اعضا بازار مشتقه

به گزارش خبرطلایی به نقل از روابط عمومی بورس اوراق بهادار تهران -روز یکشنبه ۲۵آذر، دکترعلی صحرائی مدیرعامل بورس تهران۹۷ درمراسم رونمایی از قرارداد آتی سبد سهام ضمن بیان مطلب فوق گفت: با اتحاد و همدلی و بهره گیری از کار تیمی می توان محصولات جدیدی با توجه به تامین مالی و مدیریت ریسک به بازار سرمایه کشور معرفی و راه اندازی کرد.

همه چیز درباره بورس انرژی

ایران یکی از بزرگترین و مهمترین کشورهای جهان در زمینه تولید نفت و گاز است همچنین یکی از بزرگترین ذخایر و منابع هیدروکربونی جهان را دارد. با توجه به این جایگاه وجود بازاری چون بازار بورس انرژی، برای کشف قیمت و معامله نفت به عنوان یکی از کالاهای استراتژیک منطقه امری الزامی به نظر می‌آمد. به همین منظور شرکت بورس انرژی، بر اساس قانون بورس اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذرماه 1384 مجلس شورای اسلامی تاسیس و در تیر 1390 در اداره کل ثبت شرکت‌ها و موسسات غیر تجاری ثبت شد.

بورس انرژی چیست؟

بازار انرژی ایران یک بازار سرمایه کالایی است که درآن امکان انجام معاملات حاملهای ‌‌انرژی (نفت، گاز، برق و سایر حامل‎های انرژی) و اوراق بهادار مبتنی بر این دسته از کالاها وجود دارد.
لزوم کشف قیمت نفت سبب شد تا پیشنهاد بورس نفت مطرح شود اما در ادامه، از آن جا که زیرساخت‌های موجود در صنعت برق کشور، ایران را از سایر کشورهای منطقه متمایز ‌ساخته و همچنین برای توسعه بازار برق، ضرورت راه اندازی بورس برق نیز احساس شد و در خرداد 87 شورای عالی بورس با تاسیس بورس برق نیز موافقت کرد.
در این میان تشکیل بازاری منسجم برای تمامی کالاهایی که جنس‌شان انرژی است پیشنهاد و در تیر 1390 با تجمیع بورس نفت و برق، بورس انرژی راه اندازی شد. با تعیین سهامداران این بورس، سازمان بورس و اعضا بازار مشتقه اوراق بهادار، فراخوانی را در تاریخ 1390/04/05 جهت مشارکت نهادهای مالی و فعالان صنعت نفت، گاز و فراورده های نفتی، برق منتشر کرد که در آن ترکیب اعضا هیئت مدیره به صورت 60 درصد نهادهای مالی ، 20 درصد فعالان صنعت برق و نفت و 20 درصد عموم مردم با محدودیت 5/2 درصد برای هر متقاضی، قید شده بود. نهایتا در تاریخ یازدهم اسفند 1390 مجمع عمومی مؤسس شرکت بورس انرژی برگزار شد و از میان کاندیداهای برگزیده، 7 عضو اصلی و 2 عضو علی‌البدل انتخاب شدند.

بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور معرفی شده است و در آن محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی عرضه می‌شود. بازار انرژی ایران نیز همانند بورس‏‌های دیگر، شامل خریداران و فروشندگان بسیاری است که با خرید و فروش در فضایی رقابتی، سبب تعادل قیمتی این محصولات می‌شوند. اشخاص حقوقی ایرانی که پروانه بهره‌برداری مرتبط در این حوزه را دارند مجاز به خرید هستند و برای این کار لازم است کد معاملاتی مخصوص بورس انرژی دریافت کنند.
هدف از این بازار، ایجاد بازاری شفاف و کارآمد با نقد شوندگی و رقابت‌پذیری بالا است. اهداف دیگر وجود بورس انرژی عبارت است از:
• ساماندهی، پذیرش، نظارت و تسهیل انجام معاملات حامل‏های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر حامل‏های انرژی.
• کشف قیمت عادلانه و انحصارزدایی در بازار معاملات انرژی.
• تبیین، تحکیم و ارتقاء جایگاه و کارکردهای بورس انرژی.
• بکارگیری روش‌های موثر برای حفظ سلامت بازار و حمایت از حقوق ذیـنفعان.
• توسعه مستمر سرمایه‌های انسانی و تجهیز منابع فیزیکی.
• ارزش آفرینی و تامین منافع سهامداران.
• تعامل و همكاری و هماهنگی با نهادهای مالی و شركت‌های متولی بازارهای انرژی مانند وزارتخانه‌های نفت، صنعت و معدن و تجارت، شرکت‎ ملی نفت ایران، شرکت ملی صنایع پتروشیمی، مدیریت شبکه آب و برق ایران و همچنین سازمان حفاظت محیط زیست.

بازارهای بورس انرژی

بازار انرژی ایران از سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی تشکیل شده است. در بازار فیزیکی، کالاهای مورد پذیرش بورس و در بازار مشتقه، اوراق بهادار مبتنی بر این کالاها خرید و فروش میشوند. کالاهای تک محموله‌ای نیز در بازار فرعی معامله می‌شوند. بازار فیزیکی، شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و سایر حامل‌‌های انرژی است و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله است.

داخلی- بین ‌الملل

داخلی- بین‌ الملل

معاملات در بازار فیزیکی به سه روش حراج حضوری، معاملات تمام الکترونیکی و عرضه یکجا انجام میـشود؛ البته نوع عرضه بستگی به تعداد عرضه‌‏کنندگان در یک نماد معاملاتی و شرایط عرضه دارد اما معاملات در بازار مشتقه به صورت تمام الکترونیکی انجام می‌شود. نکته قابل ذکر این است که مشتریان حقیقی امکان خرید در بازار فیزیکی اعضا بازار مشتقه را ندارند ولی می‌توانند در بازار مشتقه، نسبت به خرید اوراق سلف موازی استاندارد اقدام کنند.

عرضه کنندگان عمده در بورس انرژی ایران

حوزه نفت، گاز، پتروشیمی و سایر حامل‎های انرژی:

ردیف	نام شرکت	ردیف	نام شرکت
1	شرکت ملی نفت ایران	16	شرکت پتروشیمی بندر امام خمینی
2	شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران	17	شرکت پتروشیمی جم
3	شرکت پالایش نفت آبادان	18	شرکت پتروشیمی رازی
4	شرکت پالایش نفت اصفهان	19	شرکت پتروشیمی زاگرس
5	شرکت پالایش نفت بندر عباس	20	شرکت پتروشیمی فن آوران
6	شرکت پالایش نفت تهران	21	شرکت پتروشیمی کرمانشاه
7	شرکت پالایش نفت تبریز	22	شرکت پتروشیمی مبین
8	شرکت پالایش نفت تهران	23	شرکت ذوب آهن اصفهان
9	شرکت پالایش نفت امام خمینی(ره)شازند	24	شرکت زغال سنگ البرز مرکزی
10	شرکت پالایش نفت شیراز	25	شرکت زغال سنگ کرمان
11	شرکت پالایش نفت کرمانشاه	26	واحد کک سازی و پالایش قطران زرند
12	شرکت پالایش گاز خانگیران	27	شرکت پروده طبس
13	شرکت پالایش گاز ایلام	28	شرکت پتروشیمی تبریز
14	شرکت پالایش لاوان	29	شرکت پتروشیمی شازند
15	مجتمع گازی پارس جنوبی	30	شرکت پتروشیمی مبین

نیروگاه سیکل ترکیبی فارس، شرکت مولد نیروگاهی تجارت فارس12نیروگاه سیکل ترکیبی گیلان، توسعه مسیر برق گیلان

نیروگاه پرند، تولید برق پرند مینا

نیروگاه سیکل ترکیبی قم، پیوند گستر پارس

نیروگاه زنبق یزد، تعاونی کارکنان نیروگاه یزد

نیروگاه شهید منتظری، پرشین فولاد

نیروگاه کازرون، شرکت ساینا گستر پردیسان

نیروگاه مشهد، افق توسعه انرژی خلیج فارس

19نیروگاه سیکل ترکیبی سمنان (قدس)، گهر اندیش سیرجان

بازارهای برق از حیث «کالایی» و از حیث «زمانی» خود به چند دسته تقسیم‌بندی می‌شوند. بازار انرژی، بازار خدمات جانبی، بازار انتقال جزو دسته بازارهای برق از حیث کالا هستند. بازار سلف، بازار روز بعد و بازار لحظه‌ای جزو دسته بازارهای برق از حیث زمانی هستند. در زیر به توضیح این بازارها می‌پردازیم.
بازار انرژی: بازار انرژی همان بازار معاملات توان مصرفی یا توان ظاهری برق است که قرار است در فازهای آينده معاملات بازار خدمات جانبی و انتقال نیز در اين بازار انجام شود.
بازار خدمات جانبی: بازاری که در آن توان راکتیو و خدمات رزرو و ساير خدماتی که برای حفظ توان ظاهری مورد نیاز است، معامله می‌شود.
بازار انتقال: بازاري که در آن خدمات انتقال انرژی الکتريکی معامله می‌شوند.
بازار سلف: بازار سلف قراردادی است که در آن خريدار و فروشنده به توافق می‌رسند که کالا برای چه زمانی در آينده تحویل داده شود و به چه مقدار مشخصی باشد. البته اين نوع بازار قرار است در آینده نزدیک در بورس انرژی ايران شروع به کار کند.
بازار روز بعد: غالبا در بازارهای برق ایران، بازار روز بعد که نام دیگر آن، بازار روز فروش است مورد معامله قرار می‌گیرند.
بازار لحظه‌ای: این بازار نیز به جهت تغییرات سمت بار و سمت تولید و ايجاد تعادل در بازه‌های زمانی کمتر از يک ساعت ضروری است.

مزایای پذیرش و معامله در بورس انرژی ایران

• طبق ماده 6 قانون توسعه ابزارهای نوین مالی، کالاهای پذیرفته شده در بورس کالا از 10 درصد معافیت مالیاتی برخوردارند.
• طبق ماده 17 قانون توسعه ابزار‎های مالیاتی جدید، کالاهای پذیرفته شده در بورس‎های کالایی با توجه به میزان رعایت مقررات حاکم بر این بورس‌ها، از برگزاری مناقصه یا مزایده و تشریفات معاف هستند.
• در معاملات بورس انرژی بازاریابی و عرضه محصولات در رینگ داخلی و بین‌‎الملل از طریق شبکه کارگزاران عضو و سامانه‎های معاملاتی امکان ‌پذیر است.
• تأمین کالاهای مورد نیاز از طریق ساز و کار شفاف و منصفانه در بورس انرژی نیز از مزایای این بازار است.
• امکان تأمین مالی و پوشش ریسک عرضه‌‎کنندگان در بورس انرژی از طریق ابزارهای مالی در دوره‌‌های زمانی مختلف موجود است.
• در مقایسه با معامله در خارج بورس، هزینه‌‎های معاملاتی مانند هزینه‌های عقد قرارداد، بازیابی و… برای مشتریان کمتر است.
• در بورس انرژی ریسک‎های معاملاتی از جمله ریسک عدم ایفای تعهدات طرفین و… کمتر است.
• در بورس انرژی قراردادهای استاندارد و مشخص همچنین تضمین استاندارد بودن و کیفیت کالاهای مورد معامله وجود دارد.
• از چارچوب اعضا بازار مشتقه مقرراتی جامع در حوزه پذیرش، معاملات، ثبت و سپرده‌گذاری و تسویه پایاپای و… برخوردار است.

فرایند و نحوه معامله در بورس انرژی

اگر قصد دارید معامله در بورس انرژی را دارید لازم است بدانید که برای شروع فرایند معامله در بورس انرژی، تمامی خریداران و فروشندگان موظفند که کد دریافت کنند. برای دریافت کد باید مراحل زیر را سپری کنید:
در ابتدا با مراجعه به شرکت مديريت شبکه برق ايران، فرم «معرفی نامه جهت درخواست کد خاص برای معاملات برق در بورس انرژی» که فرمی مهمور است را تکمیل می‌کنید . پس از آن فرم‌های احراز هویت، درخواست کد معاملاتی و بیانیه ریسک را پر کرده و از طريق شرکت‌های کارگزاری که دارای مجوز فعالیت در بورس انرژی هستند نسبت به گرفتن کد معاملاتی خود اقدام می‌کنید.
البته متقاضیان برای دریافت کد خود لازم است یک سری مدارک به شرکت کارگزار ارائه کنند. این مدارک و اطلاعات در بند ب ماده 21 دستورالعمل معاملات کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا، در بورس انرژی مندرج شده است و شامل موارد زیر می‌شود:

• اطلاعاتی در خصوص اساسنامه، شناسه ملی، شرکت‌نامه، آگهی روزنامة رسمی که در آن تاریخ تأسیس و آخرين تغییرات آن ذکر شده است.
• اطلاعاتی در خصوص ترکیب سهامداران، مالکان يا شرکاء بالای ده درصد، مؤسسان، اعضای هیأت مديره و مديرعامل، بازرسان، حسابرسان و همچنین آدرس اقامتگاه فعلی این افراد.
• اصل مدرک شناسايی صاحبان امضای مجاز که شامل شناسنامه و کارت ملی و کپی مصدق تمامی صفحات مدارک مذکور می‌شود.

بعد از طی این مراحل مشتریان کد معاملاتی خود را دریافت کرد و از آن پس قادر به فعالیت در این بازار هستند. البته به یاد داشته باشیم که برای انجام معاملات، لازم است قبل از شروع تالارهای بورس انرژی سفارش خريد خود را به کارگزار ارسال کنیم. نکته دیگر این که در معاملات بورس انرژی، ۱۰ یا ۲۰ درصد قیمت معامله از مشتریان به صورت پیش پرداخت دریافت می‌شود و بقیه مبلغ بعد از ۳ روز کاری ( برای کالاهای داخلی) و ۵ روز کاری (برای کالا‌های بازار بین الملل ) دریافت می‌شود.

سخن آخر

یکی از زیر مجموعه‌های بازار بورس کالا، بورس انرژی است که در آن حامل‌های انرژی معامله می‌شود. این حامل‌ها شامل نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی هستند. بورس انرژی، خود داراری سه زیر مجموعه است. 1- بازار فیزیکی 2- بازار مشتقه 3- بازار فرعی بورس انرژی. در بازار فیزیکی بورس انرژی، کالا‌ها مورد معامله قرار می‌گیرند. در بازار مشتقه، اوراق بهادار مبتنی بر کالاها خرید و فروش می‌شوند و در بازار فرعی بورس انرژی کالاهای تک محموله‌ای داد و ستد می‌شوند.

شاخه مشتقات مالی

ریسک و عدم اطمینان،یکی از امورجدانشدنی فعالیت های اقتصادی می باشد.در این راستا فعالان اقتصادی همواره بدنبال حدأقل سازی ریسک های خود هستند.متخصصان مالی در راستای پوشش ریسک و حل مشکل فوق الذکر ابزارهای جدیدی را ابداع کرده اند.یکی از این اختراع های بزرگ، ابزارهای مالی مشتقه می باشد.علت نامگذاری آن ها به ابزار مشتقه این است که ارزش آن ها از ارزش دارایی های دیگر،اوراق بهادار،نرخ بهره،کالاهای اساسی و شاخص اوراق بهادار منتج شده است.

یکی از مهمترین ابزارهای مالی که در ایران به صورت کمرنگ شاهد آن هستیم، دسته ابزارهای مشتقه هستند که امکان مدیریت ریسک از طریق توسعه انواع استراتژی های سرمایه گذاری را بصورت واضح افزایش میدهند. وجود ابزارهای مشتقه و بازارهای آتی فعال ذائقه سرمایه‌گذاران نسبت به روند های آتی را نشان میدهد که خود بیانگر تصورات از روند های آتیست همچنین با وجود این ابزار بازار نقدشونده خواهد شد و به تبع آن هزینه معاملات نیز بشدت کاهش خواهد یافت چرا که با سرمایه بسیار اندک و با استفاده از اهرم های معاملاتی میتوان وارد بازار ابزار مشتقه شد و این امر باعث افزایش تعداد سرمایه گذاران و افزایش حجم معاملات خواهد شد و تمامی این موارد در کنار ایجاد رفاه و سود بیشتر برای سرمایه گذاران باعث کامل شدن بازارسرمایه و بهبود مکانیسم کشف قیمت خواهد شد.

دراین راستا و با توجه به اهمیت ابزار مشتقه وعدم دستیابی این ابزاربه جایگاه حقیقی خوددربازارسرمایه،گروه پیشگامان دنیای مالی با تشکیل شاخه مشتقات مالی زیر مجموعه دپارتمان بازار سرمایه به فعالیت های پژوهشی،آموزشی و خدماتی در این موضوع خواهد پرداخت. در این بخش از شبکه فعالان مالی مجموعه ای توانمند از متخصصین و علاقمندان به مشتقات مالی گردهم جمع شده اند تا در فعالیتی جمعی مطابق با اهداف تعیین شده برای این شاخه از شبکه فعالان مالی فعالیت نمایند.

با رونمایی از قرارداد آتی سبد سهام انجام شد: راه اندازی پر معامله ترین ابزار مشتقه دنیا در بورس تهران

راه اندازی قرارداد آتی سبد سهام با اتحاد، هماهنگی و همدلی سازمان بورس، بورس تهران، سپرده گذاری و شرکت های فناوری انجام شد.

به گزارش خبرطلایی به نقل از روابط عمومی بورس اوراق بهادار تهران -روز یکشنبه ۲۵آذر، دکترعلی صحرائی مدیرعامل بورس تهران۹۷ درمراسم رونمایی از قرارداد آتی سبد سهام ضمن بیان مطلب فوق گفت: با اتحاد و همدلی و بهره گیری از کار تیمی می توان محصولات جدیدی با توجه به تامین مالی و مدیریت ریسک به بازار سرمایه کشور معرفی و راه اندازی کرد.

وی گفت: هیات مدیره جدید بورس تهران ترکیب جوانی دارد و بر دو استراتژی گسترش بازار با رعایت کیفیت و ایجاد ابزارهای جدید در راستای پوشش ریسک بازیگران و فعالین بازار تاکید دارد. در این راستا،هیات مدیره جدید بورس کمیته توسعه ایجاد کرده است. کمیته توسعه وظیفه دارد که مستمرا به رصد فعالیت ها و اقدامات اعضا بازار مشتقه انجام شده در راستای استراتژی ها بپردازد.

صحرائی به هدف بورس تهران برای به کار گیری ابزارهای نوین مالی اشاره کرد و گفت: بورس به دنبال بهره گیری از ابزارهای پوشش ریسک است. تاکنون ابزارهای مشتقه متنوع در بورس تهران راه اندازی شده است. یکی از این ابزارهای مشتقه، فروش تبعی بوده است که در گذشته کارکرد پوشش بیمه ای داشته است. این ابزار پس از تغییر کاربری در سال ۹۵ به عنوان ابزار تامین مالی استفاده شده است؛ به نحوی که در تامین مالی سال ۹۶ مبلغ ۲۳۰۰ میلیارد تومان بالغ بر ۱۹ درصد تامین مالی کشور از طریق این ابزار صورت گرفته است. در سال ۹۵ ابزارآپشن یا اختیار خرید سهام رونمایی شد. این ابزاربا توجه به محدودیت هایی که داریم موجودیت خود را حفظ کرده است.

وی با اشاره به اینکه در گذشته ابزار آتی تک سهم در بورس تهران وجود داشته است، گفت: این ابزار توفیق چندانی حاصل نکرده است. البته مطالعات جهانی نشانگر این مسئله است که ابزار آتی تک سهم در روند های معاملاتی جزء ۳ ابزار آخر لیست قرار دارد. این درحالی است که ابزار آتی شاخص که ما تحت عنوان آتی سبد سهام داریم در دنیا معاملات آن جزء ابزار مشتقه است و در رنکینگ WFE جزء ابزار پر معامله تلقی می شود. ۶۰ درصد از معاملات مربوط به ابزار مشتقه مربوط به آتی بر روی شاخص انجام می شود.

مدیرعامل بورس تهران درخصوص فرآیند تصویب این ابزار در بازارسرمایه گفت: در دستیابی به این مسیر کمیته فقهی سازمان بورس در سال ۹۴ مطالعاتی را انجام داد و با کمک بخش تحقیق و توسعه بورس تهران و مرکز پژوهش سازمان سبد مرجعی برای به کارگیری این ابزار، قرارداد سبد سهام تشکیل شد تا به این وسیله سبد صنایع مختلف رصد شود.

وی ابراز امیدواری کرد: این ابزار در بازارسرمایه بتواند به اهداف اساسی خود که یکی از آن ها پوشش ریسک است ، نائل شود. وی در ادامه به کارکرد های چند گانه ابزار پوشش ریسک اشاره کرد و گفت: این ابزار برای سرمایه گذاران و صندوق های سرمایه گذاری به عنوان ابزار پوشش ریسک استفاده می شود.

صحرائی به خاصیت اهرمی این ابزار در بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: سرمایه گذاران برای خرید آن نیازبه مطالعه تک تک سهام ها را ندارند و می توانند با شناسایی و شناخت کلیت یک شاخص از این ابزار بهره های لازم را ببرند.

وی در پایان به مزیت معافیت مالیاتی این ابزار برای سرمایه گذاران اشاره کرد و گفت: امروز ۷ نماد معاملاتی برای این ابزار رونمایی شد. این ۷ نماد معاملاتی شامل سبد ۳۰ شرکت بزرگ و صنایع بزرگ بورسی شامل خودرو، بانکداری، فلزات اساسی، صنایع معدنی و پتروشیمی و پالایشگاهی هستند.امروز برای آن ها آتی سبد سهام تشکیل و معامله می شود و در خدمت بازار سرمایه با اهداف و کارکردهای مورد نیاز قرار می گیرد.

ایجاد فرصت بازده بالاتر در سرمایه گذاری با به کارگیری قرار دادآتی سبد سهام

دکتر شاپور محمدی رئیس سازمان بورس در مراسم رونمایی از ابزار معاملاتی آتی سبد سهام، گفت: با به کارگیری قرار دادآتی سبد سهام فرصت بازده بالاتر در سرمایه گذاری برای سرمایه گذاران مهیا می شود.

وی ادامه داد: قراردادهای وارانت و فروش استقراضی به نوعی از فرصت‌های آربیتراژی استفاده می‌کنند؛ این‌ ابزار برای بازار فرصت مثبت و متعادل ایجاد کرده و از یک طرفه شدن بازار جلوگیری می کند.

محمدی افزود: نقش بازارگردان‌ها در بازار سرمایه خیلی زیاد است. با راه اندازی آتی روی سبد سهام بازار عمق بیشتری پیدا می کند. این تعادل­ بخشی از یک سو فرصت‌های خوبی برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند و از سوی دیگر به صندوق ها آزادی عمل بیشتری برای مدیریت ریسک می دهد.

وی ادامه داد: سازمان بورس با همکاری ارکان تا پایان سال جاری، راه اندازی قراردادهای فروش استقراضی و وارانت را نیز در برنامه دارد و با به کارگیری این دو ابزار، جعبه ابزار مالی بازار سرمایه کامل می شود.

رئیس سازمان بورس گفت: اوراق بیمه‌های اتکایی هم در دستور کار است. امسال تا پایان سال به ۶۵۰ نهاد مالی خواهیم رسید و صندوق های سرمایه گذاری مشترک، کارگزاران، مشاوران سرمایه‌گذاری، تامین سرمایه‌ها و شرکت های پردازش اطلاعات مالی عملیاتی شدن ابزارها را قوام و داوم می بخشند.

انجمن علمی مدیریت دانشگاه شهید بهشتی

به وبلاگ انجمن علمی مدیریت خوش آمدید. این وبلاگ در تاریخ ۱۶ آبان ۱۳۸۸ توسط جمعی از اعضا راه اندازی شد. با نظرات،انتقادات و پیشنهادات خود به بهتر شدن این وبلاگ سرعت ببخشید پذیرای نظراتتان هستیم. صفحات وبلاگ انجمن علمی مدیریت عبارتند از: وبلاگ عمومی دانشجویان رشته مدیریت : www.modiransbu.blogsky.com وبلاگ ویژه دانشجویان ورودی جدید رشته مدیریت: www.sbumanagers.blogsky.com پست الکترونیکی انجمن علمی مدیریت: [email protected] ادامه.

نظرسنجی

روزانه‌ها

• سایت جدید انجمن علمی مدیریتاز این به بعد مطالب جدید در این سایت قرار می گیرد.
• مدیران آموزشی فردا
• لینک باکس مدیریت
• مجله الکترونیکی ویستا:موفقیت-شماره سوم-کسب و کار
• راهکار مدیریت
• پایگاه اطلاعات علمی مدیریت
• پایگاه تخصصی اتاق مدیریت ارتباط با مشتری
• وب‌سایت مرجع متخصصین ایران
• انجمن مدیریت ایران
• سازمان مدیریت صنعتی
• وب سایت مرجع مدیران
• دایرة المعارف مالی و سرمایه گذاری
• پایگاه اطلاع رسانی ثبت کنفرانس‌ها و همایش‌ها
• وب‌سایت دکتر احمد روستا
• وب‌سایت دکتر حسین عبده تبریزی

پیوندها

• انجمن علمی حسابداری دانشکده
• آموزش سرمایه گذاری و مدیریت سرمایهدانلود رایگان مقالات مالی و سرمایه گذاری
• سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
• وبلاگ جشن فارغ التحصیلی ۸۵ های دانشکده
• پرتال دانشگاه شهید بهشتی
• دانشکده مدیریت دانشگاه شهید بهشتی
• وبلاگ دانشجویان مدیریت IT دانشکده
• پارک بازاریابی ایران
• سایت جدید انجمن علمی مدیریت دانشگاه شهید بهشتی

دسته‌ها

ابر برجسب

برگه‌ها

• سایت جدید انجمن علمی مدیریت

جدیدترین یادداشت‌ها

• سایت جدید انجمن علمی مدیریت
• تست خودشناسی
• چگونه یک Search آسان داشته باشیم؟
• تولید کاربردی
• موفقیت شرکت خودروساز ژاپنی ؛ چرا و چگونه ؟ ؟
• مدیریت تعارض
• طنزهای مدیریتی
• مفاهیم زیرساختی مدیریت
• تکنیک های زبانی
• معرفی کتاب: هنر رزم
• کایزن (بهبود مستمر)
• تولید ناب
• سازمان و مسئولیت‌های اجتماعی
• برند رهبری-(Brand Leadership)
• شرکت بوئینگ (Boeing) از بنگاه های برتر جهانی
• تست میزان پرورش نیم کره راست مغز!
• روانشناسی و مدیریت خشم
• کارآفرینی و کارآفرین شدن
• رموز موفقیت یک کارآفرین خارجی(ری کراک در مک دونالد)
• ۱۴ اشتباه مهلک مدیران
• تصمیم گیری
• مدیریت استراتژیک+۳رویکرد برتر در آن
• خلاصه‌ی مفاهیم مدیریت
• کوتاه، اما خواندنی
• اندر فواید بحران اقتصادی
• نقش مدیریت منابع انسانی سازمانها در مواجهه با بحران اقتصاد جهانی
• مدیریت استعداد(همسو سازی عملکرد کارکنان)
• سامانه‌ی مدیریت در تئوری آشوب.
• زبان بدن
• اصول مهم موفقیت بیل گیتس
• مفاهیم سازمانی
• اصول یک مصاحبه ی کاری خوب
• سریال ۳۰۰ نکته درباب مدیریت اسلامی-قسمت(۵)م
• مفاهیم سازمانی
• از رهبری سطح پنجم به سطح تعالی در رهبری
• سریال ۳۰۰ نکته درباب مدیریت اسلامی-قسمت(۴)م
• مدیریت زمان
• چهارده اصل دمینگ
• سریال ۳۰۰ نکته درباب مدیریت اسلامی-قسمت(۳)م
• تصمیم گیری گروهی

نویسندگان

بایگانی

تقویم

ش	ی	د	س	چ	پ	ج
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

جستجو

تاریخچه شروع معاملات آتی (اوراق مشتقه)- بخش اول

تاریخچه شروع معاملات آتی ( اوراق مشتقه)

تولیدکنندگان گندم شیکاگو در سال 1848 برای فروش محصولات خود نیاز به بازاری داشتند تا معاملات نقدی را انجام دهند یعنی گندم بدهند و پول آن را بستانند . به تدریج کشاورزان (فروشندگان) و دلالان (خریداران) شروع را پایه ریزی (Futures) به گرفتن نوعی تعهد جهت دریافت وجه نقد خود در آینده کردند و زمینه معاملات آتی کردند، بدین معنی که تولیدکننده موافقت نماید که محصول خود را به خریدار در تاریخ آینده (تاریخ تحویل کالا) با قیمت توافق شده بفروشد. در این راستا کشاورز از ق بل می داند که وجه خود را دریافت می کند و دلال نیز از قیمت کالا با خبر می شود و این معامله برای هر دو طرف معامله سودمند است . این نوع قراردادها به سرعت رایج شد و قراردادها را قبل از تاریخ تحویل اعضا بازار مشتقه دست به دست چرخاند . اگر دلالی احساس می کرد نیازی به گندم ندارد، قرارداد خود را به فردی که گندم را نیاز داشت می فروخت ، مشابه آن نیز ، تولیدکننده که قصد عدم تحویل گندم را داشت مسوولیت تحویل واقعی گندم را به دیگری منتقل می کرد . قیمت قرارداد وابستگی به وضعیت و حرکت قیمت گندم و سیستم عرضه و تقاضا در بازار داشت . این قر اردادها با اندکی تغییرات به سرعت تبدیل به ابزاری حمایتی برای طرفین معامله که بازار بر خلاف نظر آنها حرکت می کرد ، تبدیل شد . مثلا در شرایط بد آب و هوا ، افرادی که قرارداد فروش گندم منعقد کرده اند ، علاقه مند هستند ، قراردادهای ارزشمند خود را به دلیل کاهش عرضه گندم ، نگه دارند ، برخلاف آن ، چنانچه تولید مازاد بر تقاضا باشد ، ارزش قراردادهای فروش نیز کاهش می یابد . به علاوه ، این وضعیت معامله گرانی را که قصد خرید و فروش گندم را نداشته و صرفا به عنوان پذیرش ریسک قیمت گندم و تحصیل سود وارد معامله شده اند نیز تر غیب می کند . درنتیجه معامله در قراردادهای آتی حالتی بسیار سودمند در سرمایه گذاری داشته و باعث ورود کالاهای دیگر به بازار آتی می شود و زمینه ای را ایجاد می کند که شکل در سال 1848 در آمریکا شکل م ی گیرد . CBOT قراردادهای آتی منظم و قانونمند می شوند و به دنبال آن بورس بنابراین به طور اساسی و زیربنایی محلی عمومی برای خریداران و فروشندگان ایجاد می گردد تا برای قراردادهای سلف و آینده خود مذاکره کنند .

در شیکاگو باعث رونق بازارهای محلی دیگر شد تا کالاهای CBOT شهرت قراردادهای آتی و موفقیت بورس معینی را بر اساس ساختا ر بومی کشورها پایه ریزی و معامله قراردادهای آتی را تسهیل کند . در اوایل قرن بیستم همان طور که سیستم حمل ونقل و ارتباطات رونق بیشتری یافت ، انبارهای مرکزی نیز در بازارهای اصلی برای توزیع کالاها به صورتی مقرون به صرفه و اقتصادی ساخته شدند . کالاهای کشاورزی ب ه طور وسیع تری مورد معامله قرار گرفتند ولی مادامی که بازار آتی برای هر کالایی خریداران و فروشندگان زیادی داشته باشد ، قابل توجه است .

(OTC) معاملات فر ابورسی

معامله فرابورسی نوعی از معامله جایگزین است که به شبکه معامله گرانی که به طور حضوری با یکدیگر ملاقات نمی کنند ، اطلاق می شود و از طریق تلفن ، و یا کامپیوتر با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند . معاملات مذکور اغلب بین موسسات مالی انجام شده و نیز می تواند به عنوان ابزارهای رایج میان بازارسازان تلقی گردد .

تمام سخنان معامله گران پشت تلفن ضبط می شود تا چنانچه اختلافی بین معامله گران رخ دهد به آن استناد شود.

خریدار و فروشنده می توانند نحوه قراردادهای معامله شده در بازارهای فرا بورسی (OTC) را به دلخواه خود در آورند، لذا نیازی نیست شرایط قرارداد عینا مشابه آنچه در بورس عمل می شود، تعیین گردد .

انواع بازارهای فر ابورسی (OTC)

در دنیا سه نوع بازار فرا بورسی وجود دارد :

1. بازار معاملاتی سنتی :

در این بازار معامله گران به عنوان بازار ساز ، قیمت خرید و فروش خود را اعلام می کنند . معامله گران قیمت های خود را پیشنهاد داده و قیمت قابل اجرا از طریق تلفن مذاکره شده و یا برخی اوقات از طریق سایت های مخابراتی اعلام می شود . این گونه معاملات به نام معامله دو طرفه خوانده شده زیرا دو طرف معامله از قیمتی که در یک مقطع زمانی توسط تلفن ارائه می شود ، مطلع می گردند .

2. بازار معاملاتی الکترونیکی :

این بازار تقریبا شبیه معا ملات الکترونیکی در بورس است ولی به این دلیل بازارهای فرابورسی خوانده می شود که از استاندارد کمتری برخوردار و فاقد قرارداد طراحی شده و فاقد معاملات مشتقه شفاف می باشد .

3. بازار معاملاتی بهینه :

بازار معاملاتی اخیر ترکیبی از دو بازار پیشین بوده و معامل ه گر بر اساس آنها به معاملات الکترونیکی می پردازد . معامله گر قیمت خرید و فروش خود را انحصارا به اطلاع فعالان بازار می رساند . معامله گر در این شکل معامله به عنوان طرف معامله در هر قرارداد عمل می کند ، لذا نصف ریسک اعتباری در بازار به او برمی گردد .

مفاهیم قرارداد سلف ، قرارداد آتی ، اختیار معامله

قرارداد سلف ، توافقی است بین دو طرف که خارج از بورس منعقد می شود و به منظور خرید یا فروش یک دارایی در تاریخ آینده با قیمت مورد توافق دو طرف هنگام امضای قرارداد تعیین می گردد و جزو قدیمی ترین و ابتدایی ترین قراردادهای مشتقه تلقی می شود .

قرارداد آتی :

قرارداد آتی توافقی است بین دو طرف که در بورس منعقد می شود و به منظور خرید یا فروش مقداری معین و با کیفیتی مشخص از یک دارایی در زمان مشخصی در آینده با قیمت مورد توافق هنگام امضای قرارداد تعیین می گردد.

قرارداد اختیار معامله :

این قرارداد دو طرف دارد :

1. خریدار اختیار معامله و قرارداد آن عبارت است از :

قراردادی که به دارنده آن حقی را جهت خرید یا فروش یک دارایی پایه (کالا) در زمانی مشخص و قیمتی معین در آینده بدون اینکه اجباری در معامله داشته باشد ، می دهد .

2. فروشنده اختیار معامله و قرارداد آن عبارت است از :

قراردادی که چنانچه خریدار تقاضای اجرای تعهد فروشنده را بنماید ، فروشنده موظف به اجرای تعهد و فروش دارایی (کالا) به خریدار می باشد . فروشنده اختیار مبلغی را به عنوان پشتوانه قیمت معامله به نام حق بیمه از خریدار دریافت می کند . ( Premium )

تفاوت بین بازار نقدی و آتی :

کالاها در دو بازار نقدی و آتی مورد معامله قرار می گیرند، گرچه دو بازار فوق از یکدیگر مجزا هستند ولی به هرحال به شکلی با هم مرتبط هستند . کالاها به صورت نقدی و بر اساس مذاکره در بازار نقدی که عموما بازار واقعی است، خرید و فروش می شوند .

نوعا قراردادها نیاز به تحویل واقعی کالای مورد معامله واقع شده را مطرح می کنند، به علاوه ممکن است در بحث تحویل، اشاره به تحویل فوری و یا در آینده زمان مشخصی تعیین شود .

به هرحال بازار آتی ها، خرید و فروش دارایی پایه را بر اساس توافقنامه ای که به قراردادی استاندارد تبدیل شده، تسهیل کرده و به کالایی مشخص اشاره شده و بدین معنی نیست که قطعا کالای فیزیکی رد و بدل شود . مبنای قرارداد آتی در ارتباط با کیفیت کالا، کمیت کالای قابل تحویل و تاریخ تحویل بسیار مشخص است . مع الوصف بازار آتی خود را درگیر انتقال مالکیت فوری کالایی نمی کند مگر اینکه نتیجه قرارداد به تحویل کالا ختم شود . بنابراین در بازارهای آتی بدون در نظر گرفتن اینکه فردی صاحب کالای تحت تملک خود باشد یا نباشد قراردادها قابل خرید و فروش هستند .

نحوه پرداخت وجه در بازارهای کالایی که معاملات در آنها به صورت نقدی یا سلف انجام می شود در هر کشوری فرق دارد، مثلا در هندوستان پرداخت وجه کالا تا 11 روز و تحویل کالا نیز 11 روز طول می کشد و اینگونه پرداخت ها توافق بین خریدار و فروشنده است . چنانچه عوامل پیش بینی نشده ای اتفاق افتد و منجر به عدم تحویل کالا شود، خریدار و فروشنده به طور توافقی موضوع را فیصله داده و با یکدیگر تسویه نقدی می کنند . در بازار معاملات آتی مبتنی بر تسویه مالی که یکی از هدف های آن خرید و فروش کالا برای آینده است، بر خلاف که شامل «مدیریت ریسک» بازاری که پشتوانه ت حویل کالا در آن است، معامله روی قرارداد آتی براساس و هدف هج کردن (پوشش ریسک) استوار شده، انجام می شود . لذا اکثرا چنین قراردادهایی پیش از تاریخ سررسید قرارداد تسویه مالی شده و خیلی به ندرت به تحویل کالا منجر شوند .

سرمایه گذاران و سوداگران ریسک پذیر (Speculators) که بازیگران کلیدی بازارهای آتی بوده، به دنبال شکار اینگونه قراردادها هستند تا از حرکت قیمت ها سود ببرند و چندان علاقه ای به تحویل گرفتن یا تحویل دادن کالای مورد معامله ندارند .

به تفاوت در قیمت های یک ک الا در معاملات نقدی در مقایسه با معاملات آتی مربوط (Basis) اصطلاح پایه و مبنا می شود .

قیمت نقدی یعنی قیمت واقعی یک کالای حقیقی موجود در بازار، در حالی که قیمت آتی اشاره به قیمت قراردادی دارد که در بازار آتی ها معامله می شود . گرچه به طور اساسی قیمت های نقد و آتی ها متفاوت هستند ولی به علت وابستگی آنها به یکدیگر تمایل به حرکت موازی نزدیک به هم دارند و بدون توجه به شرایط بازار به دلیل اهداف این قراردادها قیمت معاملات آتی و نقدی تمایل به یکسان شدن در تاریخ سررسید دارند . در راستای نزدیک و نزدیک تر شدن قیمت آتی ها با قیمت نقدی هر دو مدل قیمت ها تمایل به نشان دادن کمتر شدن تفاوت با یکدیگر دارند و معروف است به (Convergence) این فرایند تشابه قیمت آتی ها با قیمت نقد به نام تلاقی یا یکسویی قیمت ها گونه ای که هر قدر قرارداد آتی ها به تاریخ انقضا نزدیک می شود، در واقع قیمت قرارداد نقد را نمایان می سازد .

در مطالب بعدی به بررسی جنبه های دیگر معاملات آتی می‌پردازیم.

[این مطلب توسط آقای کاظم نجفی برای سایت انجمن علمی مدیریت ارسال شده است.]

بورس چیست؟

بورس یا بهابازار به بازاری سازمان ‌یافته گفته می‌شود که قیمت گذاری، خرید و فروش کالا، قرارداد آتی و اوراق بهادار در آن انجام می‌پذیرد. به عبارتی دیگر بازاری است که در آن دارایی‌ها خرید و فروش می‌شوند. همچنین هرزمانی شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله ای صورت بگیرد بازار تشکیل شده است.

نحوه شکل گیری بورس

اولین بورس جهان در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروزه اکثریت کشور های جهان دارای بازار بورس می باشند. فلسفه شکل‌گیری بازار بورس در دنیا، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکت ‌ها و پروژه ‌های آن‌ ها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است. پایه ی اساسی تشکیل این بازارها همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی میان شرکا است.

بورس کلمه‌ ای فرانسوی است که معنای آن در زبان فرانسه کیف پول می ‌باشد.

در آن زمان، بازرگانان و کسبه‌ شهری به نام بوروژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تربورس (Ter Beurze) در مقابل خانه‌ شخصی شناخته شده به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خرید و فروش و حراج کالا های خود می‌پرداختند.

از آن زمان به بعد مکان‌ هایی که مردم در آن جا به حراج کالا مبادرت می‌کردند بورس می‌گفتند که به ‌تدریج شکل توسعه‌ یافته ‌تر و مسقف به خود گرفت.

در ایران سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس به تصویب رسید و از ۱۵ بهمن ماه سال ۱۳۴۶ آغاز به فعالیت کرد.

لازم به ذکر است که در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌‌نامه‌ تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد. در اواخر همان سال ۴۱، هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بازار به جهت مشارکت در راه ‌اندازی بورس ایران، به کشور دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب شد و برای اجرا از طرف وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.

همانطور که ذکر شد حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶ و با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.

بورس کالا

بورس کالا بازاری است متشکل و سازمان یافته که در آن به طور منظم کالا های معین با روش‌ هایی از قبل تعریف شده مورد معامله قرار می‌گیرند و به طور منظم و دائم فعال است. در این بازار تعداد زیادی عرضه‌کننده و خریدار از طریق کارگزاران اقدام به معامله می‌کنند، به طور کلی بورس کالا در ایران در چند زمینه فعالیت دارد که البته در حال گسترش در حوزه ‌های دیگر نیز می باشد، این حوزه‌ ها تحت عنوان رینگ‌ های فلزات، پتروشیمی و معاملات مشتقه که فعلا منحصر به معاملات آتی سکه طلا است نام گذاری شده‌ اند.

همچنین معاملات در این بازار بصورت نقد،نسیه و سلف برای انواع محصولات کشاورزی و صنعتی انجام می شود و به بازار های فیزیکی، فرعی، و مالی تقسیم می شود که هر یک بخش های مختلفی دارند تا کالا های پذیرفته شده در بورس کالا را در خود جای دهند.سهام شرکت بورس کالا نیز با نماد معاملاتی کالا در بازار قابل خرید و فروش است و درآمد آن حاصل از کارمزد معاملات کالایی زیر نظر این شرکت است.

در بورس کالا معمولا مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می‌گیرد. هر بورسِ کالا را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می‌گیرد، نام‌گذاری می‌کنند. مثل بورس نفت یا گندم.

از دلایل اصلی بوجود آمدن بورس کالا، عدم نظارت بر فعالیت ‌های معامله ‌گران بود. قبل از راه‌اندازی بورس کالا، معامله‌گران با ریسک‌ های متفاوتی رو‌به‌رو می‌شدند. به طور مثال ممکن بود فردی نیاز به فروش کالای خود داشته باشد اما طرف دیگر قرارداد را نشناسد، از سابقه معاملاتی او باخبر نباشد و حتی از اعتبار طرف مقابل اطلاعاتی نداشته باشد. در این مواقع طرفین با ریسک عدم ایفای تعهدات مواجه می‌شدند. که این بازار در به کاهش رساندن این ریسک کمک کرد.

بورس ارز

در بورس ارز همانند اسم آن کار خرید و فروش پول‌ های خارجی انجام می‌گیرد.

بازاری است که در آن ارزها در مقابل یکدیگر معامله می‌شوند و به شکلی میزان ارزش آنها نسبت به یکدیگر در این بازار موجب می‌شود که بازاری پویا و فعال باشد.

در حال حاضر شرکت ‌های بزرگ، صادرکنندگان، واردکنندگان و مردم عادی نیز به بازار بورس ارز دسترسی داشته و در آن معامله می کنند. معامله ارز به معنی خرید همزمان یک ارز و فروش ارز دیگر است، و ارزها همواره به‌ صورت دوتایی معامله می‌شوند. مانند یورو و دلار.
لازم است بدانید که همچنان بانک ‌های مرکزی کشور ها نقش اساسی را در این بازار ایفا می‌کنند و می‌توانند تاثیرات مهمی را در این بازار ایجاد کنند . برعکس بازار های سهام که مکان فیزیکی مشخصی دارند، معاملات در بازار جهانی ارز در مکان خاصی متمرکز نشده است. در واقع بازار بورس ارز یک بازار بین ‌‌بانکی است که ارتباطات بین طرفین از طریق تلفن یا شبکه الکترونیکی هدایت و کنترل می‌شود. البته شبکه سوئیفت توسط بانک ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که زبان مشترک بانکداری بین‌المللی است. بازار ارز پنج روز هفته فعال است و دو روز شنبه و یکشنبه تعطیل می باشد.
اولین تفاوت بازار بورس ازر با دیگر بورس ها این است که در بازار بورس سهام شما با پرداخت مقداری پول، سهام یک شرکت را خریداری می‌کنید و مالک آن می‌شوید ولی در بازار بورس ارز هرچند شما خرید و فروش می‌کنید ولی مالک آن ارز نیستید و در واقع سود و ضرری که از نوسان قیمت ارزها به دست می‌آورید بر سرمایه شما می‌افزاید.
در این بازار بورس یک ارز به ‌تنهایی ارزش گذاری نمی شود و در مقایسه با ارز دیگر ارزش گذاری می‌شود. همچنین در بازار بورس ارز در دو جهت می‌توان سود برد یعنی هم در روند نزولی قیمت و هم در روند صعودی آن، ولی در بازار بورس سهام تنها می‌توان در بالا رفتن قیمت به سود رسید.
از مزایا بازار بورس ارز میتوان به شناور بودن آن اشاره کرد، به این معنی که این بازار در هر لحظه در حال تغییر و نوسان است. در بازار بورس ارز اگر شخص در معامله ‌ای ضرر کند ممکن است تا ساعتی بعد، به دلیل شناور بودن و تغییرات قیمت در یک معامله دیگر، سودی چند برابر به اعضا بازار مشتقه دست آورد به ‌طوری که آن ضرر را جبران کند.
بورس ارز یک بازار ۲۴ ساعته است که هر روز با گشایش بازار نیوزیلند آغاز شده و با شروع هر روز کاری در هر مرکز مالی در سراسر دنیا ادامه می‌یابد. حدود نیم ساعت قبل از بسته شدن بازار شیکاگو، روز جدید در نیوزیلند آغاز می‌شود و این یعنی پویایی کامل این بازار که جزو مزایای آن محسوب می‌شود.
نقد شوندگی بسیار بالا در این بورس یکی از ویژگی ‌های مثبت این بازار به حساب می آید و به این معنی است که این بازار همیشه مشتری برای خرید یا فروش حضور دارد. به عبارت دیگر هر زمانی معامله‌گر تصمیم به خرید یا فروش گرفت، می‌تواند در کمتر از یک ثانیه معامله را ببندد و خرید یا فروش را پایان دهد.

بورس اوراق بهادار

اوراق بهادار نوعی دارایی نامشهود است و به این معناست که برگه ای دارای بها و ارزش می ‌باشد. در بورس اوراق بهادار دارایی‌ های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار می‌گیرند. همچنین یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت ‌ها یا اوراق قرضه دولتی و یا مؤسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود. در ایران به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به‌ صورت رسمی و دائمی در محل معینی تشکیل می‌شود، بورس اوراق بهادار می ‌گویند.

این معاملات در بازار بورس بر اساس قوانین و مقررات مصوب انجام می گیرد.

• وظیفه اصلی بورس اوراق بهادار، فراهم ‌آوردن بازاری شفاف و منصفانه برای دادوستد اوراق بهادار پذیرفته شده و همچنین سیستمی مناسب برای نظارت بر جریان دادوستد، عملیات بازار و فعالیت اعضای آن است. مسئولیت ‌های بورس اوراق بهادار شامل موارد زیر می باشد
• پذیرش یا لغو پذیرش اعضا شامل کارگزاران، معامله‌گران، بازارگردانان اعضا بازار مشتقه و مشاوران و مدیران سرمایه‌گذاری
• پذیرش یا لغو پذیرش ابزارهای مالی قابل دادوستد در بورس
• فراهم آوردن یک سیستم دادوستد مناسب و کارآمد
• فراهم آوردن یک سیستم مناسب و کارآمد برای تسویه و پایاپای دادوستد
• فراهم آوردن یک سیستم مناسب برای نظارت بر جریان دادوستد، عملیات بازار و فعالیت اعضا
• فراهم آوردن امکانات و تسهیلات لازم برای توزیع و انتشار اطلاعات مربوط به دادوستد و نیز سایر اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری درباره دادوستد اعضا بازار مشتقه اوراق بهادار.

بورس مسکن

در بورس مسکن، کار خرید و فروش املاک و مستغلات انجام می‌گیرد.

در این بورس عرضه املاک و دارایی های شرکت های دولتی که مطابق با قانون رفع موانع تولید بوده و شرکت های دولتی باید دارایی های مازاد خود را به فروش برسانند.

موضوع مهم و اصلی صندوق های زمین و ساختمان هستند، ماهیت این صندوق ها تامین مالی و سوق دادن نقدینگی به سمت ساخت و ساز است. این طرح حاصل همکاری بین وزارت راه و شهرسازی و سازمان بورس است. بر این اساس که نقدینگی مورد نیاز برای اجرای پروژه های ساختمانی با فروش به صورت سهام تامین مالی می شود.

امروزه بورس مسکن به‌ عنوان یکی از راه‌ های کنترل بازار مسکن معرفی شده است و کارشناسان امیدوارند شفاف ‌سازی قیمت‌ ها توسط آن انجام شود.

با توجه به اینکه در جامعه ما مسکن را نیز در کنار طلا و دلار نوعی دارایی است، مردم نیز تمایل به سرمایه‌گذاری در آن را دارند. تفاوت بازار آزاد و بورس مسکن در این است که سرمایه‌گذاری در بورس با ضرر همراه است حضور در این بازار با ترس همراه است و به همین منظور مطالعه و تحقیق نیاز است؛ اما این موارد در مورد بازار آزاد وجود ندارد و مردم می‌دانند که در مسکن همیشه قیمت‌ها بالا می‌رود، درست است در زمان رکود کمی کاهش می‌یابد اما جهش بعد از آن ضرر ها را جبران خواهد کرد. همچنین در صورت راه‌اندازی بورس مسکن در قالب قرارداد آتی می ‌توان سهام خرید یک واحد مسکونی را در بورس کالا خرید و فروش کرد. البته این امکان وجود دارد که با قیمت روز، ساختمانی را که در آینده ساخته می‌شود خریداری کرد و به این گونه از تورمی که این روزها شاهد گریبان کشور و مردم را گرفته تا حدودی در امان ماند.

به همین جهت افرادی که می ‌خواهند خانه بخرند و از طرفی نگران افزایش قیمت ها هستند، این امکان را دارند که تمام سهم‌ های یک واحد مسکونی را که در بازار آتی بورس کالا عرضه می‌گردد به صورت یک جا خریداری نموده و پس از اتمام کار ساخت آن یک واحد ساختمانی داشته باشند. در این طرح، به راحتی می‌توان با خرید چند سهم چند متر از یک واحد را به دست آورد. به این صورت برای خرید یک واحد ۱۰۰ متری پرداخت میلیاردی لازم نبوده و می‌شود با خرید تک سهم‌ها در بلندمدت صاحب آن خانه شد.

این موضوع در کشور ما که در حال تجربه نرخ تورم بسیاری بالایی است بسیار پرسود خواهد بود زیرا پس‌انداز کردن پول در بلندمدت باوجود چنین نرخ تورمی نه تنها ارزش ‌آفرین نیست بلکه روند نزولی شدیدی نیز دارد. این موضوع مانع خرید خانه از طریق نظام پس‌انداز می‌ شود. در نتیجه، این ابزار بورسی قادر خواهد بود برای خانه‌دار کردن مردم کاربرد داشته باشد.

بازار بورس انرژی

در این بازار حامل‌ های انرژی و اوراق بهادار بر پایه این حامل ‌ها معامله می‌شود.

اهداف بورس انرژی ایجاد شفافیت در بازار، کشف قیمت دقیق حامل‌های انرژی و رفع انحصار است.

بازار بورس انرژی به دو بازار فیزیکی و مشتقه تقسیم می‌شود، افراد حقیقی از طریق بازار مشتقه می‌توانند اقدام به معامله کنند. امکان معامله در بازار فیزیکی بورس انرژی برای افراد حقیقی وجود ندارد. تفاوت مهم این دو بازار این است که در بازار فیزیکی کالاها مورد معامله قرار می گیرند و در بازار مشتقه اوراق مبتنی بر کالا معامله می شود. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حامل ‌های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله است. در بازار فیزیکی معاملات در قالب قراردادهای نقدی، نسیه، سلف، کشف پریمیوم انجام می‎پذیرند و قراردادهای آتی، اختیار معامله و سلف موازی استاندارد و … نیز قابلیت معامله در بازار مشتقه را دارند. در این بازار فقط مشتریان حقوقی حق خرید دارند بجز در اوراق سلف که افراد حقیقی هم حق خرید دارند.

بورس انرژی ایران در اسفند ماه سال ۹۱ با هدف ایجاد بازاری شفاف کارآمد با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.

نظرات و تصمیمات هیئت رئیسه مجلس در مورد بورس

عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی مطرح کرد: دولت بعضاً سوءاستفاده‌هایی از بازار بورس به نفع خودش دارد که به زودی مجلس تصمیمات جدی برای ساماندهی این بازار اتخاذ می‌کند. حسینعلی حاجی ‌دلیگانی با اشاره به اقدامات مجلس برای ساماندهی بازار بورس، اظهار داشت: در مجلس اقدامات خوبی برای بهبود بازار بورس انجام و جلسات متعددی در این زمینه برگزار شده است. همچنین مجلس شورای اسلامی زوایای مختلف بازار بورس را مورد بررسی و خلا ها و نقاط ضعف آن را شناسایی کرده است اما با وجود این ها، هنوز در مدیریت بازار بورس مشکلاتی وجود دارد.

همچنین ایشان تصریح کرد: نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد، آن است که دولت در برخی از مقاطع از بازار بورس به نفع خودش سوءاستفاده می‌ کند. زمانی اعضا بازار مشتقه که دولت می‌خواهد سهام خودش را به فروش برساند، با همکاری برخی از سهامداران عمده قیمت آن سهام را افزایش می ‌دهد و زمانی که سهام خود را عرضه کرد و به فروش رساند، بازار را رها می‌کند تا قیمت‌ها سقوط کند.

وی در ادامه گفت: در واقع از این طریق، دولت سهام‌های خودش را با قیمت گزافی به فروش می‌رساند اما مردم که این سهام‌ها را خریداری می‌کنند، دچار ضرر و زیان می‌شوند.