تاریخچه تشکیل بورس

در بازار بورس قوانینی وجود دارد تا دو طرف سود و منفعت داشته باشند.

تاریخچه تشکیل بورس

شخصی به نام واندر بورس در قرن سیزدهم میلادی محل سکونت خود را محلی برای معامله اوراق بهادار تبدیل کرده بود و مردم اوراق مشارکت خود را در آنجا خرید و فروش می‌ کردند.

در سال ۱۳۱۵ کارشناسانی از کشورهای هلند و بلژیک برای تدوین قوانین بورس وارد ایران شدند.

سرانجام در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس در تهران تصویب و به سرانجام رسید.

بورس چیست به زبان ساده

بورس در واقع محلی است که در آن خرید و فروش سهام صورت می‌گیرد و می‌ تواند محل فیزیکی یا اینکه اینترنتی باشد.

در بورس عمدتاً خریداران و فروشندگان دارایی خود را در بورس قرار می‌دهند که این صرفاً اسکناس نیست.

هر شخصی می‌ تواند دارایی‌ هایی مانند خودرو، ملک، زمین و غیره را در بازار بورس قرار دهد تا در مقابل آن دارایی‌ هایی مانند سهام یا اوراق مشارکت را دریافت نماید.

در بازار بورس قوانینی وجود دارد تا دو طرف سود و منفعت داشته باشند.

مزایای سرمایه‌گذاری در بورس چیست؟

• کسب سود بیشتر در بازار سرمایه
• قابلیت نقدینگی سرمایه
• وجود نهادی ناظر بر فعالیت‌های بورس اوراق بهادار
• وجود قوانین و ایجاد مکانی امن برای سرمایه‌ گذاری
• عدم نیاز به دارایی زیاد برای سرمایه‌گذاری (شروع معاملات با میزان ۵۰۰ هزار تومان)
• امکان حفظ دارایی خود در بورس با آگاهی در بورس
• کنترل نقدینگی و تورم از دیدگاه کلان

چگونه وارد بورس شویم؟

برای وارد شدن در بازار بورس، ابتدا باید با کسب اطلاعات دقیق وارد یکی از کارگزاری‌ های بورس شوید.

اصطلاحات رایج و مهم در بورس چیست؟

سهم در واقع همان برگه یا ورق بهادار است که دارای ارزش مالی است، با داشتن برگه سهم می‌توان بخشی از مالکیت یک شرکت را سهیم شد.

هر سهم برابر با حاصل تقسیم سرمایه آن شرکت بر یک عدد مشخص است.

طبق قانون بورس اوراق بهادار ارزش سهمی هر سهم ۱۰۰۰ ریال است و با توجه به فعالیت‌ های هر شرکت ممکن است کمتر یا بیشتر شود.

ترازنامه برگه ایست که در آن ابتدا دارایی‌ ها، بدهی‌ ها و سپس حقوق سهامداران ثبت می‌شود.

با بررسی آن می‌ توان میزان سود و زیان را متوجه و وضعیت شرکت را در آینده پیش‌ بینی کرد.

مجمع‌ هایی که در بورس اوراق بهادار تشکیل می‌ شوند.

هر سال یکبار سهامداران دور هم جمع می‌شوند و در مورد تقسیم سود و انتخاب اعضای هیئت مدیره مشورت می‌کنند.

هر جلسه‌ ای غیر از مجمع سالیانه که در آن درباره افزایش سرمایه، تغییر نام و غیره مشورت شود مجمع فوق العاده است.

مجمع چیست؟

مجمع در واقع جلسه‌ ای است که مدیران و سهامداران در آن گرد هم می‌آیند تا درباره مسائل مهم بورسی مشورت نمایند که می‌ توانند با توجه به میزان سهم خود، رأی گیری کنند.

هیأت مدیره توسط سهام‌ داران تعیین می‌شوند و وظیفه اداره شرکت را دارند.

که تعداد آن‌ ها بین ۵ تا ۹ نفر است.

سال مالی در واقع دوره‌ای ۱۲ ماهه است که در پایان هر دوره باید شرکت‌ ها گزارش دقیقی از عملکرد خود را گزارش دهند.

با این تفاوت که آغاز سال مالی ممکن است برای هر شرکت متفاوت باشد.

هر شرکتی موظف است ۴ ماه بعد از سال مالی، مجمع سالیانه خود را تشکیل دهد و ۸ ماه بعد از مجمع سالیانه سود نقدی سهامداران خود را پرداخت کنند.

محاسبه سود و زیان

در مرحله محاسبه سود و زیان، میزان درآمد و هزینه و همچنین سود و زیان مشخص می‌شود.

یکی از دلایل مهم این صورت حساب این است که میزان سودآوری شرکت را نشان می‌دهد تا تصمیم‌گیری آسان‌ تر شود.

تاریخچه شاخص بورس چیست؟

سود سهام (Earning Per Share) میزان سودی است که در هر سهام نهفته است.

ابتدا باید کل سود را از مالیات کم کنیم تا سود هر سهام به دست آید.

سود تقسیمی هر سهام (Dividend Per Share) در واقع ممکن است بین همه سهامداران به صورت یکسان تقسیم نشود.

تصمیم‌ گیری میزان تقسیم سود در مجمع عادی سالیانه توسط رأی گیری سهامداران مشخص می‌شود.

کدال (Codal.ir) سامانه‌ ای است که در آن اطلاعات کامل تمامی شرکت‌ ها در آن ثبت شده است.

کدال وظیفه نگهداری و انتشار الکترونیکی اطلاعات مالی شرکت‌های ثبت شده در بورس را بر عهده دارد.

و با استفاده از این اطلاعات می‌توان وضعیت سهام شرکت‌ ها را بررسی نمود.

برای ایجاد سرمایه در بورس باید یک کد بورسی تهیه نمود که مانند کد ملی منحصر به فرد است.

با استفاده از آن می‌ توان وارد سامانه سهام بورس شد.

باید برای دریافت کد بورسی می توانید بصورت غیرحضوری بر روی بنر زیر کلیک کنید تا به صورت رایگان و قانونی کد را دریافت نمود.

این کد شامل ۳ حرف ابتدای نام خانوادگی و ۵ رقم است.

نماد معاملاتی در واقع همان نام اختصاری شرکت بورسی است.

نام اول هر نماد معاملاتی مربوط به همان صنعتی است که شرکا در آن فعالیت می‌کند.

عرضه اولیه عمومی زمانی رخ می‌دهد که یک شرکت برای اولین بار سهام خود را در معرض دید سرمایه گذاران و سهامداران قرار می‌دهد.

شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس معیاری است که برای ارزیابی کیفی فرآیندها تعبیه شده است.

با استفاده از شاخص می‌ توان وضعیت گذشته، حال و آینده را نیز پیش‌ بینی نمود.

شاخص کل یکی از مهم‌ ترین معیارهایی است که تمامی سهامداران باید آن را مد نظر قرار دهند.

در بورس اوراق بهادار شاخص‌ های زیادی مطرح می‌شود که برای محاسبه آن یک سال را به عنوان مبنا قرار می‌دهند و سپس ارزش جاری را بر ارزش سال پایه تقسیم می‌کنند و عدد به دست آمده را در عدد ۱۰۰ ضرب می‌کنند.

تالار بورس چیست؟

تالار بورس مکانی است که کارگزاران سهام خود را در آن‌ جا معامله می‌کنند.

همچنین تالاری است که قیمت لحظه‌ای سهام مختلف را نشان می‌دهد.

تالار اصلی مخصوص شرکت‌ هایی است که با قوانین سازمان بورس موافقت نموده‌اند.

تاریخچه بورس

اندیشه ایجاد بورس زمانی شکل گرفت که تعدادی از بازرگانان اروپایی از فعالیت های تجاری خود ضرر کردند. بنابرین به فکر یک راه حلی افتادند تا وسیله آن بتوانند جلوی این ضرر را بگیرند و یا آن را به حداقل برسانند.
سرانجام تعدادی بازرگانان، عده ای را در فعالیت های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی شان را با آنها تقسیم کنند.
این تجربه موفقیت آمیز بود لذا به تدریج هر تاجری سعی می کرد تا فعالیت های تجاری خود را با این روش ادامه دهد؛ به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود.
به مرور این تجربه قانون مند شد و به تشکیل شرکت های سهامی تبدیل گردید.
اولین تجربه مربوط به تشکیل یک شرکت سهامی در کشور روسیه بود که در سال ۱۵۵۳ میلادی تصمیم گرفت کالاهایی را بدون اینکه آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ببرد و این کاری بود که احتمال ضرر در آن بیشتر بود. برای انجام این کار عده ای از تجار سرمایه لازم را تامین کردند و هر کس به نسبت سرمایه ی خود در سود و زیان شرکت شریک شد و این کار با موفقیت صورت گرفت.
بعد ها با گسترش مبادلات در اروپا، به سرمایه های زیاد تر و شرکای بیشتری نیاز شد. برای این کار نیاز به مراکزی بود تا بتوان بین سرمایه گذاران و سرمایه پذیران رابطه برقرار کرد. چنین مراکزی تاسیس شدند و (بورس) نام گرفتند.
اولین بورس دنیا در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروز اکثر کشورهای جهان دارای بورس هستند.
در ایران نیز در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس به تصویب رسید و از ۱۵ بهمن ماه ۱۳۴۶ آغاز به کار کرد.

🗓تاریخچه بورس در ایران:

فکر اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران، به سال ۱۳۱۵ بر میگردد. در این سال یک کارشناس هلندی و یک کارشناس بلژیکی به منظور بررسی و اقدام در مورد تهیه و تنظیم مقررات قانونی ناظر بر فعالیت بورس اوراق بهادار به ایران آمدند؛ اما مطالعات آن دو با آغاز جنگ بین الملل دوم متوقف گردید. پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ مجددا در سال ۱۳۳۳، ماموریت تشکیل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی وقت محول گردید.
پس از دوازده سال تحقیق و بررسی در سال ۱۳۴۵، قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه و لایحه مربوط را به مجلس شورای ملی ارسال داشتند.
این لایحه در اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۵ تصویب شد. اما به دلیل عدم آمادگی محافل صنعتی و بازرگانی، بورس تهران با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت، در پانزدهم بهمن ماه سال ۱۳۴۶ فعالیت خود را آغاز نمود.

📝دوره اول: شکل گیری و آغاز فعالیت (۱۳۵۷-۱۳۴۶)

بورس اوراق بهادار تاریخچه تشکیل بورس از پانزدهم بهمن ماه ۱۳۴۶ فعالیت خود را با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی آغاز کرد. در پی آن شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضه عباس آباد به بورس تهران راه یافتند.
در این دوره گسترش فعالیت بورس اوراق بهادار بیشتر مرهون قوانین و مقررات دولتی بود که دو مورد آن ها به شرح زیر بود:

۱.تصویب قانون گسترش مالکیت سهام واحد های تولیدی در اردیبهشت ۱۳۵۴ که به موجب آن موسسات خصوصی و دولتی موظف شدند به ترتیب ۴۹% و ۹۴% سهام خود را به مردم عرضه کنند.

۲.تصویب قانون معافیت های مالیاتی برای شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار.
در سال ۱۳۵۴ طی یازده سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران، تعداد شرکت ها، بانک ها و بیمه های پذیرفته شده در بورس به ۱۰۵ بنگاه با بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۵۷ رسید. همچنین ارزش مبادلات در بورس به بیش از ۳۴ میلیارد ریال طی سال ۱۳۵۷ بالغ گردید.

📝دوره دوم: رکود (۱۳۶۷-۱۳۵۸)

در سال های بعد از انقلاب و پیش از اولین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، دگرگونی های چشمگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادار تهران را نیز در بر گرفت.
نخستین رویداد ، تصویب لایحه قانون اداره امور بانک ها در تاریخ ۱۳۵۸/۰۳/۱۷ توسط شورای انقلاب بود که به موجب آن بانک های تجاری و تخصصی کشور در چارچوب ۹ بانک شامل ۶ بانک تجاری ۳ بانک تخصصی ادغام و ملی شدند‌.
مدتی بعد شرکتهای بیمه نیز در یکدیگر ادغام شده و به مالکیت دولتی درآمدند و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ماه سال ۱۳۵۸ باعث شد تعداد زیادی از بنگاه های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند. به طوریکه تعداد آنها از ۱۰۵ شرکت در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت.
حجم معاملات سهام در این دوره از ۳۴،۲ میلیارد در سال ۱۳۵۷ به ۹،۹ میلیارد در سال ۱۳۶۷ کاهش یافت.
میانگین نسبت حجم معاملات سهام به تولید ناخالص داخلی، به کمترین میزان در دوران فعالیت بورس رسید.

از مهترین دلایل آن، شرایط جنگی و روشن نبودن خطوط کلی اقتصاد کشور بود. بدین ترتیب در طی این سال ها، بورس اوراق بهادار تهران دوران رکود خود را آغاز کرد که تا پایان سال ۱۳۶۷ ادامه داشت.

📝دوره سوم: خیزش دوباره (۱۳۸۳-۱۳۶۸)

با اتمام جنگ، در چارچوپ برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینه ای بر اجرای سیاست های خصوصی سازی مورد توجه قرار گرفت.
بر این اساس، سیاست گذاران در نظر داشتند بورس اوراق بهادار با انتقال بخشی از وظایف تصدی های دولتی به بخش خصوصی ، جذب نقدینگی و گردآوری منابع پس اندازی پراکنده و هدایت آن به سوی مصارف سرمایه گذاری، در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش موثر بخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیت های اقتصادی ، نقش مهم و اساسی داشته باشد.
در هر صورت، تمایل سیاست گذاری های کلان اقتصادی به استفاده از سازوکار بورس، افزایش چشمگیر شمار شرکت های پذیرفته شده و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را دربرداشت، به گونه ای که حجم معاملات از ۹،۹ میلیارد در سال ۱۳۶۷ به ۲۰۲۱۰۴ میلیارد ریال در سال ۱۳۸۳ رسید.
تعداد بنگاه های اقتصادی پذیرفته شده در بورس تهران از ۵۶ شرکت به ۴۲۲ شرکت افزایش یافت.
در این دوره دولت مجموعه ای از قوانین و مقررات را در راستای گسترش بورس اوراق بهادار وضع نمود که تاثیر مهمی در افزایش حجم معاملات داشت.
برخی از این قوانین عبارتند از:

۱.تبصره ۳۵ قانون بودجه در سال ۱۳۷۸ کل کشور که در آن به وظیفه دولت نسبت به تعیین تکلیف همه شرکتهای بخش دولتی از راه ادغام، واگذاری و فروش سهام به بخش های خصوصی و تعاونی اشاره شد.

۲‌.ماده ۹۴ قانون برنامه توسعه (۱۳۸۳-۱۳۷۹) که بر اساس آن شورای بورس موظف شد تا کارهای لازم را برای ایجاد شبکه رایانه ای بازار سرمایه ایران به منظور انجام گرفتن داد و ستد الکترونیک اوراق بهادار در سطوح ملی و پوشش دادن خدمات اطلاع رسانی در سطح ملی و بین المللی انجام دهد.

۳.همچنین بر اساس ماده ۹۵ برنامه سوم توسعه، شورای بورس مجاز شد تا دست به راه اندازی بورس های منطقه ای در سطح کشور بزند و راهکار های لازم را برای قابل معامله شده دیگر ابزارهای مالی در بورس اوراق بهادار فراهم نماید.

📝دوره چهارم: بازنگری در ساختار قانونی و مشارکت در خصوصی سازی (۱۳۸۴ تا کنون)

اتفاقات مهمی که در این دوره به قوع پیوست عبارتند از:

۱.تشکیل شورای عالی بورس و اوراق بهادار

۲.تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (۱۳۸۴/۹/۱)

۳.تشکیل بورس انرژی ایران

۴.تشکیل سازمان بورس و اوراق بهادار

۵.تشکیل شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه

۶.تشکیل بورس و اوراق بهادار تهران

۷.تشکیل شرکت فرابورس ایران

۸.تشکیل بورس کالای ایران

اشتراک این مطلب

https://exirise.com/wp-content/uploads/2020/07/WhatsApp-Image-2020-07-17-at-02.46.35-300x300-1.jpeg 300 300 ExConvHs3574Izp https://exirise.com/wp-content/uploads/2022/05/Name-Gold.png ExConvHs3574Izp 2020-07-04 02:46:10 2020-09-15 16:53:10 تاریخچه بورس

دیدگاه خود را ثبت کنید

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

جستجو در محتوای وب سایت :

1401.07.20 ✅ #دانا حجم معاملات حدود ۳۰ میلیون سهم در آستانه صف خرید با رشد ۸۰ درصد بعد از افزایش سرمایه دقت به رعایت حد ضرر 1401.07.19 ✅ #دانا افزایش حجم معاملات تا ۴۷ میلیون سهم و رشد بیش از ۷۵ درصد رعایت حد ضرر ✅ #غپینو ادامه روند مثبت در آستانه صف خرید ✅ #دلقما […]

1401.07.12 ✅ #ملت با افزایش حجم ۱۳ میلیون در محدوده مثبت ۳ درصد 📊 #پایش_بازار ☑️ تعداد کل نماد: 737 🟢 تعداد مثبت: 259 (%35) 🔴 تعداد منفی: 478 (%65) 🔼 تعداد صف خرید: 53 (%7) 🔽 تعداد 🟩تعداد نماد اختلاف مثبت: 389 🟥تعداد نماد اختلاف منفی: 348 ⬆️ارزش خرید حقوقی ها: 455 میلیارد ⬇️ارزش […]

1401.07.06 ✅ #غگرجی حفظ حمایت و صف خرید نماد ✅ #دحاوی مجدد صف خرید در محدوده ۸۰۰ تومان دقت به تحلیل و رعایت استراتژی معاملاتی ✅ #غپینو افزایش ۴۲ میلیون حجم معاملات در سقف روزانه 📊 #پایش_بازار ☑️ تعداد کل نماد: 738 🟢 تعداد مثبت: 501 (%68) 🔴 تعداد منفی: 237 (%32) 🔼 تعداد صف […]

1401.تاریخچه تشکیل بورس تاریخچه تشکیل بورس 06.30 ✅ #دحاوی رشد حدود ۴۰ درصدی نماد از زمان تحلیل ، دقت به رعایت حدضرر و پایبندی به استراتژی معاملاتی ✅ #قاسم نوسان مثبت در محدوده ۵۰۰ تومان رعایت حدضرر بعد از رشد ۸۰ درصدی 📊 #پایش_بازار ☑️ تعداد کل نماد: 736 🟢 تعداد مثبت: 158 (%21) 🔴 تعداد منفی: 578 (%79) 🔼 تعداد […]

1401.06.23 ✅ #دانا افزایش حجم تا ۱۵۰ میلیون و تقاضای ۶۰ میلیون در سقف روزانه ✅ #فمراد عبور از قیمت ۴۳۰۰ تومان و رشد حدود ۱۴۰ درصد 🟢 معاملات بورس شامل حساب‌ های تجاری نیست صالح آبادی، رییس کل بانک مرکزی در برنامه گفتگوی ویژه خبری: از هر ۱۰۰۰ نفر حداکثر ۳ نفر مشمول حساب‌های […]

1401.06.16 ✅ #وآرین افزایش تقاضا و صف خرید نماد ✅ #دحاوی بعد از نوسان کوتاه مجدد در سقف روزانه 📊 #پایش_بازار ☑️ تعداد کل نماد: 705 🟢 تعداد مثبت: 238 (%34) 🔴 تعداد منفی: 467 (%66) 🔼 تعداد صف خرید: 62 (%9) 🔽 تعداد ️صف فروش: 32 (%5) 🟩تعداد نماد اختلاف مثبت: 179 🟥تعداد نماد […]

1401.06.11 💢 اطلاعیه مهم سازمان مالیاتی درباره افزایش سرمایه بورسی‌ها سازمان امور مالیاتی اعلام کرده که اگر شرکت‌های پذیرفته شده در بورس سود تقسیمی خود را به جای پرداخت نقدی به سهامداران و خارج کردن آن از بازار، صرف افزایش سرمایه شرکت کنند، مالیات آن صفر در نظر گرفته خواهد شد. 1401.06.09 #داروسازی_الحاوی با بیش […]

دسترسی سریع

اخبار و آموزش ها :

(49) (125)

گروه مشاوره و سرمایه گذاری پایا سرمایه اکسیر در سال ۱۳۹۶ با هدف ایجاد تحولی مناسب، در راستای ارائه خدمات نوین و استاندارد در حوزه معاملات بورس اوراق بهادار و انرژی تاسیس گردیده و همواره توسعه کمی و کیفی فعالیت هایش را سرلوحه برنامه های مشتری مداری خود قرار داده است.
شماره ثبت ۵۹۶۱۰۷

آدرس و اطلاعات تماس :

نمادهای اعتماد الکترونیکی :

به دستور ستاد ملی مبارزه با کرونا و حفظ سلامتی شما که بیش از هرچیزی برای ما اهمیت دارد تا اتمام دوره قرنطینه از ارائه خدمات بصورت حضوری معذور هستیم و کلیه خدمات کاملا مجازی ارائه خواهد شد . با اپراتور شرکت و در صفحه اصلی سایت قسمت چت انلاین با ما در ارتباط باشید.

تاریخچه‌ی پیدایش بورس

از این پس قرار هست که در بلاگ آسان بورس شما را با مقدمات بورس آشنا کنیم، تاریخچه تشکیل بورس کلیه‌ی آموزشهای بورس بلاگ ما به صورت رایگان تقدیم شما می‌گردد. لذا از شما دعوت می‌کنیم تا آموزشهای بورس بلاگ آسان بورس را دنبال کنید.

اغلب کارشناسان فعال در بازارهای مالی اعتقاد دارند که ظهور واژه‌ی بورس به قرن پانزدهم میلادی برمی‌گردد، زمانی که بازرگانان و کسبه‌ی شهر بورُوژ واقع در شمال غربی کشور بلژیک، در میدانی به نام تِربورس و در مقابل خانه‌ی فردی به نام واندر بورس جمع می‌شدند و به معامله‌ی کالاهای خود می‌پرداختند.

مدتی بعد کلیه مکان‌هایی که افراد در آنها به معامله‌ی پول، کالا، اسناد مالی و تجاری خود می‌پرداختند به بورس معروف شدند و با گذشت زمان، نظم و انضباط خاصی در این مکان‌ها حاکم شد؛ بطوری که فقط بازرگانان، صرافان و دلالان اجازه‌ی خرید و فروش در این اماکن را داشتند.

در نهایت با منسجم شدن مکان‌های مرتبط با بورس و افزایش آگاهی افراد، تالارهای مسقف بورسی شکل گرفت و بازرگانانی که پیش از آن در هوای آزاد به معامله می‌پرداختند، به این تالارها می‌رفتند.

شکل‌گیری شرکت‌های سهامی

تجارت در گذشته با سختی‌ها و ریسک‌های بسیاری همراه بود و اغلب بازرگانان و تجار متحمل ضررهای سنگینی می‌شدند، به همین دلیل نیازمند راه‌حلی برای جلوگیری و به حداقل رساندن ضررهای خود بودند. در نتیجه تعدادی از آنها تصمیم گرفتند که با سرمایه‌داران در فعالیت‌های خود شریک شوند تا سود و ضررهای احتمالی بین همه‌ی آنها تقسیم شود، لذا این تجربه‌ی موفق میان افراد گسترش یافت و منجر به تشکیل شرکت‌های سهامی شد.

اولین شرکت سهامی که در سال ۱۵۵۳ میلادی با مشارکت عده‌ای از تجار در کشور روسیه تاسیس شد، شرکت ماسکوِی (Muscovy) نام داشت و پس از آن نیز شرکت‌های جدید با فروش سهام خود در این بازار ، سرمایه‌گذاران و شرکای بیشتری را برای مشارکت در کسب‌وکار خود پیدا می‌کردند.

پیدایش اولین بازار بورس در جهان

در اوایل قرن هفدهم میلادی، اولین بورس اوراق بهادار جهان بصورت رسمی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و کمپانی هند شرقی نیز، اولین شرکتی بود که سهام خود را در آن عرضه کرد.

رشد بورس و فراگیری آن در عرصه‌های تجاری و اقتصادی، با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصادها در آن دوره همراه شد و توانست در مدت کوتاهی به سایر کشورهای اروپایی مانند انگلستان، آلمان، اتریش و سوییس نیز انتقال یابد.

بورس در سایر کشورهای اروپایی

افتتاح اولین بازار بورس در کشور اتریش به سال ۱۷۷۱ میلادی برمی‌گردد که محلی برای عرضه‌ی اوراق قرضه‌ دولتی جهت تامین مالی جنگ بود، بازار بورس وین در پایان قرن ۱۹ میلادی بیش از ۲۵۰۰ سهم در تابلوی خود داشت و از مهمترین مراکز مالی اروپا به شمار می‌رفت.

فعالیت‌های مرتبط با بورس در شهر لندن نیز از اوایل قرن هجدهم میلادی و در قهوه‌خانه‌ها آغاز شد و در سال ۱۷۷۳ میلادی، با خرید ساختمان مستقل توسط معامله‌گران وارد فصل جدیدی شد. بازار بورس اوراق بهادار لندن در سوم مارس ۱۸۰۱ میلادی بصورت رسمی تاسیس شد و در حال حاضر نیز با فهرستی از شرکت‌های بریتانیایی و چند ملیتی، یکی از معتبرترین بازارهای مالی دنیا به حساب می‌آید.

بورس در نیویورک و توافق‌نامه باتن وود

در تاریخ ۱۷ می ۱۷۹۲ میلادی، شماری از کارگزاران فعال جهت تاسیس بورس نیویورک، در خیابان وال استریت این شهر و زیر درخت نارون تنومندی دور یکدیگر جمع شدند و توافق‌نامه‌ای را امضا کردند که به توافق‌نامه باتن وود یا درخت نارون معروف است.

۲۵ سال بعد اعضای موسس این نهاد تصمیم گرفتند تا با تهیه پیش‌نویسی قانونی، مراحل انجام معاملات را در این بازار قانونمند و شفاف‌تر کنند. لذا پس از آنکه خود را بعنوان هیات امنای بورس اوراق بهادار نیویورک اعلام کردند، با طراحی اساسنامه‌ای به فعالیت‌های این بازار رسمیت بخشیدند.

شکل‌گیری بورس در ایران

ایده‌ی اولیه ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران، به سال ۱۳۱۵ برمی‌گردد که به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام وان لوترفلد تحقیقاتی درباره‌ی تشکیل بورس اوراق بهادار در تهران انجام داد و طرح قانونی تاسیس آن را نیز تهیه کرد.

در همان زمان بانک ملی ایران نیز بعنوان سازمان متولی امور پولی در کشور، مطالعاتی را در این زمینه انجام داد، اما به دلیل نامساعد بودن شرایط و وقوع جنگ جهانی دوم، شکل‌گیری بورس در ایران چندین سال به تاخیر افتاد.

بورس اوراق بهادار تهران در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶ فعالیت رسمی خود را با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران، شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد آغاز کرد و توانست ۱۰۵ شرکت را در پانزده سال ابتدایی فعالیت خود پذیرش کند.

بورس چیست؟

اگر سرمایه کم یا درشتی دارید و طبق توصیه دوستان و آشنایان یا شنیده‌های خود، تصمیم گرفته‌اید در بورس ایران سرمایه‌گذاری کنید ، احتمالا پیش از هر چیزی درباره ماهیت بورس و شرایط ورود به آن، سوالاتی دارید. بورس چیست و سرمایه گذاری در آن چه شرایطی دارد؟ در ادامه با تعریف بازار بورس و انواع آن آشنا خواهید شد و مهمترین سوالات در خصوص بازار بورس را پاسخ می‌دهیم.

تاریخچه پیدایش بورس در جهان

چیزی که باعث شد بازار بورس برای نخستین بار در سطح جهانی شکل بگیرد، تقسیم کردن سود و زیان یک کسب و کار میان تاریخچه تشکیل بورس شرکای آن بود. به این صورت، فعالیت‌های آن کسب و کار شکل عمومی‌تری پیدا کرده و هر آن چه عایدی یا زیان‌دهی داشت، بین شرکا تقسیم می‌گردید. این شکل از اقتصاد، باعث می‌شد تا رشد سازمانی بهتری ایجاد شده و زمینه فعالیت برای کسب‌وکارها گسترده‌تر گردد .

جالب است بدانید که بورس برای اولین بار در کشور بلژیک متولد شد و زمان نخستین پیدایش آن به قرن 15 میلادی باز می‌گردد. محل نخستین تجمع بورسی نیز تاریخچه تشکیل بورس مقابل ملک واندر بورس، یکی از اشراف بلژیکی بود و همان‌طور که می‌بینید واژه بورس، نام خود را از این شخص گرفته است. در ابتدا، معاملات بسیار نامنظم و بدون ضابطه بود و افراد با تجمع در این مکان به خرید و فروش می‌پرداختند، اما رفته رفته بورس قرن پانزدهمی شکل جدی‌تری به خود گرفته و ورود به آن نیز ضابطه‌مند شد .

تاریخچه پیدایش بورس در ایران

اما بهتر است بدانید بورس ایران چیست و از چه زمانی آغاز به کار کرده است؟ تاریخ تاسیس بورس در ایران به سال 1315 هجری شمسی باز می‌گردد، یعنی زمانی که ران لوترفلند بلژیکی اساس و پایه این بازار را در ایران بنا نهاد. البته پس از آن جنگ جهانی دوم، پیش‌آمد و تحولات و تنش‌های داخلی کشور اجازه نداد تا این نوزاد تازه متولد شده، جان بگیرد. ماجرای بورس ایران به 25 سال بعد موکول شد و در سال 1341، حضور چند تاریخچه تشکیل بورس جانبه وزارت بازرگانی، بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران، وزارت دارایی و. اساسنامه نخستین بازار بورس ایران تشکیل شده و تنظیم گردید. باز هم بلژیکی ها برای راه اندازی بازار بورس ایران، به کمک درآمده و در سال 1345 هجری شمسی، به صورت رسمی و قانونی بورس اوراق بهادار ایران تاسیس گردید. نخستین معامله و شروع فعالیت به تاریخ 15 بهمن سال 1346 هجری شمسی انجام پذیرفت، این معامله بورسی نیز روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی بود .

از آن زمان تا به امروز شکل فعالیت شرکت‌های حاضر در بورس و نیز فعالیت تالار بورس و سهامداران آن، متحول شده و به ویژه طی چند سال اخیر شکل پیشرفته‌تری را به خود گرفته است. روز به روز فعالیت در بورس ساده‌تر شده و افراد با سهولت بیشتری قادر به انجام معاملات روزمره در این بازار گسترده و هیجان‌انگیز هستند .

با این حساب برای ورود به این بازار می‌دانید که به یک سازمان دارای عقبه سنگین و کاملا تاریخی، منطبق بر شرع و قانون جمهوری اسلامی ایران قدم می‌گذارید. قوانین و مقررات این بازار با جزئیات در سایت سازمان بورس اوراق بهادار www.seo.ir قابل مشاهده و پیگیری است .

تعریف بازار بورس

بازار به جایی گفته می‌شود که در بستری فیزیکی یا اینترنتی، خرید و فروش یا اصطلاحا معاملات صورت می‌گیرد. در بازار بورس (Stock Market) بستری فراهم شده است که خریداران و فروشندگان، کالا، سهم یا ارز را معامله کنند.

بازار بورس در زمان‌های مختلف، شرایط متفاوتی را تجربه می‌کند. ممکن است گاهی اوقات روندی نزولی در پیش بگیرد که اصطلاحا به آن بازار خرسی می‌گویند و اگر روند بازار صعودی باشد به آن بازار گاوی خواهند گفت.

انواع بازار بورس

تصور عموم از بازار بورس، همان بازار بورس اصلی است؛ اما لازم به ذکر است که چندین نوع بازار بورسی وجود دارد که در زیر به معرفی آن‌ها می‌پردازیم .

بازار بورس اوراق بهادار

بازار بورس اوراق بهادار تهران، همان بازار مادر بورس است که در آن اوراق بهادار و سهام شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف به خرید و فروش گذاشته میشود و سهامدارانی حقیقی و حقوقی در آن حضور دارند. در بازار بورس اوراق بهادار، دو گروه از مردم به منظور تامین منافع یکیدیگر و بر اساس قوانینی، دست به معامله می‌زنند.

بازار فرابورس ایران

بازار فرابورس ایران، پس از بازار بورس اوراق بهادار تهران شکل گرفته است و یک نمونه کپی شده از این بازار با شرایطی ساده‌تر و زمینه عملکرد بهتر به نظر می‌رسد. اگر چه این بازار نیز تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارد، اما قوانین آن کمتر سختگیرانه بوده و شرکت ها برای ورود به آن و ارائه سهام خود، مراحل ساده تری را پشت سر می‌گذارند .

بورس کالای ایران

بورس کالای ایران نیز طبق نامگذاری آن محل خرید و فروش کالا و معاملات بر پایه آن است. در این بورس به طور معمولات فلزات ارزشمند، محصولات پتروشیمی و کشاورزی و . معامله می‌شوند. این بورس نیز از بازارهای پویای کشور به شمار می‌رود .

بورس انرژی ایران

بورس انرژی، نوپاترین بازار بورس در کشور ما است که معاملات انواع انرژی از جمله برق، محصولات شیمیایی و پتروشیمی در آن صورت می‌گیرد .

بورس ارز

همان طور که می توان از نام آن حدس زد، بازار بورس ارز، بازاری جهانی است که در آن معاملات ارزی و جا به جایی میان ارزها صورت می‌گیرد و با توجه به نرخ ارز، باید انتظار داشته باشیم که اعداد و ارقام بزرگی جا به جا شود. بزرگترین اعضای بازار بورس ارز، بانک ها و موسسات مالی هستند ولی نمی توان شرکت ها و یا حتی مردم عادی را از این دایره بیرون دانست. البته لازم به ذکر است که این بورس در حال حاضر در این فعال نیست.

ساعت کاری بازار بورس

ساعت کار بازار بورس ایران از شنبه تا چهارشنبه از 8:45 صبح تا 12:30 ظهر است. بازار بورس ایران در روزهای پنجشنبه و جمعه و همچنین تعطیلات رسمی که در تقویم آورده شدند، تعطیل است. همچنین لازم به ذکر است که ساعت ثبت سفارش در سال 1400، 8:45 صبح است.

تعداد شرکتها و سهامداران در بازار سهام

در سال 1400 تعداد افرادی که دارای کد بورسی هستند به بیش از 55 میلیون تاریخچه تشکیل بورس نفر رسید که در مقابل جمعیت 85 میلیون نفری ایران، رقم بالایی به حساب می‌آید.

تفاوت بازار پول و بازار سرمایه چیست؟

• بازار پول به بازار حاکم معاملات پولی و نقدی یا بر پایه دارایی‌هایی که نقد‌شوندگی کوتاه مدت دارند، اطلاق می گردد. ریسک در این بازار بسیار محدود و کوچک بوده و سرعت نقد شدن دارایی بسیار بالا است. (به طور معمول نقدشوندگی و رسیدن به سود تعریف شده در این بازار باید کمتر از 1 سال باشد)

1. اسناد خزانه از جمله ابزار معاملاتی بازار پول هستند که به وسیله دولت ارائه شده و تاریخ سررسید آن‌ها کمتر از 1 سال است. به علاوه خرید این اسناد و فروش به وقت سررسید آن‌ها، نیز از ریسک بسیار کمی برخوردار است .
2. پذیره‌نویسی بانکی نوعی دیگر از معاملات در بازار پول است. پذیره نویسی به واقع واسطه گری بانک با ارائه پذیرش بانکی است که بین دو سوی معامله قرار گرفته و اعتبار پرداخت در ازای دریافت کالا ایجاد می کند .
3. اوراق تجاری گروه دیگری از ابزار بازار پول هستند که به شکل از پیش تعریف شده ای، سررسید آن ها کمتر از 270 روز باید باشد. این اوراق توسط شرکت های مختلف ارائه شده و به منظور تامین نقدینگی برای شرکت ها مورد استفاده قرار می گیرد. به صورت عرف این اوراق توسط بانک های به فروش رسیده و بازخرید و پرداخت سود آن نیز از همان طریق انجام می پذیرد .

معمولا سپرده گذاری عموم مردم در تمام انواع سرمایه‌گذاری در بازار پول است که ایرانی‌ها هم علاقه زیادی به آن دارند. این شکل از سرمایه‌گذاری کم ریسک، با سپرده کردن مبلغی پول در یک بانک یا موسسه سرمایه‌گذاری و دریافت سود ماهیانه به شرط پایداری اصل پول، صورت می‌گیرد. هیچ ریسکی در این شکل از سرمایه گذاری بانکی وجود ندارد، اما با کاهش نرخ سودهای بانکی، سپرده‌گذاری جذابیت سابق خود را از دست داده است و مردم به دنبال بازار سودآور دیگری برای درآمدزایی از نقدینگی خود هستند .

• در بازار سرمایه با سهام شرکت‌ها به شکل سهام عادی یا ممتاز، اوراق قرضه و اوراق مشارکت روبرو هستید. در معاملات بازار سرمایهف سهامداران از شرکت‌ها و شخصیت‌های حقوقی بزرگ تا ریزترین شخصیت‌های حقیقی و مردم عادی هستند و بعد نظارتی نیز از هر دو سوی این اعضا صورت می‌گیرد. ریسک‌پذیری در بازار سرمایه به مراتب بالاتر است و اعضای این بازار در سود و زیان شرکت‌های ارائه‌دهنده سهام، شریک خواهند بود. در حالی که شکلی از سرمایه‌گذاری در بازار پول مانند سپرده‌گذاری، فارغ از سود یا زیان فعالیت اقتصادی بانک، سود ماهیانه شخص را تامین خواهد ساخت .

نکته : با تمام ریسک ورود و سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه میزان سودآوری در بازارهایی مانند بازار بورس و اوراق بهادار، بسیار بالاتر از سودی است که می توان از سپرده‌گذاری در بانک ها به دست آورد .

انواع سهام، اوراق قرضه و اوراق مشارکت

• سهام عادی: با خرید سهام عادی به یک عضو از دارندگان سهام آن شرکت تبدیل شده و در سود و زیان فعالیت اقتصادی آن شریک خواهید شد .
• سهام ممتاز: سهام ممتاز، حق و حدود مشخصی ایجاد می‌کند و دارنده آن، در این دایره تعیین شده جزو درآمد شرکت ارائه‌دهنده سهام قرار می‌گیرد .
• اوراق قرضه: با خرید اوراق قرضه، در بازه‌های زمانی تعیین شده، سود دریافت کرده و مبلغ سرمایه‌گذاری شده خود را نیز در تاریخی که از پیش تعیین شده، باز پس خواهید گرفت .
• اوراق مشارکت: با خرید اوراق مشارکت باید سودی علی الحساب دریافت کرده و سود قطعی و سرمایه اولیه خود را نیز در تاریخی که از پیش تعیین شده است، دریافت خواهید کرد. با عبور از توصیفات فوق، اکنون اگر خود را آماده و مشتاق برای ورود به بازار بورس می‌بینید، در ادامه به مراحل و نکات مهم جهت ورود به این بازار هیجان‌انگیز و در عین حال سودآور، توجه نمایید .

مزایای سرمایه‌گذاری در بورس

معمولا در بدو ورود به بازار سرمایه، برای افراد این سوال ایجاد می‌شود که مزایای بازار سرمایه چیست؟ در پاسخ به این سوال موارد زیر را مطرح می‌کنیم:

• برای ورود به بازار سهام نیاز به سرمایه زیادی ندارید و حداقل مقدار سفارش در سیستم‌های معاملاتی 500 هزار تومان است.
• در کل سودی که از بازار سرمایه می‌توان به دست آورد بسیار بیشتر از سود بانکی است ولی این امر مستلزم آموزش بورس و ریسک‌پذیری خواهد بود.
• اگر با آموزش و آشنایی کامل وارد بازار بورس شوید، ارزش داراییتان نسبت به تورم حفظ می‌شود.
• قوانین حاکم بر بازار سرمایه، باعث شده است که بستر این بازار امن و کاربردی باشد. علاوه بر این، ناظری به نام سازمان بورس و اوراق بهادار بر فعالیت‌های این بازار نظارت می‌کند.
• قابلیت نقدشوندگی در بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها بسیار بهتر است. در واقع اگر نیاز به خروج پولتان از بازار سرمایه داشته باشید، فقط طی 2 تا 3 روز کاری زمان می‌برد.

نحوه ثبت نام در بورس

با این که روند ثبت نام در بورس برای هر فردی بسیار ساده است، با این حال بعضی از افراد با این مراحل آشنا نیستند. با ثبت نام در سامانه کارگزاری اقتصاد بیدار، علاوه بر دریافت کد بورسی، در سامانه سجام ثبت نام می‌شوید و به صورت آنلاین احراز هویت انجام خواهد شد. مراحل ثبت نام به صورت زیر است:

1. ثبت‌نام در سامانه اقتصاد بیدار
2. احراز هویت
3. دریافت کد بورسی
4. شروع معاملات

سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس

خرید و فروش سهام به صورت مستقیم می‌تواند ریسک‌های زیادی برای معامله‌گران داشته باشد و همچنین زمان زیادی را از ایشان می‌گیرد. راهکاری که سال‌ها در دنیا برای رفع این مشکل و همچنین استفاده حداکثری از بازار بورس ارائه شده، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است. سبدگردانی و انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری از راهکارهای سرمایه گذاری غیر مستقیم است.

تاریخچه بورس و چگونگی شکل گیری آن

تاریخچه پیدایش بورس و شکل گیری بورسهای معروف دنیا چیست؟

تاریخچه پیدایش بورس در جهان و ایران

همانطور که درباره ظهور و پیدایش هر واژه ای در دنیا و نحوه تکامل آن تاریخچه ای وجود دارد، بورس نیز دارای یک پیشینه و داستانی است که دانستن آن خالی از لطف نیست.
تجارت در گذشته با سختی ها و ریسک های بسیاری همراه بوده به طوریکه اغلب بازرگانان و تجار متحمل ضررهای سنگینی می شدند از اینرو بفکر چاره افتادند تا به وسیله آن جلوی ضرر را بگیرند و یا آن را به حداقل برسانند.

در نتیجه تعدادی از بازرگانان عده ای سرمایه دار را در فعالیت های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی را با آنها تقسیم کنند.

این تجربه موفقیت آمیز بود لذا به تدریج هر تاجری سعی می کرد تا فعالیت های تجاری خود را با این روش انجام دهد؛ به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود.

رفته رفته این تجربه قانونمند شد و به تشکیل ” شرکت های سهامی” تبدیل گردید و هر فرد به نسبت سهم شراکتش در سود و زیان شریک میشد.

اولین تجربه مربوط به تشکیل یک شرکت سهامی با نام “ماسکوی ” ( Muscovy ) در کشور روسیه بود که در سال ۱۵۵۳ میلادی تصمیم گرفت کالاهایی را بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ببرد و این کاری بود که احتمال ضرر در آن بیشتر میشد.

برای انجام این کار عده ای از تجار سرمایه ی لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه ی خود در سود و زیان شریک شد که البته این اقدام با موفقیت صورت گرفت.

بعدها با گسترش مبادلات در اروپا و بزرگ تر شدن شرکت ها به سرمایه های زیادتر و شرکای بیشتری نیاز شد و پیدا کردن شرکای جدید احتیاج به مراکزی داشت تا بین سرمایه‌گذاران و متقاضیان سرمایه، ارتباط برقرار کند، این مراکز به بورس معروف شدند.

به اعتقاد اغلب کارشناسان، تاریخچه ظهور واژه بورس به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد.

زمانیکه، بازرگانان و کسبه‌ شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تِربورس (TerBeurze) در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و با شکل دهی یک بازار به خریدوفروش کالاهای خود می‌پرداختند.

بعدها کلیه مکان هایی که مردم در آنجا خرید و فروش پول، کالا و اسناد مالی و تجاری ( اوراق بهادار) را انجام میدادند، به بورس ( بهابازار ) معروف شدند.

در آن زمان، این مکان ها از نظم و انضباط خاصی برخوردار نبود و هر کس می توانست در آنجا به فعالیت بپردازد اما به مرور زمان و رفته رفته، نظم و انضباط خاصی در این مکان ها حاکم شد؛ به نحوی که پس از مدتی، فقط بازرگانان، صرافان و دلالان بودند که اجازه داشتند در این مکان ها خرید و فروش کنند.

در گذر زمان، تالارهای مسقف شکل گرفت و بازرگانان که تا پیش از آن، در میادین و خیابان ها خرید و فروش می کردند، برای این امر به این تالارها می رفتند.

در سال ۱۴۶۰ میلادی اولین مرکز بورس اوراق بهادار جهان، در شهر آنورس بلژیک تأسیس شد.

اما رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورسآمستردام هلند شکل گرفت.

لازم به یارآوری است که کمپانی هند شرقی هلند اولین شرکت سهامی به‌شمار نمی‌آید و همانطور که پیشتر گفته شد اولین شرکت سهامی در سال ۱۵۵۳ میلادی با نام “ماسکوی”در روسیه ایجاد شد.

در بسیاری از منابع علمی و تاریخی، زمان آغاز به کار تالارهای مسقف بورس را به عنوان تاریخ رسمی تاسیس بورس در دنیا معرفی می کنند و تأسیس اولین بورس جهان را مربوط به اوایل قرن هفدهم میلادی و در شهر آمستردام هلند میدانند.

اگرچه همانطور که گفتیم، پیشینه آن به پیش از آن تاریخ و به قرن پانزدهم میلادی بازمی گردد.

بورس آمستردام امروزه نیز یکی از منابع مهم تأمین سرمایه در سطح بین‌المللی است. رشد بورس سهام و فراگیرشدن آن در عرصه های تجاری و اقتصادی، با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن همراه بوده است.

نکته قابل توجه آن است که در هنگام افزایش قابل ملاحظه معاملات سهام، کشورهای اروپایی نظیر انگلستان، آلمان و سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر معاملات سهام و ضمانت‌های اجرایی لازم برای آن را وضع کردند تا از هرگونه تقلب و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیری شود.

بورس اتریش در وین در سال ۱۷۷۱ افتتاح شد که عمدتاً به معاملات اوراق قرضه دولتی، جهت تامین مالی جنگ می­پرداخت. بورس اتریش در پایان قرن ۱۹ میلادی ۲۵۰۰ سهم را در تابلوی خود داشت و یکی از مهمترین مراکز مالی اروپا به شمار می­رفت.

در لندن معامله­گران در بورس جهت انجام معامله در قهوه­خانه گرد هم می­آمدند و برای نظم بخشیدن به بازار، قهوه­خانه نیوجاناتان در سال ۱۷۷۳ به بورس اوراق بهادار تبدیل شد.

این بازار بورس در سوم مارس ۱۸۰۱ رسما تأسیس شد و با فهرست شرکت‌های چندملیتی و بریتانیایی، یکی از بزرگ‌ترین بورس‌های جهان به‌شمار می‌آید. بورس لندن بخشی از گروه بورس اوراق بهادار لندن است.

در تاریخ ۱۷ می ۱۷۹۲، تعداد ۲۴ کارگزار بازار سهام در خیابان وال استریت نیویورک و زیر درخت نارون تنومندی دور هم جمع شدند و توافق‌نامه‌ای را امضا کردند، که به توافق‌نامه باتن وود یا درخت نارون، مشهور شد.

۲۵ سال بعد، در هشتم مارس ۱۸۱۷ اعضای مؤسس این نهاد تصمیم گرفتند، تا با تهیه پیش نویس قانون، مراحل انجام معاملات را شفاف تر و قانومند کنند و پس از آن نیز خود را به عنوان هیئت امنای بورس اوراق بهادار نیویورک خطاب کردند و با تنظیم اساسنامه، شروع به کار بورس نیویورک را، رسمیت بخشیدند.

بازار بورس نیویورک بطور رسمی، برای اولین بار در ساختمانی اجاره‌ای، واقع در پلاک ۴۰ وال استریت توسط بازرگانان نیویورکی شروع به کار کرد.

در آن زمان ریاست این بازار را فردی به نام ” آنتونی استکهلم ” در دست داشت و هر روز صبح لیستی از سهام‌هایی که قابل خرید و فروش بودند را اعلام می‌کرد. در آن زمان برای ورود به هیئت مدیره بورس نیویورک نیاز به داشتن رای دیگر اعضا الزامی بود.

علاوه بر این ورود به بازار مستلزم پرداخت پول برای خریدن جایگاه بود. در ۱۸۱۷ هر جایگاه ۲۵ دلار و در ۱۸۲۷ هر جایگاه ۱۰۰ دلار ارزش داشت.

درحال حاضر تعداد کارگزاران این بورس به چند هزار شخص حقیقی و حقوقی بالغ می­گردد. در حال حاضر در اغلب کشورهای دنیا، بورس‌های اوراق بهادار فعالیت می‌کنند که یکی از این بورسهای معتبر بورس ایران است.

چگونه بورس در ایران تشکیل شد؟

ایده ی اولیه ی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد که به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام “وان لوترفلد” درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و طرح قانونی تأسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد.

هر چند که در همان زمان بانک ملی ایران نیز به عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد، اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار، و وقوع جنگ جهانی دوم تمام کارهای انجام شده متوقف شد و ۲۵ سال به تأخیر افتاد.

به‌دنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی دهه۱۳۴۰ و با توجه به ارتباط گسترده سیاسی و اقتصادی ایران آن دوره با غرب، بالاخره در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ی صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌‌نامه‌ اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد.

در اواخر همان سال ، هیأتـی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیرکل این بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و نحوه تأسیس و اداره بورس، تشکیلات و سازمان آن، و کیفیت تصدی دولت، کم و بیش مشخص شد و چهار سال بعد یعنی در اردیبهشت سال ۱۳۴۵ لایحه قانون بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی به تصویب رسید.

به دنبال آن، قانون تأسیس بورس اوراق بهادار از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ و از آن درخواست شد که نسبت به اجرای مفاد قانون مزبور اقدام کند، اما در عمل به دلیل آماده نبودن بخش صنعتی و بازرگانی، اجرای این قانون تا بهمن ۱۳۴۶ به تعویق افتاد.

بورس اوراق بهادار تهران از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، فعالیت خود را به‌طور رسمی با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به عنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن زمان و سپس سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد آغاز کرد.

در آن زمان برقراری معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌ها و مؤسسات پذیرفته شده در بورس، عامل مهمی در جهت تشویق شرکت‌ها به عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادار تهران بود.

حجم معاملات در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۵۷ به دلیل تبعیت از افزایش آهنگ رشد محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده حاصل در بخش صنعت و همچنین به دلیل پذیرش و دادوستد اوراق قرضه، از ۸۳ میلیارد ریال به ۱۵۰ میلیارد ریال افزایش یافت. طی پانزده سال فعالیت آغازین بورس، در مجموع سهام ۱۰۵ شرکت در بورس پذیرفته شد.

از نیمه دوم سال ۱۳۵۷ با بروز اعتصاب و تعطیلی واحدهای تولیدی و بازرگانی در جریان انقلاب اسلامی، بورس اوراق بهادار تهران به‌دلیل بی‌اعتمادی به دولت و وضع مالی شرکت‌ها، و فرار سرمایه با سقوط سهام و کاهش معاملات روبه‌رو شد و به حالت نیمه‌تعطیل درآمد.

همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ باعث دسته‌بندی صنایع در چهار گروه شد که به موجب آن سازمان صنایع ملی ایران برای اداره امور آن‌ها پدید آمد.

بدین‌ترتیب بر اثر ملی شدن بانکها، بیمه و صنایع کشور تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس از آن خارج شدند؛ ضمن آن که دادوستد اوراق قرضه نیز به دلیل داشتن بهره مشخص، ربوی تشخیص داده شد؛ بنابراین به‌دلیل عوامل فوق و وقوع جنگ ایران و عراق، دادوستد سهام و اوراق قرضه در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۶۱ تقریباً متوقف شد.

در سال ۱۳۶۲ تا حدودی تقاضا برای سهام وجود داشت، ولی به دلیل پایین‌بودن قیمت‌های پیشنهادی خریداران، عرضه‌کنندگان چندان زیاد نبودند

در سال ۱۳۶۳، به دنبال تصمیم دولت مبنی بر واگذاری تعدادی از کارخانه‌های دولتی، به کارگران و سایر افراد بخش خصوصی، مبادلات سهام، اندکی افزایش یافت و تا سال ۱۳۶۷ افزایش حجم تاریخچه تشکیل بورس معاملات با نرخ کاهشی ادامه یافت.

پذیرش قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل متحد از جانب ایران در تابستان ۱۳۶۷ و همچنین تصویب قانون جدید مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات تعاون ملی برای بازسازی در اواخر سال ۱۳۶۷ و مهم‌تر از هر چیز تصویب قانون برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در همین سال، باعث رونق بورس اوراق بهادار تهران و رشد حجم معاملات شد.

بررسی روند فعالیت بورس در دوره ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۵ نشان می‌دهد که روند یکنواختی بر فعالیت بورس حاکم نبوده‌است.

بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۷۶، دوره تازه‌ای از فعالیت خود را تجربه کرده‌است و زمینه‌های تحولات بعدی بازار سرمایه با اعمال برنامه‌های اصلاحی از این سال پایه‌ریزی شده‌است.

ایجاد فضای رقابتی سالم، افزایش علاقه‌مندی و اعتبار فعالیت‌ها و به‌کارگیری شیوه‌های مؤثر تنظیم و نظارت از سال ۱۳۷۷ به‌طور نسبی ایجاد شد و بورس نشانه‌های مثبتی مبنی بر بازگشت رونق را تجربه کرد.

بورس ایران در طول تاریخ فعالیت خود، همواره فراز و فرودهای بسیاری را تجربه کرده است، اما یکی از مهم‌ترین تحولات تاریخ بورس ایران، تأسیس قانون جدیدی تحت عنوان ” قانون بازار اوراق بهادار” در اول آذر سال ۱۳۸۴ بوده است که ضمن رفع برخی نارسایی‌ها و نواقص موجود در قانون اولیه، زمینه توسعه گسترده بورس در ایران را فراهم کرد.

براساس این قانون، بخش نظارتی بورس از بخش‌های عملیاتی آن تفکیک شد، به این معنا که در سال ۱۳۸۵ سازمانی به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار، به عنوان نهاد نظارتی بورس تشکیل گردید.

سازمان بورس که خود تحت نظارت شورایی به اسم شورای عالی بورس فعالیت می‌کند، وظایف متعددی دارد که یکی از مهم‌ترین وظایف آن، تأسیس و نظارت بر عملکرد بورس‌های مختلف است، در مطالب آینده بورس، قوانین حاکم بر بورس و نحوه فعالیت در آن را توضیح خواهیم داد، پس با ما همراه باشید.