فرمول محاسبه شاخص کل بورس

پیش از آنکه شاخص سهام آزاد شناور را بررسی کنیم. باید با مفهوم سهام شناور آشنایی داشته باشیم. سهام شناور به تعداد سهام از کل سهام شرکت گفته می‌شود که در حال گردش است یعنی قابلیت خرید و فروش دارد. همانطور که در عکس بالا می‌بینید اطلاعاتی وارد شده که در سایت سازمان بورس قابل مشاهده است. از تعداد کل سهام این شرکت ۵۰ میلیون سهم قابل معامله است. و باقی این سهام بلوکه است و قابلیت خرید و فروش ندارد که این سهام در دست سهامداران عمده قرار دارد. نحوه محاسبه این شاخص دقیقا همانند شاخص کل است. با این تفاوت که برای وزن دهی سهام، به جای استفاده از تعداد کل سهام شرکت از سهام شناور استفاده می‌شود..

همه چیز درباره محاسبه شاخص بورس

روش محاسبه شاخص این روزها محل بحث فعالان بازار است. برخی بر این باورند که شاخص کل بورس تهران بیشتر خط صعودی بورس را ترسیم می‌کند، همچنین گفته می‌شود که تغییر روش محاسبه شاخص از آذر ماه ۸۷ امکان مقایسه تاریخی روند بورس را سلب کرده است.

این شاخص در ۱۱ماه نخست امسال بیش از ۱۰۰درصد رشد کرد. پرسش اینجاست که آیا فعالان بورس درست استدلال می‌کنند؟ شاخص کل بورس تهران فراز و نشیب‌های زیادی را پشت‌سر گذاشته است. در گذشته شاخص کل بورس تهران از میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورس به دست می‌آمد و به همین دلیل تا قبل از آذر ماه سال۸۷ به شاخص کل بورس تهران شاخص قیمت هم گفته می‌شد اما از آذر ماه سال۸۷ تاکنون مولفه سود نقدی شرکت‌ها در شاخص بورس محاسبه می‌شود. در واقع شاخص بورس تهران حاصل جمع افزایش قیمت سهام و سود نقدی شرکت‌های بورس است، به همین دلیل است که به آن شاخص قیمت و سود نقدی هم می‌گویند. موضوع این است که روش محاسبه شاخص بر مبنای چنین فرمولی میزان شتاب و سرعت رشد شاخص را بیشتر نشان می‌دهد. برخی فعالان بازار سرمایه معتقدند که مدل جدید شاخص که به‌عنوان شاخص کل بورس از اواخر سال۸۷ طراحی و مورد محاسبه قرارگرفته، بیانگر واقعیت بازار نبوده و از سقوط پی‌در‌پی شاخص جلوگیری می‌کند.

بورس اوراق بهادار تهران از فروردین ماه ۱۳۶۹ اقدام به محاسبه و انتشار شاخص قیمت برمبنای عدد پایه ۱۰۰ و با نام تپیکس (TEPIX) کرد که این شاخص، نماگر تغییرات قیمت کل بازار بوده و به صورت میانگین وزنی محاسبه می‌شد.

این شاخص در آن زمان ۵۲ شرکت را دربرمی‌گرفت و درصورتی‌ که نماد شرکتی بسته بود یا برای مدتی معامله نمی‌شد، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌شد و تعداد سهام منتشره شرکت‌ها، معیار وزن‌دهی در این شاخص بود که این امر منجر به تأثیر بیشتر فرمول محاسبه شاخص کل بورس شرکت‌های بزرگ در شاخص می‌شد.

در این میان شاخص قیمت و بازده نقدی یا همان شاخص بازده کل با نماد TEDPIX از فروردین۱۳۷۷ در بورس تهران محاسبه و منتشر شده است. تغییرات این شاخص نشانگر بازده کل بورس است و از تغییرات قیمت و بازده نقدی پرداختی متأثر می‌شود. این شاخص تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را در بردارد و شیوه وزن‌دهی و محاسبه آن همانند شاخص کل قیمت (TEPIX) است و تنها تفاوت میان آن در شیوه تعدیل آنهاست، به‌طوری که شاخص قیمت و بازده نقدی علاوه بر موارد تعدیل شاخص قیمت، درصورت پرداخت سود نقدی نیز تعدیل می‌شود. علاوه بر این شاخص بازده (سود) نقدی که با نماد TEDIX منتشر می‌شود، بیانگر سطح عمومی بازده نقدی پرداختی شرکت‌هاست و مقدار آن از تقسیم پایه شاخص کل قیمت (TEPIX) بر پایه شاخص بورس (قیمت و بازده نقدی)(TEDPIX)، به دست می‌آید.

چرا محاسبه شاخص کل بورس تغییر کرد؟

شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت، شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر شاخص تالار اصلی و فرعی از شاخص‌هایی بودند که در بورس اوراق بهادار تهران مورد محاسبه قرار می‌گرفتند ولی در راستای اجرای بند ۳ مصوبه شورای بورس و اوراق بهادار در تاریخ هشتم مرداد۸۶، مقرراتی برای تغییر در محاسبه شاخص بورس به پیشنهاد هیأت مدیره سازمان بورس ارائه شد و در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۸۷ در ۱۰ ماده و ۳ تبصره دستورالعمل نحوه تغییر شاخص‌های بورس یا تعریف شاخص‌های جدید تصویب شد.

بر اساس این مصوبه بود که شورای بورس اقدام به انتشار مقررات اجرایی نحوه تغییر در شاخص‌های بورس فرمول محاسبه شاخص کل بورس یا تعریف شاخص‌های جدید در بازار سهام کرد و همزمان با راه‌اندازی نرم‌افزار جدید معاملات موسوم به جم در روز ۱۶ آذرماه، شاخص قیمت و دیگر شاخص‌های بورسی تغییراتی نسبت به گذشته پیدا کردند، به‌طوری که شاخص بازده نقدی و قیمت از سال۸۷ به‌عنوان شاخص کل در بورس معرفی شد و در حال حاضر به جای شاخص قیمت، شاخص کل بورس به همراه شاخص صنعت، شاخص بازار اول، شاخص بازار دوم و شاخص آزاد شناور و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ در بورس اوراق بهادار تهران محاسبه می‌شود.

شاخص قیمت که به‌عنوان شاخص قدیم بورس مطرح است در گذشته بر اساس تغییرات قیمت سهام بازار محاسبه می‌شد، به‌طوری که تغییرات تمام شرکت‌های بورسی در این شاخص لحاظ می‌شد اما در محاسبه فعلی شاخص قیمت از قیمت تعدیل شده استفاده می‌شود، به‌طوری که قیمت سهم پس از تقسیم سود نقدی کاهش پیدا می‌کند که در محاسبه جدید، پایه شاخص به اندازه سود تقسیم شده، تعدیل می‌شود تا تاثیری بر شاخص نگذارد. لذا شاخص قیمت تنها بر اساس تغییرات قیمت محاسبه می‌شد ولی شاخص سود نقدی اثر تقسیم سود را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد.

به‌عنوان مثال، در محاسبه جدید شاخص درصورتی که قیمت سهام یک شرکت بورسی قبل از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه یک‌هزار و ۲۰۰ ریال باشد و این شرکت ۲۰۰ ریال سود در مجمع تقسیم کند، در روز گشایش نماد تغییرات قیمت نسبت به مبلغ یک هزار ریال انجام می‌شود تا تاثیری در شاخص به وجود نیاید.

اما درگذشته نحوه محاسبه شاخص به گونه دیگری بود، به‌طوری که اگر سهام یک شرکت بورسی یک‌هزار و ۲۰۰ریال بود و در مجمع ۲۰۰ریال سود تقسیم می‌کرد، نماد با قیمت۱۱۰۰ ریال باز می‌شد که این امر شاخص را منفی می‌کرد. بنابراین در محاسبه جدید، تغییرات شاخص نسبت به مرز یک هزار ریال برای شرکت مذکور انجام می‌شود تا تاثیری در شاخص ایجاد نشود.

اشکالات شاخص فعلی بورس

به این ترتیب با تغییرات ایجاد شده در محاسبه شاخص بورس تهران، در شاخص فعلی، قیمت سهام یک شرکت قبل از مجمع منهای سود تقسیمی این شرکت محاسبه می‌شود که عمده‌ترین اشکال محاسبه آن در این است که امکان مقایسه شاخص با گذشته از بین رفته و نمی‌توان بر مبنای اعداد سال گذشته به یک نتیجه منطقی در مورد روند حرکت شاخص در سال‌جاری رسید.

علاوه بر این سود نقدی شرکت‌ها در زمان بازگشایی نماد سهام آنان پس از مجمع از مخرج کسر محاسبه بازدهی کسر می‌شود که سبب رشد در محاسبه شاخص می‌شود و دلیل این موضوع نیز تلاش برای جلوگیری از نزول شاخص در دوران نزول است. عدم تطابق حرکت شاخص با حرکت قیمت‌ها، سردرگمی سهامداران و کاهش اعتماد به شاخص فرمول محاسبه شاخص کل بورس از جمله انتقادات وارده به شاخص جدید است که این مسائل موجب شده کارکرد شاخص به‌عنوان نماگر رویه کلی بازار در پرده ابهام قرار گیرد. بر این اساس است که برخی از فعالان بازار سرمایه نسبت به نحوه محاسبه شاخص، افزایش و مقایسه آن اعتراض داشته و معتقدند که شاخص‌های قدیمی نیز باید در نرم‌افزار جدید معاملاتی بورس تعریف و برای عموم نمایش داده شوند. با واقعی‌کردن شاخص و پذیرش اشتباهات شاخص می‌توان بازار را از فشار زیاد رهانید و سرمایه‌گذاران را از نگرانی بیرون آورد.

آیا رشد شاخص ارتباطی به تغییر فرمول دارد؟

رشد شاخص بورس به تبع تغییر فرمول محاسبه، از بازده قیمت به بازده نقدی و قیمت، فارغ از منطق تغییر شاخص این سؤال را مطرح می‌کند که آیا این تغییر اساسا درست و منطقی بوده یا نه و آیا رشد اخیر شاخص بورس ارتباطی به تغییر فرمول محاسبه آن دارد؟

در این میان یکی از کارگزاران بورس نحوه محاسبه شاخص کل بورس را مورد توجه قرار داد و گفت: یکی از اشکالات محاسبه شاخص کل بورس این است که اگر ۵درصد سهام شرکت در بورس پذیرفته شده باشد، کل شرکت در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. لذا باید شاخصی مورد محاسبه قرار گیرد که بیان‌کننده وضعیت بازار باشد. وی با بیان اینکه شاخص کل بورس با شاخص قیمت و بازده نقدی پیوند زده شده است، ادامه داد: در محاسبه شاخص قدیم زمانی که شرکت‌ها سود تقسیم می‌کردند، شاخص کاهش پیدا می‌کرد ولی شاخص جدید طوری محاسبه می‌شود که با تقسیم سود شاخص افزایش می‌یابد، به‌طوری که در حال حاضر نیمی از بازدهی بورس از ابتدای سال تاکنون به‌دلیل برگزاری مجامع و تقسیم سود نقدی است.

شاخص فعلی واقعی‌تر از شاخص قبلی است

در این میان مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار نظر دیگری دارد و معتقد است که شاخص کلی که در حال حاضر در بورس تهران محاسبه می‌شود واقعی‌تر از شاخص قبلی است. دکتر حسن قالیباف‌اصل در پاسخ به این سؤال که آیا شاخص کل بورس واقعیت‌های بازار را نشان می‌دهد یا نه گفت: شاخصی که در گذشته به نام شاخص قیمت مورد محاسبه قرار می‌گرفت، بخشی از واقعیت را نشان می‌داد که آن واقعیت فقط بازده به خاطر تغییرات قیمت بود ولی شاخص فعلی، بازده کل را نشان می‌دهد که هم شامل تغییرات قیمت و هم سود نقدی است؛ لذا شاخص کلی که در حال حاضر محاسبه می‌شود واقعی‌تر است زیرا کل واقعیت بازار را نشان می‌دهد.

رشد پی‌در‌پی شاخص فعلی

آمار روند حرکتی شاخص بورس از سال۸۳ تاکنون بیانگر واقعیت دیگری است و این موضوع را به ذهن متبادر می‌کند که شاخص جدید برای رشد طراحی شده است! به‌طوری که شاخص قدیم بورس اوراق بهادار کشور که تنها با احتساب بازده قیمت محاسبه می‌شد در بهترین حالت و بالاترین رقم خود توانست در سال۸۲ به رقم ۳هزار و ۸۰۹ واحد برسد و بعد از آن روند نزولی را طی کرد.

آمار حرکت شاخص کل بورس از ابتدای سال۸۸ و بعد از تغییر فرمول محاسبه شاخص، نشان می‌دهد که شاخص کل بورس از همان ابتدای سال روند صعودی خود را آغاز کرد و از کانال ۷هزار واحد در ابتدای سال به ۱۲هزار و ۵۳۷ واحد در پایان سال رسید. اما این پایان ماجرا نبود و روند پرشی و جهشی شاخص کل بورس طبق فرمول جدید در سال۸۹ به اوج خود رسید و این متغیر مهم اعداد ۱۳هزار، ۱۴هزار، ۱۵هزار، ۱۶هزار، ۱۷هزار و در نهایت ۱۸هزار را فتح کرد که بیشترین رکورد شاخص بورس نیز مربوط به فصل مجامع و تقسیم سود شرکت‌ها بوده است.

این حرکت در سال‌های ۹۰، ۹۱ و ۹۲ هم تکرار شد، به گونه‌ای که شاخص بورس در این سال‌ها، به‌خصوص امسال رشد فزاینده‌ای را تجربه کرد و از ۳۸هزار واحد در رکوردی بی‌سابقه به ۸۰هزار واحد رسید. همانطور که آمار نشان می‌دهد بعد از تغییر فرمول محاسبه شاخص کل، این متغیر مهم هیچ‌گاه شاهد سقوط ۵ هزار واحدی همانند سال‌های۸۳ تا ۸۷ نشده و همواره مسیر خوش و خرمی را پیموده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در سال گذشته نحوه محاسبه شاخص‌های اصلی بورس تهران را مورد ارزیابی قرار داده و با توجه به انتقادات وارده بر نحوه محاسبه شاخص پیشنهادهای جدیدی برای نحوه محاسبه ارائه کرده است. همچنین این مرکز اعلام کرد که با توجه به اهمیت حیاتی وجود اطلاعات در بازارهای مالی ضروری است که شاخص قیمت برای تمامی روزهای کاری بورس از تاریخ انقطاع آن در آذرماه ۱۳۸۷ تاکنون محاسبه و منتشر شود؛ لذا این مرکز پیشنهادهایی برای محاسبه شاخص ارائه کرد.

این مرکز عنوان کرد از آنجا که محاسبه شاخص برای تمامی ساعات معاملاتی دشوار است پیشنهاد می‌شود حداقل شاخص قیمت بر مبنای قیمت روزانه (قیمت آغازین، پایانی یا میانگین این دو) محاسبه شده و در اختیار فعالان بازار قرار گیرد. این کار، عملا امکان انتخاب یکی از دوشاخص قیمت یا فرمول محاسبه شاخص کل بورس بازده کل را برای فعالان بازار فراهم می‌کند. مدیرعامل شرکت بورس در مهرماه امسال در نشست خبری اظهار کرد: قرار است شاخص بازده نقدی منتشر شود که مستقل از شاخص کل، بازده نقدی و بازده قیمت را مورد محاسبه قرار دهد.

به گفته قالیباف‌اصل، نرم‌افزار این سیستم توسط شرکت بورس در حال تهیه است تا اطلاعات را از سیستم معاملات بگیرد زیرا سیستم معاملات بورس محاسبه شاخص را انجام می‌داد اما تنظیمات آن به شکلی بود که شاخص کل را محاسبه می‌کرد که امیدواریم با طراحی فرمول محاسبه شاخص کل بورس این نرم‌افزار، شرکت بورس بتواند شاخص قیمت را محاسبه کند. وی اعلام کرد:‌ به‌دنبال این هستیم تا نرم‌افزاری طراحی شود که مانند شاخص کل بتواند هر لحظه از زمان بازار مورد محاسبه قرارگیرد و اطلاعات را در اختیار بازار قرار دهد.

تقسیم سود نقدی شاخص را بالا می‌برد

حسن قالیباف‌اصل، مدیرعامل شرکت بورس در مورد اینکه آیا رشد اخیر شاخص به تغییر فرمول محاسبه آن ارتباطی دارد یا نه، گفت: در ماه‌هایی از سال سود نقدی روی رشد شاخص اثرگذار است و آن هم‌زمانی است که مجمع عادی شرکت‌ها برگزار می‌شود و شرکت‌ها سود نقدی تقسیم می‌کنند ولی زمانی که مجمع برگزار نمی‌شود، شاخص قیمت هر تغییری کند، شاخص کل نیز همانقدر دچار تغییر می‌شود. وی اضافه کرد: لذا تقسیم سود نقدی که در شاخص بورس اثرگذار است فقط مربوط به ماه‌هایی از سال و معمولا در تیر ماه و فصل مجامع شرکت‌هاست و در مابقی ماه‌های سال این موضوع تاثیری روی شاخص کل بورس ندارد. قالیباف‌اصل در ادامه تاکید کرد: شاخص اصلی بورس همان شاخص کل است که شاخص کاملی فرمول محاسبه شاخص کل بورس فرمول محاسبه شاخص کل بورس فرمول محاسبه شاخص کل بورس بوده و در آینده نیز نحوه محاسبه آن تغییری نمی‌کند.

ارسال یک نظر لغو پاسخ

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

حسابداری نوین

**دانش هر فرد نه دارایی اوست نه سرمایه او بلکه بدهی او به جامعه است **

شاخص هاي بورس ونحوه محاسبه آنها

شاخص هاي بورس ونحوه محاسبه آنها

بررسي روند پارامتري مشخص براي يک متغير ، به راحتي وبا در نظر گرفتن تعدا پارامترها در طول زمان امکان پذير است. اما زماني که گروهي ازمتغيرها مورد بررسي قرار گيرند. نماگري مورد نياز است که نشان دهنده سطح عمومي پارامتر براي گروه مورد نظر باشد. به عنوان مثال تغييرات قيمت سهام يک شرکت مشخص به راحتي و با درنظر گرفتن روند قيمت سهم مذبور صورت مي گيرد، اما سطح عمومي قيمت سهام کليه شرکتها در بورس، به وسيله شاخص کل قيمت انجام مي شود. در ادامه به طور مختصر محاسبه انواع شاخص ها در بورس اوراق بهادار تهران را شرح مي دهيم.

اين شاخص نشانگر روند عمومي قيمت شرکتهاي بورسي است وتغييرات سطح عمومي قيمتها را نسبت به تاريخ مبدا نشان مي دهد( تاريخ مبدا در حال حاضر در بورس تهران سال 1369مي باشد ) نحوه محاسبه اين شاخص به صورت زير مي باشد.

: شاخص قيمت بورس تهران

: قيمت شرکت در زمان t

: تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t

: عدد پايه در زمان َt که در زمان مبدا برابر

: قيمت شرکت iام در زمان مبدا

: تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان مبدا

n: تعداد شرکتهاي مشمول شاخص

شاخص قيمت بورس تهران تمامي شرکتهاي پذيرفته شده در بورس را در بر مي گيرد و در صورتي که نماد شرکتي بسته باشد يا براي مدتي معامله نشود. قيمت آخرين معامله آن در شاخص لحاظ مي گردد.

شرکتهاي پذيرفته شده در بورس تهران در صنايع مختلفي طبقه بندي مي شوند و شاخص قيمت براي هر صنعت به طور جداگانه محاسبه مي شود. فرمول محاسبه آن نيز شبيه شاخص کل قيمت است.

3- شاخص پنجاه شرکت فعال تر

اين شاخص نشان دهنده سطح عمومي قيمت 50 شرکت منتخب بورس است. آنچه در انتخاب 50 شرکت مزبور که در دوره‌هاي سه ماهه معامله صورت ميگيرد بيشترين اهميت را دارد. تعدادهاي روزهاي دادو ستد شرکتها است. يکي از راههاي محاسبه اين شاخص همانند شاخص کل قيمت است.

4- شاخص قيمت و بازده نقدي

تغييرات اين شاخص نشانگر بازده کل بورس است و از تغييرات قيمت و بازده نقدي پرداختي،‌ متاثر ميشود. محاسبه اين شاخص همانند شاخص کل قيمت است و تنها تفاوت ميان آن دو در شيوه تعديل آنها است. براي آگاهي بيشتر از نحوه محاسبه اين شاخص به مقاله« نگاهي تحليلي بر شاخصهاي بورس با رويکردي بر سهام شناور آزاد» تهيه شده و در مرکز تحقيقات و توسعه بازار سرمايه ايران رجوع شود.

5- شاخص بازده نقدي

اين شاخص بيانگر سطح عمومي بازده نقدي پرداختي شرکتها است و مقدار آن از تقسيم پايه شاخص کل قيمت بر پايه شاخص قيمت و بازده نقدي، به دست مي آيد.

با عرض سلام به خدمت بازدید کنندگان محترم
امیدوارم که مطالب این ویلاگ مورد عنایت شما قرار گیرد
با تشکر
سجاد سالاری
کارشناس ارشد حسابداری دانشگاه مازندران
به نام خداي حسابگر و حسابرس ،حسابدار زمين و آسمان و هر آنچه در اوست. هم او که افتتاحيه و اختتاميه‌ي همه‌ي کتاب‌ها و حساب‌ها است.

ترازش هميشه موزون است و موجودي‌هايش همواره در فزون. مطالبات مشکوک الوصولي ندارد، زيرا کسي از قدرت لايزال او نمي‌تواند بگريزد. استهلاک انباشته محاسبه نمي‌کند چون در سيطره‌ي حسابداري او چيزي بي‌ارزش نمي‌شود. به کسي ماليات نمي‌دهد و از کسي به ناحق چيزي نمي‌گيرد. نه شرکت سهامي است و نه تضامني. هيچ شراکتي با احدي ندارد. خود مالک است و بي‌رقيب. تلفيق و ادغام و ترکيب در حوزه‌ي شخصيتش پيش‌بيني شده است. حسابداري تورمي ندارد، زيرا ارزش‌ها در نظرش تغيير ناپذيرند. حسابداريش آن‌قدر خالص است که دوره‌ي مالي در آن تعريف ناشدني و واحد پولي در آن بي‌معنا است. عملکرد او به دوره‌ي محدودي منحصر نيست و ازل تا ابد را در بر مي‌گيرد. تداومش يک فريضه نيست، بلکه يک اصل و حقيقتي محض است. مديريتش حسابداري و حسابداريش مديريت که بر مدار عدالت استوار است و به مثقال و ذره هم مي‌رسد و چيزي از قلم نمي‌افتد. فضل و بخشش او بر محور اهميت مي‌چرخد و سرمايه‌ي بندگان اميدواري به اوست و همان است که رهايي‌بخش آنان از حساب و کتاب روز جزا خواهد بود .

انواع شاخص بورس را بشناسید

برای دریافت مشاوره، دمو رایگان و دانلود لیست قیمت لطفا اطلاعات فرم ذیل را وارد نمایید.

شاخص ( بورس ) در لغت به معنی نمودار، مرتفع است و به آنچه اطلاق می‌شود که مقدار آن ماهیت چیزی را مشخص کند.در علم اقتصاد، شاخص معیاری است آماری که نشان دهنده تغییرات در بازارهای متفاوت است.

به طور کلی شاخص را می‌توان نشان‌دهنده سطح عمومی پارامتری مشخص -به طور معمول قیمت یا بازدهی- در میان گروهی از متغیرهای مورد بررسی تعریف کرد.

در بازار بورس اوراق بهادار سطح عمومی قیمت کل شرکت‌های بورسی، معیاری برای سنجش وضعیت کلی بازار اوراق بهادار یا وضعیت بخش یا صنعت خاصی در این بازار است و شاخص بازدهی (قیمت و بازده نقدی) نیز نشان‌دهنده سطح عمومی بازدهی کل شرکت‌های بورس اوراق بهادار است. در ادامه به معرفی اجمالی و کاربرد انواع این شاخص‌‌های موجود در بورس اوراق بهادار پرداخته می‌شود.

انواع شاخص‌های شرکت‌های بورسی

در بورس اوراق بهادار تهران انواع شاخص‌هایی نظیرشاخص کل قیمت، شاخص کل قیمت به تفکیک تابلوی اصلی و فرعی، شاخص بازده نقدی، شاخص بازده نقدی و قیمت، شاخص قیمت مالی، شاخص قیمت صنعت، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌تر وجود دارد.

هر یک از شاخص‌ها با توجه به پارامتر مورد بررسی به شاخص قیمت و شاخص بازدهی تقسیم می‌شود و معنای و مفهومی را دربر دارند که بر اساس متغییر‌های مورد نظر قابل تفکیک هستند؛ به عنوان نمونه شاخص کل تمامی شرکت‌های بورس را در برمی‌گیرد، شاخص صنعت شرکت‌های تولیدی و شاخص مالی شرکت‌های گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری را شامل می‌شود.

به همین ترتیب، صنایع مختلف نیز هر یک شاخص‌های خود را دارند؛ شاخص استخراج کانه‌های فلزی، شاخص ساخت منسوجات و شاخص سیمان، آهک و گچ مثال‌هایی از این دست هستند که هر یک سطح عمومی قیمت شرکت‌های فعال در آن صنعت را نشان می‌دهند.

در یک تقسیم‌بندی کلی می توانیم شاخص‌های مورد استفاده در بورس را به دو گروه اصلی و صنایع تقسیم کنیم. در ادامه به بررسی مهمترین شاخص‌های مورد استفاده خواهیم پرداخت.

۱- شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX

شاخص کل قیمت (Tehran Exchange Price Index) در بورس اوراق بهادار که به اختصار آن را شاخص کل می‌گویند، نشان دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند.

این تغییرات نسبت به تاریخ مبدا که در سال ۱۳۶۹ است، بیان می‌شود.

نکته حائز اهمیت دیگر آنکه شاخص کل، میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران را نشان نمی‌دهد.

به عنوان نمونه وقتی می‌گوییم شاخص کل۳۰ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورسی به میزان۳۰ درصد نسبت به سال پایه (۱۳۶۹) و افزایش پیدا کرده است.

شاخص کل به صورت لحظه ای در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران وجود دارد. اما برای اطلاع علاقه‌مندان، فرمول ریاضی مربوط به محاسبه شاخص کل قیمت در ادامه بیان شده است:

Pitقیمت شرکت iام در زمان t

Qitتعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t

Dtعدد پایه در زمان t که در زمان مبداء برابر بوده است با QioPio∑

Pio قیمت شرکت iام در زمان مبدأ

Qio تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان مبدأ

n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

ساده شده فرمول بالا را می‌توانیم این‌گونه بیان کنیم:

ارزش جاری برای هر شرکت برابر با حاصلضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت مورد نظر است. از مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، ارزش جاری بازار به دست می‌آید.

بنابراین چنانچه پیشتر گفته شد شاخص کل قیمت بازار بورس تهران، سهام تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را در برمی‌گیرد و در صورتی‌که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌گردد. همان‌گونه که از فرمول مشخص است، تعداد سهام منتشره شرکت‌ها، معیار وزن‌دهی در شاخص مزبور است.

هم‌اکنون در بورس اوراق بهادار تهران شاخص کل قیمت در ۳ گروه کل بازار، تالار اصلی و تالار فرعی محاسبه می‌شود. ملاک محاسبه شاخص کل هر گروه، قیمت سهام شرکت‌های معامله شده در آن گروه است.

به طور مثال قیمت‌های سهام شرکت های معامله شده تابلوی اصلی، در محاسبه شاخص کل تالار اصلی لحاظ می‌شود و قیمت سهام تمام شرکت‌های معامله شده کل بازار در محاسبه شاخص کل بازار لحاظ خواهد شد.

جامع، موزون و دردسترس بودن را می‌توان جزو مزایای این شاخص برشمرد.

همچنین شاخص کل در مواردی همچون افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکت‌ها و ادغام شرکت‌ها تعدیل می‌شود تا تغییرات حاصل از این رخدادها در مقدار شاخص تاثیر نداشته باشد.شایان ذکر است افزایش سرمایه از محل اندوخته و پرداخت نقدی موجب تعدیل این شاخص نمی‌شود.

۲- شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX

این شاخص که از قیمت و بازده نقدی پرداختی تاثیر می‌گیرد، بیانگر بازده کل بازار بورس است. نحوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است. فرمول محاسبه شاخص درآمد کل به شکل زیر است:

Pitقیمت شرکت iام در زمان t

Qitتعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t

RDt پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t که مقدار آن در زمان مبداء برابر بوده است

n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

پرداخت سود نقدی نیز موجب تعدیل شاخص درآمد خواهد شد.

۳- شاخص بازده نقدی TEDIX

تغییرات شاخص بازده نقدی، میانگین بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌های بورسی به سهامداران را نشان می‌دهد. بنابراین وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، شرکت‌ها به‌طور میانگین سود کمتری را به‌صورت نقد بین سهامدارانشان تقسیم می‌کنند.

برای محاسبه شاخص TEDIX به عدد پایه شاخص کل قیمت و پایه شاخص قیمت و بازده نقدی نیاز داریم. فرمول ریاضی این شاخص به صورت زیر است:

۴- شاخص صنعت و شاخص مالی

به صورت کلی تمامی شرکت‌های بورسی در دو بخش صنعتی و مالی تقسیم می‌شوند. در بخش صنعتی شرکت‌های تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و … قرار دارند و در بخش مالی نیز بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه و… حضور دارند.

در این میان شاخص صنعت(Industrial Index) نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت و شاخص مالی (Financial Index) نیز میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مالی است. این دو شاخص از فرمول و قواعد تعدیل شاخص کل قیمت پیروی می‌کند.

از طرفی همان‌طور که پیش‌تر مطرح شد، بخش صنعت و بخش مالی نیز می‌توانند به صنایع تشکیل‌دهنده تقسیم شوند و شاخص هر یک از این صنایع جداگانه محاسبه شود؛ به عنوان نمونه شاخص صنعت خودروسازی متوسط تغییرات قیمت شرکت‌های فعال در صنعت خودروسازی را نشان می‌دهد.

طبقه‌بندی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به روش ISIC (international standard industrial classification) صورت گرفته شود.

۵- شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

به صورت کلی سهام شرکت‌های بورسی را سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری می‌کنند و معمولاً سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکت‌های بورسی به شمار می‌آیند و در صورت خریداری سهام شرکت‌های بورسی، درصد بالایی از سهام شرکت را تصاحب می‌کنند. با توجه به این موضوع، به میزان سهامی که معمولاً در شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خریدوفروش می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود.

در این میان هرچقدر میزان درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد، برای سرمایه‌گذاران حقیقی، این شرکت بورسی جذابیت بیشتری دارد. با توجه به این موضوع، شاخص آزاد شناور تغییرات قیمت آن بخش از سهام را می‌سنجد که توسط سهامداران حقیقی خریدوفروش می‌کند؛ این شاخص می‌توانند تصویر مناسبی از شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران قرار دهد.

۶- شاخص بازار اول و بازار دوم

بورس اوراق بهادار بر اساس مؤلفه‌هایی نظیر میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خریدوفروش می‌شود یا اصطلاحاً سهام شناور آزاد و …شرکت‌های بورسی را دسته‌بندی کرده است.

بر اساس این تقسیم‌بندی، شرکت‌هایی که شرایط بهتری داشته باشند در بازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. در این میان شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند نیز به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. برای هر یک از این دسته‌بندی‌ها یک شاخص وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان می‌دهد که در این گروه‌ها حضور دارند.

۷- شاخص ۵۰ شرکت برتر

معمولاً هر سه ماه یک‌بار، ۵۰ شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی می‌شوند که سهام این شرکت‌ها نسبت به سایر شرکت‌های موجود در بورس اوراق بهادار، قابلیت نقد شوندگی بیشتری را دارد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین قیمت سهام این ۵۰ شرکت برتر را نشان می‌دهد. این شرکت‌ها در طول روز، به تعداد قابل توجهی خرید و فروش می‌شوند و سهامداران به راحتی می‌توانند سهام این شرکت‌های بورسی را خرید و فروش کنند.

۸- شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ نیز میانگین تغییرات قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ بورس را نشان می‌دهد. معیار انتخاب این ۳۰ شرکت نیز بر اساس اندازه شرکت است و اندازه شرکت‌ها نیز از ارزش روز بازار سهم تعیین می‌شود که ارزش روز بازار سهام از حاصل‌ضرب قیمت سهم در تعداد فرمول محاسبه شاخص کل بورس سهام منتشر شده شرکت به دست می‌آید.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ تغییرات قیمت سهامی را نشان می‌دهد و اگرچه این شرکت‌های بورسی کمتر از ده درصد تعداد شرکت‌های بورسی را تشکیل می‌دهند اما بیش از ۷۰ درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند و تغییرات قیمت آن‌ها می‌تواند اثر بزرگی بر شاخص کل و بورس داشته باشد. این شاخص هر سه ماه یک‌بار به‌روزرسانی می‌شود.

شاخص بورس اهرمی تاثیر گذار بر روند قیمتی سهام

چرا ما به تحلیل شاخص بورس نیاز داریم؟ تمام تحلیل هایی که معامله گر برای پیدا کردن سهام مستعد رشد انجام می‌دهد. برای این است که احتمال موفقیت سیگنال را بیشتر کند؛ یعنی قیمتی را شناسایی کند. که احتمال رشد سهم بسیار بیشتر از ریزش آن باشد. یکی از آیتم‌های که می‌تواند خرید معامله گر را مطمئن کند. توجه به وضعیت بازاری است که سهام مورد نظر در آن بازار قرار دارد. وضعیت بازار را برای ما، شاخص ها مشخص می‌کنند. و می‌توانیم با بررسی شاخص ها، از آن‌ها در خرید و فروش های خود کمک بگیریم. من، محمد علی نوبخت مدرس کالج تی بورس در این مقاله به بررسی شاخص ها خواهم پرداخت. با ماه همراه باشید.

شاخص چیست؟

شاخص، معیاری است برای مقایسه حال حاضر بازار با گذشته آن و وضعیت بازار را از زمان مبدا تا لحظه آخر به ما نشان می‌دهد. شاخص های متعددی در بازار بورس و فرابورس وجود دارد. که هر کدام نکته و مفهم خاصی را به ما گوشزد می‌کند. و می‌توانیم از آن ها در تحلیل برای خرید سهام استفاده کنیم.

در ادامه در دو بخش متفاوت به بررسی انواع شاخص ها خواهیم پرداخت با ما همراه باشید.

بخش اول: انواع شاخص ها

انواع شاخص ها در بازار بورس و فرابورس عبارتند از:

شاخص کل بورس

شاخص کل فرابورس

شاخص کل هم وزن

شاخص صنعت

شاخص سهام آزاد شناور

شاخص ۵۰ شرکت فعالتر

شاخص کل بورس

می‌توان گفت مشهور ترین شاخص، شاخص کل است. که وضعیت بازار را نشان می‌دهد. و وقتی صحبت از افت یا رشد شاخص در اخبار شنیده می‌شود منظور همین شاخص کل بورس است. تنها سهامی که در بازار بورس قرار دارند بر فرمول محاسبه شاخص کل بورس روی این شاخص تاثیر گذار هستند. و شرکت هایی که در بازار فرابورس قرار دارند شاخص مختص به خود را دارند. به این شاخص، شاخص میانگین هم گفته می‌شود. به این دلیل که با رشد یا ریزش آن می‌توان میانگین بازدهی (سود یا زیان) سرمایه گذاران در بازار را تعیین کرد. به طور مثال وقتی در یک سال شاخص از ۱۰۰ هزار واحد موفق شود به ۱۵۰ هزار واحد برسد یعنی سرمایه گذاران موفق شده اند. به طور میانگین ۵۰ درصد سود در یک سال کسب کنند. از نام های دیگر این شاخص می‌توان به شاخص بازده نقدی، شاخص TEDPIX و شاخص قیمت اشاره کرد.

نحوه محاسبه شاخص کل بورس

شاخص کل بر اساس ارزش سهام است و رشد و ریزش آن نشان دهنده کم یا زیاد شدن میانگین ارزش کل سهام بازار بورس است.

ارزش هر شرکت = تعداد کل سهام شرکت × قیمت پایانی آخرین روز

ارزش کل بازار بورس = جمع ارزش شرکت های بورس

در عکس بالا نحوه محاسبه ارزش هر سهم و ارزش کل بازار توضیح داده شد. با توجه به اینکه قیمت سهام در هر روز کاری، ممکن است رشد یا ریزش داشته باشد. ارزش هر شرکت در هر روز می‌تواند کم یا زیاد شود و دلیل رشد یا ریزش های روزانه شاخص کل همین تغییرات قیمتی است.

شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که عدد هر روز شاخص کل به چه صورت محاسبه می‌شود؟

در عکس زیر نحوه محاسبه شاخص کل توضیح داده شده است.

آیا تاثیر سهام بر روی شاخص کل یکسان است؟

خیر، با توجه به اینکه تعداد کل سهام شرکت و همچنین قیمت شرکت ها با هم متفاوت است. پس تاثیر سهام هم بر روی آن یکسان نیست. با ذکر یک مثال به توضیح این آیتم خواهیم پرداخت. در عکس بالا اطلاعات دو شرکت فولاد و سنیر نمایش داده شده است. که از ضرب تعداد کل سهام شرکت در قیمت پایانی آخرین روز می‌توان ارزش هر نماد را محاسبه کرد که در قسمت ارزش بازار هم درج شده است.

ارزش شرکت فولاد حدود ۵۸ هزار میلیارد تومان می‌باشد در حالتی که سنیر ارزشی حدود ۲۸۰ میلیارد دارد. با توجه به اینکه ارزش شرکت فولاد بسیار بیشتر از شرکت سنیر است. تاثیر فولاد بر روی شاخص کل هم به همان اندازه بیشتر است و سهام شرکت های بورسی با توجه به ارزشی که دارند بر روی سهام تاثیر گذار خواهند بود. به طور مثال اگر چند شرکت تاثیر گذارمثبت باشند اما باقی سهام منفی باشند شاخص کل مثبت خواهد بود. و بلعکس اگر سهام های تاثیر گذار منفی باشند اما کل بازار مثبت باشد شاخص کل منفی خواهد بود.

آیا معاملات بلوکی بر روی شاخص تاثیر گذار است؟

وقتی حجم بسیار زیادی قرار باشد در یک نماد مورد معامله قرار بگیرد برای اینکه این حجم زیاد، بر روی قیمت سهم تاثیر زیادی نگذارد، با نظارت سازمان بورس یک نماد با عدد ۲ در تابلو جداگانه در بازار خرده فروشی باز خواهد شد. (مانند چکاپا ۲ و شاملا ۲) و فروشنده و خریدار در این نماد معاملات خود را انجام می‌دهند. به این معاملات، معاملات بلوکی گفته می‌شود و این نوع معاملات بر روی شاخص کل تاثیر گذار هستند.

مزایا معایب شاخص کل

شاخص کل، نشان دهنده ارزش بازار است. وضعیت کلی بازار به به ما نشان نمی‌دهد.

شاخص کل، نشان دهنده ورود و خروج نقدینگی است.

شاخص کل، نشان دهنده ورود و خروج معامله گران به بازار است.

شاخص کل فرابورس

شاخص کل فرابورس، دقیقا مانند شاخص کل بورس می‌باشد. با این تفاوت که برای سهام بازار فرابورس استفاده می‌شود. و فقط سهام بازار فرابورس در این بازار تاثیر گذارند. می‌توان گفت این شاخص در اکثر مواقع دنبال کننده شاخص کل بورس خواهد بود. و برای تحلیل آن نیازی به استفاده از شاخص فرابورس نیست و همان شاخص کل بورس کفایت می‌کند.

شاخص کل هم وزن

بزرگی یا کوچکی شرکت ها تاثیری در شاخص کل هم وزن نخواهد داشت. و همه سهام به یک اندازه بر روی این شاخص تاثیر گذارند. یعنی به همان اندازه که فولاد بر روی شاخص تاثیر می‌گذارد سنیر هم تاثیر خواهد داشت. این طور در نظر بگیرید که ارزش تمامی سهام برابر است. مبدا این شاخص ۱ فرودین ۱۳۹۳ است و مبنا اولیه این شاخص ۱۰۰۰۰ واحد در نظر گرفته شده است. مهم ترین مزایا این شاخص این است که وضعیت کلی بازار را به ما نشان می‌دهد. یعنی اگر بیشتر سهام بازار مثبت باشند این شاخص مثبت خواهد شد. و بالعکس بیشتر سهام بازار منفی باشد شاخص هم منفی خواهد شد.

شاخص صنعت

نحوه محاسبه شاخص صنعت دقیقا همانند شاخص کل است. با این تفاوت که برای هر صنعت به طور جداگانه محاسبه خواهد شد. با استفاده از این شاخص متوجه وضعیت هر صنعت خواهید شد. و می‌توانید صنعت های در حال رشد را شناسایی و اقدام به خرید آنها کنید.

شاخص سهام آزاد شناور

پیش از آنکه شاخص سهام آزاد شناور را بررسی کنیم. باید با مفهوم سهام شناور آشنایی داشته باشیم. سهام شناور به تعداد سهام از کل سهام شرکت گفته می‌شود که در حال گردش است یعنی قابلیت خرید و فروش دارد. همانطور که در عکس بالا می‌بینید اطلاعاتی وارد شده که در سایت سازمان بورس قابل مشاهده است. از تعداد کل سهام این شرکت ۵۰ میلیون سهم قابل معامله است. و باقی این سهام بلوکه است و قابلیت خرید و فروش ندارد که این سهام در دست سهامداران عمده قرار دارد. نحوه محاسبه این شاخص دقیقا همانند شاخص کل است. با این تفاوت که برای وزن دهی سهام، به جای استفاده از تعداد کل سهام شرکت از سهام شناور استفاده می‌شود..

شاخص ۵۰ شرکت فعالتر

همانطور که از اسم این شاخص پیداست، وضعیت ۵۰ شرکت فعال بازار را نشان می‌دهد. ۵۰ شرکت فعال به این صورت انتخاب می‌شود که شرکت هایی که در بازه های ۳ ماهه بیشترین تعداد روزهای داد و ستد را داشته باشند جز شرکت های فعال محسوب می‌شوند. این شاخص به دو روش محاسبه می‌شود روش اول به صورت میانگین ساده است. (شاخص هم وزن) و روش دوم به صورت میانگین موزون می‌باشد که همانند شاخص کل محاسبه می‌شود

بخش دوم: تحلیل شاخص ها

تحلیل شاخص کل

تحلیل شاخص کل، اصلی ترین شاخص بازار است. و باقی شاخص ها تاثیر بسیار زیادی از این شاخص خواهند گرفت. و روند تکنیکالی این شاخص برای معامله گران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار خواهد بود. در ادامه انواع روند شاخص کل را بررسی خواهیم کرد. در عکس بالا قسمت زرد رنگ روند تکنیکالی صعودی شاخص کل را می‌بینید. در این بازه ها خرید سهم ریسک بسیارکمی دارد و اکثر سهام رشد قیمت را نیز خواهند داشت. بیشتر فعالیت معامله گران حرفه ای در این روند ها خواهند بود. و با تمام سرمایه خود نیز در بازار به خرید و فروش خواهند پرداخت. در این تصویر روند نزولی شاخص کل را مشاهده می‌کنید. معامله گران حرفه ای کمترین فعالیت را، در این بازار ها دارند و خرید سهام در این بازار ها ریسک بسیار زیادی به همراه خواهد داشت.

وقتی با این روند در شاخص کل بورس مواجه شدیم می‌توان دو روش را پیش گرفت:

۱- خروج کل سرمایه

در این روش معامله گر هیچ فعالیتی در بازار نخواهد داشت. و کل سرمایه معامله گر یا از پرتفوی خارج می‌شود یا بر روی اوراق مطمئن سرمایه گذاری می‌شود.

۲- خروج مقداری از سرمایه

در این روش معامله گر ۵۰ تا ۷۰ درصد سرمایه خود را از بازار خارج می‌کند. و با باقی مانده سرمایه اقدام به خرید و فروش می‌کند. با این روش سرمایه معامله گر دچار زیان شدید نخواهد شد. در تصویر بالا روند تکنیکالی رنج را مشاهده می‌کنید. به این نوع بازارها، بازار کم قدرت هم گفته می‎‌شود. بهتر است معامله گر در این بازار در تحلیلگری، بسیار سخت‌گیرتر باشد و خرید و فروش های زیادی نداشته باشد. همچنین در این نوع بازار ها بهتر است اقدام به خرید سهامی کرد که تاثیر کمتری بر روی شاخص کل دارند. مانند سهم های صنعت های کوچک مانند صنعت غذایی، دارو و زراعت.

استراتژی کلی شاخص ها

حالت اول: روند شاخص کل بورس صعودی

می‌توان گفت تمامی شاخص ها با کمی تاخیر یا تعجیل از شاخص کل پیروی خواهند کرد. و از همین رو وقتی شاخص کل صعودی باشد می‌توان اقدام به خرید سهام بازار کرد. وظیفه اصلی معامله گر در هر بازاری متفاوت است. در بازار صعودی معامله گر وظیفه دارد که بیشترین سود ممکن را از بازار بگیرد. و در بازار نزولی وظیفه اصلی معامله گر، حفاظت از آن سود است. به این نکته هم باید دقت کرد که شاخص در کدام قسمت از موج صعودی خود قرار دارد در ابتدای موج هست یا در میانه موج. به طور مثال در تصویر بالا مشاهده می‌کنید که شاخص در ابتدای موج قرار دارد. در این بازه حتما باید در واچ لیست معامله گر، شرکت های بزرگ بازار که تاثیر زیادی بر روی شاخص دارند، قرار داشته باشند. زیرا رشد قیمت این شرکت ها باعث شده که شاخص از روند رنج به روند صعودی تبدیل شود. و خرید این سهام در این منطقه تکنیکالی می‌تواند سود بسیار خوبی داشته باشد. تصویر بالا شاخص را پس از یک رشد بسیار زیاد نشان می‌دهد. در این محدوده بهتر است بسیار محتاط تر عمل کرد؛ زیرا هر لحظه امکان شروع یک ریزش شارپی وجود دارد. در این محدوده باز هم بهتر است سراغ سهام بزرگ بازار بروید. زیرا این دسته سهام قابلیت نقد شوندگی بهتری نسبت به سایر سهام دارند. به اصطلاح در این سهام گرفتار صف های فروش نخواهید شد.

حالت دوم: شاخص کل نزولی یا رنج، ولی شاخص هم وزن بورس صعودی

در بالا گفته شد در زمان هایی که شاخص کل در وضعیت نزولی یا رنج قرار دارد بهتر است معامله گر از بازار دور باشد. یا فعالیت کمتری در بازار داشته باشد. سوالی که ایجاد می‌شود این است در این وضعیت بهتر است معامله گر اقدام به خرید چه سهامی بکند؟ در زمان هایی که شاخص کل صعودی نیست ممکن است شاخص هم وزن روند صعودی داشته باشد. این وضعیت به ما می‌گوید که سهام بزرگ بازار در وضعیت نزولی یا رنج هستند. اما سهام کوچک بازار روند صعودی دارند و می‌توان اقدام به خرید آن‌ها کرد. پس در این وضعیت بهتر است سراغ سهام کوچک بازار بروید سهامی که در صنعت هایی مانند غذایی، دارو، زراعت و قندی ها قرار دارند.

حالت سوم: شاخص کل بورس نزولی شاخص هم وزن نزولی اما شاخص صنعت صعودی

ممکن است بازار در وضعیتی قرار بگیرد که هم شاخص کل هم شاخص هم وزن روند نزولی یا رنجی را داشته باشند. در این مواقع باید سراغ شاخص صنایع رفت. صنعت هایی در بازار بورس وجود دارد که هم ارزش بسیار کمی دارند. و تاثیر بسیار کمی بر روی شاخص کل دارند. همچنین تعداد سهام آن صنعت کم است و از همین رو تاثیری بر روی شاخص هم وزن هم ندارند. و اگر این دسته از سهام روند صعودی را در پیش بگیرند فقط از طریق شاخص آن صنعت می‌توانید این سهام را شناسایی کنید. پس در بازار نزولی (شاخص کل و شاخص هم وزن) سراغ شاخص صنایع بروید و صنعت های صعودی را شناسایی و اقدام به خرید آن ها کنید. در تصویر بالا نمودار شاخص کل و شاخص صنعت قند و شکر را مشاهده می‌کنید. همانطور که می‌بینید شاخص کل در اواخر اسفند ماه روند صعودی خود را آغاز کرد. اما شاخص صنعت قند و شکر حدود یک ماه زودتر این روند را آغاز کرد. در این فاصله حدودا یک ماه، شرکت های این صنعت رشد قیمت بسیار خوبی را تجربه کردند. و در آن زمان می‌توانستیم با بررسی شاخص صنایع، این صنعت را شناسایی و اقدام به خرید شرکت های این صنعت کرد

در مورد کدام یک از شاخص های بورس جهانی زیر اطلاعات کمتری دارید؟

نتیجه گیری شاخص های بورس

ما برای خرید هر شرکت عوامل داخلی تاثیر گذار بر روی همان شرکت را بررسی می‌کنیم. مانند تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال و تحلیل رفتار شناسی؛ اما وضعیت بازاری که سهام معامله گر در اون بازار قرار دارد. قطعا بر روی رشد یا ریزش قیمت سهام شرکت تاثیر گذار است و نباید به آن بی اهمیت بود. بررسی روند قیمتی سهام در گذشته نشان داده است حتی شرکت هایی که عوامل داخلی بسیار مناسبی داشته اند. اما در بازار نزولی قرار داشتند، نتوانستد رشد قیمت را تجربه کنند و بلعکس وضعیت بازار باعث ریزش قیمت آن شرکت ها هم شده است. در این مقاله وضعیت شاخص ها را به طور کامل با هم بررسی کردیم. در صورت تمایل پس از خواندن کامل مقاله به دو سوال زیر پاسخ بدید: ۱- آیا بررسی شاخص ها در شناسایی سهام مستعد رشد کمکی به معامله گر می‌کند؟ ۲- شاخص ها به چه اندازه در رشد یا ریزش قیمت سهام شرکت ها تاثیر گذارند؟

شاخص کل بورس چیست و چگونه شاخص بورس را محاسبه کنیم؟

شاخص های بورس معیار های مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آن ها می توان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه های مختلف ارزیابی کرد. همچنین می توان با کمک روش های نموداری روند آینده بورس را پیش بینی کرد.

اگر شما هم پیگیر وضعیت بورس باشید، حتما کلمه شاخص بورس را زیاد شنیده اید. در یک تعریف ساده، شاخص های بورس در واقع معیار سنجش بازار بورس ایران است . در این مطلب قصد داریم درباره شاخص های بورس و چگونگی محاسبه آن صحبت کنیم.

توضیحی مختصر در مورد بورس

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که کلمه بورس به چه معنی است؟! در ابتدا بهتر است با خود بورس بیشتر آشنا شویم، سپس به توضیح شاخص بورس بپردازیم.
بورس کلمه ای فرانسوی است و در زبان فرانسه به معنی کیف پول است، و یا به زبان ساده تر بورس، بازاری برای مبادله بین خریدار و فروشنده است، که در آن سهام های شرکت های مختلف خرید و فروش می شود.

اصطلاح شاخص به چه معناست؟

کلمه شاخص به معنی نشانگر و یا نماگر عددی است که عملکرد وضعیت بورس را نشان می دهد.
شما با استفاده از شاخص بورس، می توانید تغییرات به وجود آمده در یک یا چند متغییر را، طی یک بازه ی زمانی مشخص مشاهده کنید.

تعریف کلی از شاخص بورس

منظور از شاخص بورس عددی است که وضعیت کلی بورس و جریان رشد یا کاهش این بازار را نشان می دهد.
ما در بورس شاخص های مختلفی داریم که هریک از آن ها وضعیت بورس را از جنبه های گوناگون به ما نشان می دهند، که محاسبه هر یک از این شاخص ها با فرمول های متفاوتی انجام می شود. یعنی برای تحلیل آن ابتدا باید کارکرد آن شاخص را بدانیم.
نکته مهم دیگر در مورد شاخص بورس این است که مثبت یا منفی بودن شاخص همیشه به معنی سودآوری یا ضرردهی بودن کل بورس نیست، بلکه شاخص وضعیت کلی بورس را به ما نشان می دهد.

شاخص کل بورس چیست؟

شاخص یک معیار برای سنجیدن وضعیت عمومی بازار بورس است. شاخص کل بورس یکی از پرکاربردترین شاخص‌ها در بین فعالین بازار و سرمایه‌گذاران است که بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است.
به عبارت دیگر، تغییرات شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است. اجازه بدهید مثالی برایتان بزنیم

فرض کنید شاخص کل در ابتدای یک سال 1000 واحد باشد. در پایان سال شاخص به 1250 واحد می‌رسد. یعنی اگر کسی تمام سهم‌های شاخص را خریده بود در پایان سال 25% سود می‌کرد. البته ممکن است تمام سهم‌ها به طور مساوی 25 درصد رشد نکرده باشند، اما میانگین وزن‌دار رشد آن‌ها 25 درصد باشد

در حقیقت شاخص‌ های بورس معیار های حائز اهمیتی هستند که با بررسی و تحلیل آن ‌ها، می ‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌ های گوناگون، مورد بررسی قرار داد و حتی با کمک شیوه ‌های نموداری روند آینده بورس را پیش ‌بینی و به نوعی آینده بورس را تخمین زد، پس طبیعتا با توجه به نقش مهمی که شاخص‌ های بورس در تصمیم‌ گیری سرمایه ‌گذاران دارند، نوسانات شاخص ‌ها نیز برای سرمایه‌ گذاران موضوع مهم و قابل بحثی است.

در نظر داشته باشید که شاخص ‌های بورس، انواع گوناگونی دارند که هر کدام، وضعیت بورس را از جنبه‌ مختلفی به نمایش می گذارد، لذا سرمایه‌ گذاران در تحلیل شاخص‌ های بورس باید به کارکرد هر شاخص توجه داشته باشند. از همین روی، در این مقاله قصد داریم تا کارکرد شاخص کل بازار سرمایه رو براتون به صورت کامل توضیح دهیم و کاربرد ها و نحوه استفاده از آن را مشخص کنیم

شاخص کل بورس چگونه محاسبه می شود؟

برای درک بهتر نحوه محاسبه شاخص کل ابتدا لازم است توضیح دهیم که بازدهی سرمایه گذاران که (در بورس) سرمایه گذاری کرده اند در بورس اوراق بهادار به دو روش محاسبه می‌شود

در ابتدا بازدهی حاصل از دریافت سود نقدی در پایان هر سال مالی شرکت است و دوم تغییر قیمت سهم در طول دوره سرمایه گذاری سهامدار.

یعنی فرض کنیم که شخصی سهامی را به ارزش هر سهم ۵۰۰ تومان در ابتدای یک سال خریداری کرده است، قیمت هر سهم این شرکت در پایان سال ۶۰۰ تومان شده و شرکتی که سهام آن خریداری شده است نیز در پایان سال ۵۰ تومان به ازای هر سهم سود نقدی تقسیم کرده است؛ بنابراین این سرمایه گذار روی سهام توانسته تا پایان این سال در مجموع ۱۵۰ تومان به ازای هر سهم سود کند و در واقع بازدهی این سرمایه گذار در پایان سال ۳۰ درصد بوده است، زیرا سرمایه وی از ۵۰۰ تومان به ۶۵۰ تومان افزایش یافته است.

حالا روش و فرمول محاسبه شاخص کل بورس نیز بر همین شکل می‌باشد

به این معنی که شاخص کل افزایش قیمت کلیه سهام‌های منتشر شده در بورس و همچنین تقسیم سود نقدی این شرکت‌های سهامی را در نظر گرفته و بر این اساس بازدهی کلیه سهام‌ها و در واقع بازدهی کل بورس را محاسبه می‌کند که به آن شاخص کل بورس یا بازدهی نقدی بازار بورس می‌گویند

تحلیل انواع مختلف شاخص های بورس

شاخص کل هم وزن چیست؟

برخی کارشناسان و تحلیل‌گران معتقدند که شاخص کل، معیار مناسبی برای سنجش وضعیت کلی بازار سهام نیست. برای رفع این مشکل شاخص دیگری با نام «شاخص کل هم وزن» معرفی ‌می‌شود. در محاسبه شاخص کل هم وزن، تمام شرکت‌های بورسی با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل حضور دارند. در نتیجه، نوسانات شرکت‌های کوچک و بزرگ به اندازه مساوی در تغییرات شاخص کل هم وزن سهیم خواهند بود

در کنار شاخص کل، شاخص دیگری به نام شاخص هم‌وزن وجود دارد که اندازه شرکت‌ها در محاسبه آن تاثیری ندارد و وزن همه شرکت‌ها یکسان در نظر گرفته می‌شود.
به عنوان مثال در گروه شیمیایی، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس، شرکتی با اندازه بزرگ و ارزش بازار بالاست و از طرفی در همین گروه، نماد شکربن (شرکت کربن ایران) شرکتی بسیار کوچک‌تر با ارزش بازار پایین‌تر است.
اگر شاخص کل بر مبنای هم‌وزن محاسبه شود، معاملات این دو سهم در بازار تاثیر یکسانی روی شاخص هم‌وزن دارد

شاخص قیمت به چه معناست؟

یکی دیگر از شاخص های مهم در بورس «شاخص قیمت» است که از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس به نامیده می شود. tepix شمار می‌رود. و به طور اختصار
این شاخص تنها بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است.
در شاخص کل یا شاخص قیمت و بازده نقدی، سود تقسیمی شرکت‌ها نیز در محاسبه و تغییرات شاخص موثر بوده است، حال آنکه در شاخص قیمت بحث بازده نقدی اصولا محل بحث نیست.

سرمایه‌گذاران در کنار بررسی شاخص کل بورس، باید شاخص هم‌وزن را هم مورد بررسی قرار دهند.

چرا که شاخص هم‌وزن بهتر می‌تواند وضعیت بازار سرمایه را نشان دهد

به عنوان مثال ممکن است در یک روز معاملاتی، شاخص کل منفی ولی شاخص هم‌وزن مثبت باشد. این اتفاق نشان می‌دهد که شرکت‌های بزرگتر بازار در آن روز معاملاتی وضعیت مناسبی نداشتند ولی برعکس نمادهای کوچک‌تر مورد توجه بازار بوده‌اند و افزایش قیمت داشتند.
از شاخص کل بورس برای پیش‌بینی وضعیت آینده بازار نیز می‌توان استفاده کرد، به همین دلیل تحلیل تکنیکال شاخص کل بورس به عنوان یکی از روش‌های رایج تحلیلی توسط سرمایه‌گذاران مورد استفاده قرار می‌گیرد

البته این روزها سرمایه‌گذاران از تحلیل تکنیکال شاخص هم‌وزن نیز در کنار شاخص کل برای پیش‌بینی آینده بازار استفاده می‌کنند

منظور از شاخص قیمت هم وزن چیست؟

در شاخص قیمت هم وزن، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص قیمت سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

شاخص سهام آزاد شناور

در این بخش از میخواهیم به مفهوم شاخص سهام آزاد شناور بپردازیم.

سهام آزاد شناور به بخشی از سهام یک شرکت اطلاق می شود که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن بخش از سهام هستند.
سهام شرکت‌های بورسی توسط دو گروه از خریداران یا فروشندگان، مورد معامله قرار می‌گیرد. گروه اول سهامداران حقیقی یا افرادی هستند که در بازار سرمایه فعالیت دارند و گروه دوم افراد حقوقی یا شرکت‌هایی هستند که در این بازار معامله انجام می‌دهند. برای مثال ممکن است سهام یک شرکت توسط شرکت دیگری (فرد حقوقی) خریداری شود.

مالکان سهام شناور آزاد قصد ندارند با حفظ آن در مدیریت شرکت مشارکت کنند. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران، بررسی و سهامداران راهبردی را مشخص کرد.
سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می‌خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند.

هر چه میزان یا درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد، برای سرمایه‌گذاران، جذابیت بیشتری برای شرکت در بازار مالی وجود دارد. با توجه به این موضوع، شاخص آزاد شناور درست به مانند شاخص کل محاسبه شده ولی به جای تعداد کل سهام از سهام آزاد شناور استفاده می‌شود.

با سایر شاخص های بورس بیشتر آشنا شویم

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ: همانطور که از اسم شاخص ۳۰ شرکت بزرگ مشخص است این شاخص سطح عمومی قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ را نشان می دهد. ۳۰ شرکت بزرگی که ارزش بازار آنها در مقایسه با سایر شرکت ها بیشتر است. ارزش بازار یک شرکت از حاصل ضرب قیمت روز سهام شرکت در تعداد سهام آن شرکت بدست می آید.

شاخص صنعت: منظور از شرکت های صنعتی شرکت هایی هستند که در صنایع مختلف مانند خودروسازی، پتروشیمی، فلزات اساسی، فرمول محاسبه شاخص کل بورس مخابرات، ساختمان و … فعالیت می کنند. شاخص صنعت بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت های فعال در بخش صنعت است. عملکرد هرکدام از این صنایع تحت عنوان شاخص جداگانه ای مورد بررسی قرار می گیرد. مثلا خودرو، دارو، فلزات اساسی و محصولات شیمیایی

شاخص واسطه گری های مالی: این شاخص عملکرد شرکت های واسطه گری مالی که فعالیت آنها در حوزه مالی است مثل هلدینگ‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و لیزینگ‌ها را نشان می‌دهد

اگر شما هم از سرمایه گذاران بورس هستید حتما به این دو مورد دقت داشته باشید:

مورد اول اینکه افزایش شاخص کل، لزوماً به معنای سودآوری سهام همه شرکت‌های حاضر در بورس نیست، همان‌طور که کاهش شاخص کل نیز لزوماً به معنای ضرردهی سهام همه شرکت‌ها در بورس نیست،
زیرا همان‌گونه که گفته شد، شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی بورس است و چه‌بسا، در برخی موارد، علیرغم رشد قابل‌توجه شاخص کل بورس، برخی سهام با افت قیمت مواجه شده و سهامداران خود را با زیان مواجه سازند یا در شرایطی که شاخص کل با کاهش مواجه است، برخی سرمایه‌گذاران که سهام ارزنده‌ای را در سبد سهام خود دارند، سود قابل قبولی به دست می‌آورند.
بنابراین، سرمایه‌گذاران نباید صرفاً با اتکا به اخبار رشد شاخص کل و بدون بررسی کامل در خصوص ارزش ذاتی سهام، اقدام به سرمایه‌گذاری در بورس کنند و حتی در شرایط رشد مستمر شاخص‌ کل نیز در انتخاب سهام، کاملاً دقت کنند

مورد دوم ارتباط بین شاخص کل و سبد سهام است.
حتما به خاطر دارید که یکی از اصول بسیار مهم سرمایه‌گذاری در بورس، تشکیل سبد سهام متنوع است.
هر اندازه سبد سهام یک سرمایه‌گذار، متنوع‌تر و به ترکیب سهام شرکت‌های موجود در بورس نزدیک‌تر باشد، بازدهی آن سرمایه‌گذار نیز به متوسط بازدهی کل بورس که توسط شاخص کل نشان داده می‌شود، نزدیک‌تر خواهد بود تا آنجا که اگر فردی بتواند ترکیب سهام موجود در سبد سهام خود را به‌طور کامل، منطبق بر ترکیب تمامی سهام حاضر در بورس کند، بازدهی وی نیز به‌طور کامل منطبق بر نوسانات شاخص کل بورس خواهد بود و مثلا با رشد 30 درصدی شاخص، وی نیـز حدودا ۳۰درصد سود به دست خواهد آورد.