relative risk-aversion coefficient and intertemporal substituation , the values obtained for these two parameters were 0.3 and 1.45, respectively. Considering the significant difference and also the significant decrease , the ability to adjustment the CCAPM model based on recursive utility function in solving the Risk Premium Puzzle for the stock market of Iran can be concluded.
کلیدواژه‌ها [English]
- Asset pricing theory
- GMM
- Recursive Utility
- Risk Premium Puzzle
مراجع
Acharya, V., Pedersen, L. (2005), Asset Pricing with Liquidity Risk", Journal of financial Economics, 77, 375–410.
Asprem, M. (1989), Stock prices, asset portfolios and macroeconomic variables in 10 European countries. Journal of Banking and Finance, 13, 589 -612.
Bansal, R., Yaron, A. (2004), Risks for the long run: A potential resolution of asset pricing puzzles. Journal of Finance, 59(4), 1481-1509.
Breeden, D. T. (1979), An intertemporal asset pricing model with stochastic consumption and investment opportunities. Journal of Financial Economics, 7, 265-296.
Campbell, J. Y. (1993), Inter temporal asset pricing without consumption data. American Economic Review, 83,487-512.
Campbell, J. Y. (1996), Consumption and the stock market: Interpreting international experience. Swedish Economic Policy Review, 3, 251-299.
Campbell, J.Y., Cochrane, J.H. (1999), By force of habit: A consumption-based explanation of aggregate stock market behavior, Journal of Political Economy, 107(2), 205-251.
Darrat, F, A., Li, B., Park, C, J. (2011), Consumption-Based CAPM Models: International Evidence, Journal of Banking & Finance, 35: 2148-2157.
Epstein, L. G, Zin, S.E, (1989), Substitution, Risk aversion and the temporal behavior of consumption and asset returns: A Theorical Framework, Econometrica, Volume 57,Issue 4, 937-969.
Erfani, A.R., Safari, S, (2016), صرف سهام چیست؟ Modeling premium puzzle by Fuzzy Logic, Economic Modeling Quarter, 10(3), 71-96 (in Persian)
Fama , E.F , French,K.R, (1995), Size and Book-to-Market Factors in Earnings and Returns, Jornal of Finance,.vo150 , p.131 , pp153-154.
Gregoriou, A., Ioannidis Ch, (2006), Generalized method of moments and value tests of the consumptioncapital asset pricing model under transactions. Empirical Economics, 32, 19-39.
Guo, J, Dong, X. (2017), Equilibrium asset pricing with Epstein-Zin and loss-averse investors, Journal of Economic Dynamics and Control .Volume 76,Pages 86–108
Hansen, L., Singleton, K. J, (1982), Generalized instrumental variables estimation of nonlinear rational expectations models. Journal of Econometrica, 50, 1269-1286.
Hyde, S; Sherif, M, (2015), Consumption asset pricing models: evidence from UK, The Manchester school, 73,343-363
Iyiola, O ., Munirat, Y., and Nwufo Ch, (2012), Journal of Accounting and Taxation, Vol. 4(2), pp. 19-28
Keshavarz Haddad, Gh., Isfahani, MR, (2013), premium puzzle in Tehran Stock Exchange in the framework of Random Testing, Quarterly Journal of Economic Research, 56, 1-40 (in Persian)
Kim, S.H., Kim, D., Shin, H, S. (2012), Evaluating Asset Pricing Models in the Korean Stock Market”, Pacific-Basin Finance Journal, 20; 198-227.
Kwan, Y.K., Leung, C.K.Y., Dong, J. (2015), Comparing consumption based asset pricing models: The case of an Asian city. Journal of Housing Economics, 28, 18-41.
Mankiw, N. G., Shapiro, M. D. (1986), Risk And Return: Consumption Beta versus Market Beta”, Review of Economics and Statistics, 68: 452-459.
Márquez, E, Nieto, B, Rubio, G, (2014), Stock returns with consumption and illiquidity risks, International Review of Economics and Finance, 29, 57–74.
Mehra, R., Prescott, E. C. (1985), The equity premium: A puzzle. Journal of Monetary Economics, 15,145-161.
Mehra, R, (2006), The Equity Premium Puzzle: A Review, Foundations and Trends in Finance, Vol. 2, No. 1 ,1–81
Mehra, R, Prescott, E. C. (2008), The Equity Premium A puzzle in صرف سهام چیست؟ retrospect, Forthcoming in the Handbook of the Economics of Finance, Edited by G.M. Constantinides, M. Harris and R. Stulz, North Holland.
Mohammadzadeh, A., Shahiki Tash, M., Roshan, R (2016), Investigating the premium puzzle in economy of IRAN Using GMM Estimation in the SCCAPM Model, Journal of Financial Valuation, Vol. 9, No. 32, 15-32 (in Persian)
Smith, D. C. (1999), Finite sample properties of tests of the Epstein–Zin asset pricing model, Journal of Econometrics, Volume 93, Issue 1, Pages 113–148,
Sharpe, W. F, (1964), Capital asset prices: A theory of market equilibrium under conditions of risk. The journal of finance, 19. 425-442.
Suzuki, M. (2016), A representative agent asset pricing model with heterogeneous beliefs and recursive utility. International Review of Economics & Finance, Volume 45.Pages 298–315,
Wang, C., Wang, N, Yang J, (2016), Optimal consumption and savings with stochastic income and recursive utility, Journal of Economic Theory, Volume 165.Pages 292–331.
Xiao, Y., Faff , R., Gharghori ,M, (2013), Pricing innovations in consumption growth: A re-evaluation of the recursive utility model. Journal of Banking & Finance, 37. 4465–4475
کاربرد افزایش سرمایه از محل سلب حق تقدم در عرضه های اولیه
بازار سرمایه به عنوان یکی از ارکان اقتصاد کشور نقش مهمی در جذب پس اندازها و منابع مالی کوچک مردم و تخصیص آنها در جهت تامین مالی طرح های بزرگ اقتصادی دارد. تردیدی نیست که رشد اقتصادی، توسعه رفاه و عدالت اجتماعی و گسترش سازوکارهای تامین مالی در گرو رشد بازار سرمایه به تناسب سایر اجزای سیستم اقتصادی است.
به گزارش اقتصاد آنلاین ، محمد آزاد، کارشناس بازار سرمایه صرف سهام چیست؟ در دنیای اقتصاد نوشت؛ پذیرش شرکت‌ها در بازار سرمایه ضمن کمک به رشد این بازار، به تعالی و رشد آنها در فضای رقابتی و شفاف منجر خواهد شد و نام و اعتبار آنها را در جامعه ترقی می‌‌‌بخشد. این در حالی است که عرضه شرکت جدید در بازار و به‌ویژه در شرایط یک سال اخیر، حساسیت‌هایی را برای فعالان بازار ایجاد کرده و در واقع به یک امر منفی تبدیل شده است. هنگامی که از هدف مالکان یا مدیران شرکتهای متقاضی پذیرش برای ورود به بازار سوال میشود اغلب مساله تامین مالی را عنوان می‌کنند ولی در عمل چنین هدفی با روش معمول عرضه‌های اولیه حاصل نمی‌شود. زمانی که بخشی از سهام سهامداران فعلی در روز عرضه اولیه به سهامداران جدید منتقل میشود وجوه حاصل به سهامداران فعلی تعلق گرفته و منابع می‌تواند از بازار خارج شود.
این امر باعث ایجاد ذهنیت منفی در خصوص عرضه‌های اولیه شده است. از طرفی هیچ منابعی وارد شرکت نشده و در واقع هدف تامین مالی محقق نمی‌شود مگر اینکه سهامداران فعلی، منابع حاصل را مجددا در قالب اعتبار به شرکت تزریق کنند که معمولا این اتفاق رخ نمی‌دهد. در این میان افزایش سرمایه از محل سلب حقتقدم و عرضه این بخش از سهام به قیمت روز به فعالان بازار در جریان عرضه اولیه شرکت‌ها می‌تواند منجر به ورود نقدینگی مناسب به شرکت شود. انتقال مازاد شناسایی شده در اندوخته صرف سهام به عنوان روش ارجح پیشنهاد میشود.
افزایش سرمایه از محل سلب حقتقدم
افزایش سرمایه با سلب حقتقدم یعنی افزایش سرمایه شرکت ناشی از سلب حقتقدم از سهامداران فعلی و عرضه عمومی سهام جدید در بورس با رعایت تشریفات لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت و مقررات مربوطه. مطابق با مفاد ماده ۱۶۰ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، شرکت می‌تواند سهام جدید را برابر مبلغ اسمی بفروشد یا اینکه مبلغی علاوه بر مبلغ اسمی سهم به‌‌‌عنوان اضافه ارزش سهم از خریداران دریافت کند. شرکت می‌تواند عواید حاصله از اضافه ارزش سهم فروخته شده را به اندوخته منتقل یا نقدا بین صاحبان سهام سابق تقسیم کند یا در ازای آن سهام جدید به صاحبان سهام سابق بدهد.
مهم‌ترین مزایای افزایش سرمایه از محل سلب حقتقدم، استفاده از وجه نقد حاصل از افزایش سرمایه در پروژه‌‌‌ها و اهداف بلندمدت موردنظر شرکت، افزایش سهام شناور آزاد شرکت با توجه به شرایط پذیرش در بازار، کاهش فرآیند زمانی افزایش سرمایه و بهره‌مندی از معافیت مالیاتی مطابق با قانون مصوب ۲۹/ ۰۵/ ۱۳۹۹ مجلس شورای اسلامی، که به شرکت‌ها امکان میدهد در صورت تسلیم مستندات مربوط در مهلت مقرر تا ۲۰درصد مبلغ افزایش سرمایه مذکور از سود سال مالی قبل آنها، مشمول مالیات به نرخ صفر شود. نحوه برخورد با صرف سهام ناشی از افزایش سرمایه از محل سلب حقتقدم می‌تواند به یکی از سه روش زیر باشد:
الف) سهام جایزه برای سهامداران قبلی: در این حالت، مازاد پرداختی بابت فروش سهام جدید نسبت به ارزش اسمی هر سهم، در قالب صرف سهام ثبت میشود و متناسب با آن سهام جدید بین سهامداران قبل از افزایش سرمایه از محل صرف سهام با سلب حقتقدم توزیع میشود. چون فروش سهام جدید در بازار به قیمتی پایین‌تر از قیمت پایانی روز فروش انجام میشود، محاسبات قیمت تئوریک به نحوی است که ثروت سهامداران قبلی تغییر نمی‌کند. به تعبیری، قوانین به شکلی تنظیم شده‌اند که افزایش سرمایه شرکت از محل آورده نقدی، منجر به کاهش یا افزایش ارزش سهامداران قبلی نشود.
ب) سود نقدی: در این حالت، مازاد پرداختی بابت صرف سهام نسبت به ارزش اسمی هر سهم، در قالب سود نقدی بین سهامداران قبلی توزیع میشود که البته این روش چون منجر به خروج نقدینگی از شرکت میشود کاملا در تضاد با هدف این نوشتار است.
ج) انتقال صرف سهام به اندوخته شرکت: در این حالت، مازاد پرداختی بابت صرف سهام نسبت به ارزش اسمی هر سهم، در قالب اندوخته صرف سهام ثبت میشود و شرکت می‌تواند برای تامین مالی طرح‌های جاری یا توسعه‌‌‌ای خود از آن استفاده کند. به این دلیل که در این روش، از محل صرف سهام افزایش سرمایه رخ میدهد، قیمت سهام جدید بالاتر از روشهای اول و دوم تعیین و در بازار به فروش می‌‌‌رسد. این روش به دلیل مزایایی که برای تمام سهامداران دارد و آورده نقدی بیشتری که برای شرکت فراهم میکند، بهترین نحوه برخورد با صرف سهام ایجاد شده است که اخیرا مورد توجه قرار گرفته و مصوبه مجلس شورای اسلامی برای معافیت افزایش سرمایه از محل صرف سهام با سلب حقتقدم قائل به این حالت است.
نتیجه‌گیری
از بین سه نوع کارآیی بازار سرمایه (اطلاعاتی، عملیاتی و تخصیصی)، آنچه در وضعیت اقتصادی کشور ضرورت بیشتری نشان میدهد و در دوسوی دولت و فعالان مورد توافق است افزایش و بهبود کارآیی تخصیصی بازار است. از جمله مواردی که این مهم می‌تواند محقق شود عرضه اولیه شرکت‌هاست. در حال حاضر با توجه به ذهنیت منفی فعالان بازار در رابطه با عرضه‌های اولیه مبنی بر عاملی برای خروج پول از بازار و همچنین دیدگاه کارشناسان بر ضرورت تزریق منابع نقدینگی به شرکت‌ها و نهایتا صرف آن در امر تولید، افزایش سرمایه از محل سلب حقتقدم در زمان عرضه اولیه می‌تواند یکی از راهکارهای مناسب جهت جذب منابع جدید، عرضه موفق شرکت‌ها در بازار، عمق بخشیدن به بازار و. باشد.
با این روش، هدف تامین مالی برای شرکتهای متقاضی که عموما از مهم‌ترین اهدف ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه محسوب میشود در قالب یک‌سازوکار قانونی، هدفمند و در جهت منافع کلیه ذی‌نفعان نیز رخ میدهد. شرکتهای متقاضی پذیرش متناسب با میزان سرمایه اسمی و قیمت پایه سهام خود منابع را جذب می‌کنند و در راستای توسعه فعالیت و اجرای طرح‌های جاری و آتی صرف می‌کنند.
روش های حسابداری سهام خزانه
در این مقاله از وبلاگ موسسه حسابداری رهنما قصد داریم بصورت جامع در خصوص روش های حسابداری سهام خزانه توضیح دهیم.
چند روش برای حسابداری سهام خزانه وجود دارد؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که دو روش بهای تمام شده ومبلغ اسمی در ارتباط با خرید و فروش سهام خزانه پیشنهاد می شود:
روش های حسابداری سهام خزانه به چه صورت است
1 – روش بهای تمام شده
در این روش از نظر اساسی، معنای یک مبادله ای به کار رفته ، به این خاطر که شرکت نقش واسطه ها را میان 2 سهامدار ایفا می کند، در نتیجه، کلیه معاملات خرید و فروش سهام خزانه، یک مبادله در نظر گرفته می شوند.
دقت داشته باشید که این روش در 3 مقطع باز خرید، فروش مجدد و ابطال سهام باز خرید شده به شرح ذیل می باشد:
الف: تحصیل سهام خزانه
زمان تحصیل سهام خزانه حساب مربوط به سهام خزانه معادل وجوه نقد پرداخت گردیده و بدهکار می شود.
ب: فروش سهام خزانه
زمان فروش مجدد سهام خزانه، حساب سهام خزانه بستانکار می گردد.
در شرایطی که قیمت مربوط به فروش مجدد سهام خزانه از قیمت تحصیل آن بالاتر باشد، تفاوت به بستانکاری حساب صرف سهام خزانه منظور و در شرایطی که قیمت فروش مجدد سهام خزانه از قیمت آن پایین تر باشد، تفاوت به حساب سود و زیان انباشته بدهکار می گردد.
البته به این موضوع دقت داشته باشید:
که اگر صرف سهام خزانه مانده داشته باشد، اول صرف سهام خزانه بدهکار می گردد و در حالتی که از تفاوت هیچ چیزی باقی بماند به بدهکاری حساب سود و زیان انباشته منظور خواهد شد.
پ: ابطال سهام خزانه
به این موضوع توجه داشته باشید اگر زمانی سهام خزانه ابطال شود، به هیچ عنوان بصورت مجدد قابل فروش نخواهد بود.
از دید حسابداری، زمان ابطال سهام خزانه، حساب سرمایه سهام و صرف سهام به همان تناسب بدهکار شده و سهام خزانه بستانکار خواهد شد.
در شرایطی که بهای تمام شده سهام خزانه از مقدارجمع دو مبلغ سرمایه سهام و صرف سهام کمتر باشد، تفاوت صرف سهام چیست؟ صرف سهام چیست؟ به صرف سهام حاصل شده از ابطال سهام خزانه بستانکار در نظر گرفته می شود.
و چنانچه بهای تمام شده سهام خزانه از مقدار جمع دو مبلغ سرمایه سهام و صرف سهام بیشتر باشد، تفاوت آن به حساب سود و زیان انباشته بدکار می گردد.
اگر صرف سهام خزانه مقداری مانده داشته باشد، اول صرف سهام خزانه بدهکار می شود.
اگر از تفاوت چیزی باقی بماند به بدهکاری حساب سود و زیان انباشته منظور می گردد.
روش حسابداری سهام خزانه
ج: خرید سهام خزانه به تعداد دفعات با قیمت متفاوت
اگر خرید سهام خزانه به تعداد دفعات با قیمت متفاوت صورت بگیرد، زمان فروش دوباره جهت محاسبه مقدار بهای تمام شده، یکی از روشهای رایج ارزشیابی موجودی کالا مثل شناسایی ویژه، میانگین موزون و فایفو استفاده خواهیم کرد.
چ :شیوه صدور گزارش در سهام خزانه به روش بهای تمام شده چگونه است؟
به یاد داشته باشید که در روش بهای تمام شده، پس از آنکه در بخش حقوق صاحبان سرمایه ترازنامه، اقلام سرمایه به پرداخت رسیده باشد و مقدار سود و زیان انباشته جمع شود، سهام خزانه باید از آن کسر گردد.
به یاد داشته باشید که، در هیچ شرایطی از سهام خزانه تحت عنوان یک دارایی در سمت راست ترازنامه گزارش نمی باشد.
به این جهت که از نظر اساسی باز خرید سهام یک شرکت، توسط خود آن شرکت به هیچ عنوان یک فعالیت سرمایه گذاری در نظر گرفته نمی شود، زیرا یک فعالیت به جهت تامین مالی محسوب می گردد.
سهام خزانه
توضیح در خصوص شیوه مبلغ اسمی
در این روش از نظر اساسی، نقطه نظر دو مبادله ای مورد استفاده قرار می گیرد.
به این شکل که فرض می شود مبادله خرید، ابطال ومبادله فروش بصورت مجدد صدور جدید بوده است.
در نظر داشته باشید که این روش در 3 مقطع زیر شرح داده می شود.
1_ اولین روش: تحصیل.
2_دومین روش: فروش مجدد.
3_ سومین روش: ابطال سهام صرف سهام چیست؟ باز خرید شده.
تحصیل سهام خزانه چیست؟
لازم است بدانید که زمان تحصیل سهام خزانه، حساب سهام خزانه به مبلغ اسمی بدهکارمی گردد.
با توجه به این موضوع که فرض می گردد ابطال صورت گرفته شده است، در نتیجه در مقطع تحصیل سهام خزانه، باید صرف سهام مربوطه نیز حذف شود.
در شرایطی که قیمت تحصیل مربوط به سهام خزانه از جمع مبلغ اسمی و صرف سهام مربوطه کمتر شده باشد، تفاوت به بستانکاری صرف سهام خزانه منظور و در شرایطی که قیمت تحصیل سهام خزانه از مقدار جمع مبلغ اسمی و صرف سهام مربوطه بالاتر باشد، تفاوت به بدهکاری سود و زیان انباشته در نظر گرفته می شود.
لازم به ذکر است:
در شرایطی که از قبل صرف سهام خزانه ایجاد گردیده شده باشد، اول صرف سهام خزانه بدهکارشده و اگر از تفاوت چیزی باقی بماند به مقدار بدهکاری حساب سود و زیان انباشته منظور خواهد شد.
روش های مختلف حسابداری سهام خزانه
فروش سهام خزانه به چه صورت است؟
در روش مبلغ اسمی رویکرد دو مبادله ای به کار گرفته شده است.
در نتیجه، زمان فروش مجدد سهام خزانه، همانند صدور سهام برای بار اول برخورد می گردد، به این معنی که حسب مورد صرف وکسر سهام شناسایی می گردد.
ابطال سهام خزانه چطور صورت می پذیرد؟
به این نکته مهم دقت داشته باشید:
که سهام خزانه ای که ابطال شده باشد، به هیچ وجه دوباره قابل فروش نمی باشد.
زیرا صرف سهام در این روش، درمقطع تحصیل سهام خزانه حذف و حساب سهام خزانه به مبلغ اسمی نگهداری می شود.
در نتیجه به سهولت، سرمایه سهام عادی بدهکار بوده و سهام خزانه بستانکار می گردد و هیچ تفاوتی ایجاد نخواهد شد.
2_ روش گزارش حسابداری سهام خزانه و گزارش گیری آن در حالت مبلغ اسمی چگونه است؟
در روش مبلغ اسمی، فرض بر آن است که سهام باز خرید شده باطل شده است.
در نتیجه در بخش حقوق صاحبان سرمایه از سرمایه سهام کسر خواهد شد تا سرمایه سهام منتشره محاسبه و بدست بیاید.
آثار به کار گرفتن 2 روش حسابداری سهام خزانه، بر جمع حقوق صاحبان سرمایه یکسان می باشد.
ولی ساختار حقوق صاحبین سرمایه در این هر دو روش کاملاً به شکل متفاوت می باشد.
با بررسی نمودن دو روش تشریح شده می صرف سهام چیست؟ توان اینطور برداشت کرد که تحت هیچ شرایطی در مبادلات سهام خزانه، حسابهای سود و زیان بدهکار یا بستانکار و حساب سود انباشته بستانکار نمی گردند.
در آخر به جای بدهکار کردن کسر سهام خزانه، سود انباشته یا در مواردی که از مبادلات قبلی سهام خزانه، صرف سهام خزانه ایجاد شده باشد، صرف سهام خزانه بدهکار می شود.
سهم ممتاز قابل تبدیل به سهام عادی یعنی چه؟
از نقطه نظر صدور، سهام ممتاز قابل تبدیل مانند سایر سهام ممتاز می باشند.
زمان تبدیل، برای شناسایی نمودن رویداد تبدیل روش مبلغ دفتری پیشنهاد شده است.
مطابق با این روش، حساب سرمایه سهام ممتاز تبدیل وصرف سهام مرتبط به آن بدهکار می شود و سرمایه سهام عادی بستانکار می گردد.
با توجه به نسبت تبدیل سهام ممتاز به سهام عادی این امکان وجود دارد که تفاوت هایی ایجاد گردد.
شرایطی که مبلغ دفتری سهام ممتاز قابل تبدیل از مبلغ اسمی سهام عادی صادر گردیده بیشتر باشد، تفاوت به بستانکاری صرف سهام عادی منظور می گردد.
در صورتی که مبلغ دفتری سهام ممتاز قابل تبدیل از مبلغ اسمی سهام عادی صادر گردیده کمتر باشد، تفاوت به بدهکاری سود انباشته شده در نظر گرفته می شود.
تحلیل : بعد از شناسایی کردن رویداد های تبدیل سهام ممتاز به سهام عادی به روش مبلغ دفتری، مقدار جمع حقوق صاحبین سرمایه تغییری نخواهد کرد.
در هیچ شرایطی و هیچ عنوانی سود و زیان شناسایی نمی گردند و تنها در مواردی که مبلغ دفتری سهام ممتاز قابل تبدیل کمتر از مبلغ اسمی سهام عادی صادر شده است، سود انباشته بدهکار خواهد شد.
به این معنا که به هیچ عنوان کسر سهام عادی شناسایی نمی گردد.
توضیحی مختصر از سهام ممتاز قابل باز خرید
زمان باز خرید، حساب سرمایه مربوط به سهام ممتاز قابل خرید و صرف سهام مرتبط با آن بدهکار و وجوه نقد بستانکار خواهند شد.
شرایطی که وجوه نقد پرداخت شده از مبلغ دفتری این سهام بیشتر شده باشد، تفاوت به حساب سود انباشته بدهکار می گردد.
در شرایطی که مقدار وجوه نقد پرداخت گردیده از مبلغ دفتری کمتر بوده باشد، تفاوت به حساب مازاد حاصل از باز خرید سهام ممتاز بستانکار می شود.
لازم به ذکر است در شرایطی که سهام ممتاز قابل خرید دارای سود معوق بوده باشد، مثل سهام ممتاز قابل تبدیل باید پرداخت شود.
به یاد داشته باشید که سهام ممتاز باز خرید شده حتماً باید ابطال گردد.
سخن پایانی:
امیدواریم که این مقاله مورد پسند شما مخاطبان عزیز قرار گرفته باشد.
در صورت وجود هرگونه سوال و ابهام می توانید با کارشناسان پشتیبان موسسه حسابداری رهنما تماس حاصل فرمایید.
دیدگاه شما