انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار (Securities) چیست؟ آشنایی با انواع اوراق بهادار

انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار با پشتوانه وام های رهنی (MBS) از جمله اوراق بهادار با پشتوانه دارایی (ABS) است که جریان نقدینگی آن به پشتوانه اصل و بهره های پرداختی مجموعه ای از وام های رهنی می باشد.

پرداخت های این اوراق به طور معمول به صورت ماهانه و طی زمان تا سررسید این وام ها صورت می گیرد. وام های رهنی پشتوانه این اوراق را می توان به دو دسته کلی وام های مسکونی و تجاری تقسیم کرد. برخی مقررات، امتیازاتی را برای وام های رهنی مسکونی قائل شده اند از جمله این که گیرندگان وام های رهنی در ایالات متحده این انتخاب را دارند که بیش از اقساط ماهیانه مقرر، پرداخت کنند یا این که کل مبلغ وام را پیش از سررسید بازپرداخت نمایند که این خود باعث عدم اطمینان از جریان های نقدی پشتوانه MBS شده و ریسک دیگری را به سرمایه گذاری انواع اوراق بهادار در MBS تحمیل می کند.

برخی از خدمات سایت، از جمله مشاهده متن مطالب سال‌های گذشته روزنامه‌های عضو، تنها به مشترکان سایت ارایه می‌شود.
شما می‌توانید به یکی از روش‌های زیر مشترک شوید:

در سایت عضو شوید و هزینه اشتراک یک‌ساله سایت به مبلغ 700,000ريال را پرداخت کنید.
همزمان با برقراری دوره اشتراک بسته دانلود 100 مطلب از مجلات عضو و دسترسی نامحدود به مطالب روزنامه‌ها نیز برای شما فعال خواهد شد!
پرداخت از طریق درگاه بانکی معتبر با هریک از کارت‌های بانکی ایرانی انجام خواهد شد.
پرداخت با کارت‌های اعتباری بین‌المللی از طریق PayPal نیز برای کاربران خارج از کشور امکان‌پذیر است.

به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی همه کاربران به متن مطالب خریداری نمایند!

انواع اوراق بهادار بانکی معاف از مالیات شد

با تصمیم مشترک بانک مرکزی، سازمان امور مالیاتی و سازمان بورس، انواع اوراق بهادار منتشره توسط شبکه بانکی، معاف از مالیات شناخته شد.

به گزارش خبرنگار ایبِنا؛ در جلسه شب گذشته رئیس کل بانک مرکزی با روسای سازمان امور مالیاتی و سازمان بورس و اوراق بهادار، انواع اوراق بهادار منتشره توسط شبکه بانکی، مشمول ماده ۲۹ قانون رفع موانع تولید و طبق قانون مذکور، معاف از مالیات شناخته شد.

بر این اساس، انواع اوراق بهادار، از جمله اوراق گواهی سپرده مدت دار عام و خاص و انواع صکوک ارزی و ریالی که در چارچوب ضوابط ابلاغی بانک مرکزی ج. ا. امنتشر شوند، معاف از مالیات خواهد بود.

این معافیت شامل تمامی اوراق منتشر شده توسط شبکه بانکی، اعم از اوراقی که انتشار اولیه و بازخرید یا انتقال آن‌ها در شبکه بانکی کشور، انتشار اولیه آن‌ها در شبکه بانکی و معاملات ثانویه آن‌ها در بازار سرمایه و انتشار اولیه و معاملات ثانویه آن‌ها در بازار سرمایه انجام شود، خواهد بود.

طبق توافق صورت گرفته در جلسه شب گذشته، مقرر گردید هفته آینده بخشنامه مربوطه از سوی بانک مرکزی به شبکه بانکی و از سوی سازمان امور مالیاتی به ادارات امور مالیاتی سراسر کشور ابلاغ شود.

انواع اوراق بهادار

تقسیم بندی اوراق قرضه بر اساس سررسید

از نظر سررسید، اوراق بهاردار به دو دسته تقسیم می‌شوند:

1- متداول‌ترین نوع اوراق قرضه با سررسید مشخص که تنها یک تاریخ سررسید دارد.

2- اوراق قرضه سریالی که تاریخ‌های سررسید متفاوت دارد. برای مثال تاریخ سررسید یک ورقه قرضه با سررسید مشخص 10 ساله که در سال 1386 منتشر شده است، سال 1396 می‌باشد. در صورتی که ورقه قرضه به شکل سریالی باشد، ممکن است 20 تاریخ سررسید سالانه از 1996 تا 2015 داشته باشد. در هر یک از این سررسیدها، نسبتی از مبلغ ورقه قرضه پرداخت می‌شود. سررسید عامل تمایز میان ورقه قرضه و سند به شمار می رود. در حالی که سند قرضه با سررسید 2 تا 10 ساله منتشر می‌گردد، اما سررسید ورقه قرضه بیش از 10 سال می باشد.

ویژگی های اوراق قرضه

• صاحبان اوراق قرضه، طلبکار شرکت به شمار می‌روند که حق اخذ اصل مبلغ اسمی و بهره آن را دارد و حقوق وی در سند قرارداد تعیین می‌شود. صاحب اوراق قرضه هیچ نوع مالکیتی در شرکت ندارد و چیزی از بابت سود سهمی که به سهامداران پرداخت می‌شود، دریافت نخواهد کرد.
• اوراق قرضه دارای سررسید مشخص می‌باشند. در برخی از آن‌ها در یک مقطع معین زمانی سررسید و در برخی دیگر، به تدریج سررسید می‌گردند و دارای ارزش اسمی مشخص می‌باشند.
• در صورتی که ناشر اوراق قرضه دچار ورشکستگی گردد، صاحبان اوراق قرضه برای اخذ اصل و فرع سرمایه خود بر صاحبان سهام حق‌تقدم خواهد داشت. چنان چه شرکتی اقدام به انتشار چند نوع اوراق قرضه نماید، ترتیب اولویت آن‌ها در قراردادهای مربوط، ذکر می‌گردد.
• برخی از شرکت‌ها برای ایجاد جذابیت و انگیزه بیشتر در سرمایه‌گذاران اوراق قرضه با وثیقه منتشر می‌نمایند. برای مثال ممکن است شرکت، زمین یا ساختمان خود را وثیقه اوراق قرضه قرار دهد. هر چند شرکت‌های مشهور و معتبر معمولاً اوراق قرضه بدون وثیقه منتشر می‌کنند.
• صاحبان اوراق قرضه برای تصمیم‌گیری شرکت حق رای ندارند، هر چند ممکن است در برخی موارد از تصمیم‌گیری‌های شرکت از قبیل انتشار و فروش اوراق قرضه‌های دیگر یا در موارد ادغام شرکت در شرکت‌های دیگر، از حق رای برخودار باشند. در صورتی که شرکت، شرایط مندرج در قرارداد اوراق قرضه را رعایت نکند، آن‌ها می‌توانند بر بسیاری از فعالیت‌های شرکت قدرت خود را اعمال نمایند.
• در صورتی که اوراق قرضه در قالب عرضه خصوصی به خریدار فروخته شود، تنها ناشر و خریدار، طرف‌های قرارداد می باشند. چنان چه اوراق قرضه به چند نفر فروخته شود، غیر از طرف‌های قرارداد شخص دیگری نیز به نمایندگی از طرف صاحبان اوراق قرضه، به عنوان امین بر اجرای تعهدات شرکت نظارت خواهد کرد.

تقسیم بندی اوراق قرضه بر اساس نوع سهم

اوراق قرضه عادی

ارواق قرضه عادی یک نوع دارائی مالی می‌باشد که بیانگر مالکیت دارنده آن در شرکت است. از ویژگی‌های این نوع اوراق، داشتن حق مالکیت، مسئولیت محدود سهامداران، حق رای و کنترل شرکت و حق تقدم در خرید سهام جدید می‌باشد.

اوراق قرضه ممتاز

اوراق قرضه ممتاز نوعی اوراق بهادار می‌باشد که صاحب آن نسبت به درآمدها و دارایی‌های شرکت، حق یا ادعای محدود و معینی خواهد داشت. و به دو دلیل ممتاز نامیده می‌شود:

1. سود این اوراق قبل از اوراق عادی پرداخت می‌گردد.
2. به هنگام منحل شدن شرکت یا فروش دارایی‌ها، بعد از تسویه بدهی‌های شرکت، ابتدا صاحبان اوراق قرضه ممتاز حقوق خود را اخذ می‌نمایند و سپس مابقی دارایی‌ها به صاحبان سهام عادی پرداخت می‌گردد.

به این نوع اوراق قرضه، اوراق بهادار ترکیبی نیز گفته می شود زیرا ویژگی‌های سهام عادی و اوراق قرضه را با بطور همزمان دارد. هم چنین از نظر نداشتن سررسید، به اوراق قرضه عادی شباهت دارد؛ اما با توجه به دریافت سود ثابت همانند اوراق قرضه، در گروه اوراق بهادار با درآمد ثابت قرار می‌گیرند. ویژگی‌های اوراق قرضه بدین صورت است:

• برای صاحبان آن نوعی حق مالکیت در شرکت را به همراه دارد.
• اوراق قرضه ممتاز بدون سررسید می‌باشد.
• شرکت انتشاردهنده مجبور نیست دارایی‌های خود را وثیقه یا رهن این اوراق قرار دهد چرا که صاحبان اوراق قرضه ممتاز حق مالکانه دارند.
• به صاحبان این نوع اوراق قرضه، سود پرداخت می‌گردد که پرداخته آن مستلزم شرکت می‌باشد.
• صاحبان اوراق قرضه ممتاز از نظر دریافت سود سهام نسبت به صاحبان اوراق قرضه عادی از حق‌ تقدم برخودار می باشند.
• صاحبان اوراق قرضه ممتاز بدون حق رای هستند و در زمان انتخاب هیات مدیره و یا سایر امور مربوط به اداره شرکت حق رای نخواهند داشت و نمی‌توانند در تصمیم‌گیری‌های شرکت سهیم باشند.

اوراق قرضه مشارکت

اوراق قرضه مشارکت می‌تواند بصورت بی نام و یا بانام باشد که بر طبق قانون انواع اوراق بهادار چگونگی انتشار اوراق مشارکت با مجوز قانون خاص یا مجوز بانک مرکزی، برای تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز به منظور ایجاد، تکمیل و توسعه طرح‌های سودآور برای تهیه مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی توسط دولت، شرکت‌های ساختمانی و خدماتی، تولیدی، شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و موسسات عام‌المنفعه و شرکت‌های وابسته به دستگاه‌های مذکور، شرکت‌های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی منتشر می‌گردد و از طریق عرضه عمومی، به سرمایه‌گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های یاد شده را دارند واگذار می شود.

ابزار مشتقات

ابزار مشتقات، اوراق قرضه ای که به خودی خود ارزش ذاتی ندارند و ارزش آن‌ها براساس دارایی اصلی دیگری تعیین می‌گردد. این اوراق قرضه با وجود آن که ارزش ذاتی ندارند اما هم چون یک اوراق بهادار مستقل در بورس معامله می‌شوند. ابزار مشتقه بسیار متنوعی در بازارهای بین المللی وجود دارند که مهم ترین آن‌ها در ایران اختیار معامله و قرارداد آتی می‌باشند.

اوراق قرضه اختیار معامله

اختیار معامله نوعی اوراق قرضه است که در بازار بورس ایران موجود نیست و دارای دو نوع Call یا اختیار خرید و Put یا اختیار فروش می‌باشد. این نوع اوراق قرضه دربرگیرنده نوعی حق است که می‌توان در صورت لزوم از آن‌ها استفاده نمود. در قرارداد اختیار خرید، خریدار می‌تواند اوراق بهادری را در زمان مشخصی خریداری نماید.

قرارداد آتی

قرارداد آتی نوعی ابزار مشتقه به شمار می‌رود که می‌‌تواند در بازارهای مالی خرید و فروش شود. در این قرارداد طبق عقد صلح یک طرف (فروشنده) توافق می‌کند در سر رسید تعیین شده، مقدار مشخصی از کالا را در مقابل قیمتی که الان تعیین می کنند، به طرف دیگر (خریدار) تحویل دهد.

اوراق قرضه اسلامی (صکوک)

صکوک به معنای چک، نوشته بدهکار، سفته و قبض بدهی می‌باشد که با نام دیگر اوراق قرضه اسلامی شناخته می‌شود. هدف از به کارگیری صکوک به عنوان ابزاری جدید در بانک‌داری اسلامی ایجاد ابزاری ابتکاری است که منطبق بر قوانین شریعت اسلام باشد و نه تقلید از اوراق قرضه مبتنی بر بهره در بانک‌داری. این اوراق قرضه به عنوان اوراق بهادار با پشتوانه مالی تعریف می‌شود که باید خود دارای ارزش باشد و نمی‌تواند براساس فعالیت‌های سفته بازی و سوداگرانه و در واقع فعالیت‌هایی که بدون خلق ارزش و کار صورت می‌گیرند، سودآوری داشته باشد. اوراق قرضه صکوک، منابع مالی را با پشتوانه دارایی‌ها و ترازنامه شرکت‌های خاص جذب می‌نمایند.

انواع بازارهای بورس اوراق بهادار

چنانچه در بازارهای مالی و به خصوص بازار بورس ایران فعالیت داشته باشید، احتمالا با انواع بازارهای بورس اوراق بهادار آشنا هستید انواع اوراق بهادار ولی اگر با انواع بازارهای بورس اوراق بهادار آشنایی ندارید و یا جدیدا به دنبال فعالیت در بازار سرمایه ایران هستید و حتی اگر تنها علاقه مند به مسائل اقتصادی و بورس هستید، این مطلب مناسب شماست، چرا که در ابتدای امر شما را با انواع بازارهای بورس اوراق بهادار آشنا می کند و دید خوبی در مورد بازارهای سرمایه گذاری در بورس به شما می دهد و همچنین کمک می کند با ماهیت بورس و سازوکار انواع بازارهاي بورس آشنا شوید، پس به هیچ عنوان این مطلب جذاب را از دست ندهید؛

انواع بازارهای بورس اوراق بهادار

به صورت کلی بازار بورس نهاد سازمان‌ یافته‌ ای به حساب می آید که در آن سهام شرکت‌ ها و اوراق گوناگون مورد معامله قرار می گیرد. جالب است بدانید که بورس هر کشور یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه آن کشور محسوب می شود و محلی برای جمع‌ آوری منابع مالی و تخصیص بهینه سرمایه به شمار می رود. بنابراین سرمایه های راکد در جامعه از طریق بازار بورس به بخش هایی که به منابع مالی احتیاج دارند، اختصاص پیدا می کند. در بازار بورس، قیمت‌ ها شفافیت دارد و به درستی کشف قیمت انجام می شود (. ). در بورس اصل بر این است که ریسک کنترل شود، ولی حائز اهمیت ترین هدف این بازار، تامین نقدینگی برای شرکت‌ ها و فعالان اقتصادی می باشد و هدایت سرمایه های راکد به سمت حوزه‌ هایی است که احتیاج به منابع مالی جدید دارند.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، سرمایه گذاری بر روی حق تقدم و یا فروش آن و … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

بازار سرمایه این امکان را برای همه فراهم می آورد تا بتوانیم در فعالیت‌ های اقتصادی کشور مشارکت کرده و همچنین سود نیز به دست آوریم. به بیان دیگر بازار بورس به عنوان رابطی بین افراد سرمایه دار و کسانی که برای انجام فعالیت‌ های اقتصادی و تجاری نیاز به منابع مالی دارند، فعالیت می کند و نکته جالب دیگر این که در جهان انواع بازار بورس وجود دارد که در این بین می توان به بورس اوراق بهادار، بورس کالا، بورس انرژی، بورس ارز و … اشاره کرد. در ایران تا به امروز چهار بازار بورس اوراق بهادار، بورس کالا، بورس انرژی و فرابورس در دسترس و فعال می باشد. البته بورس ارز یکی از بورس های اصلی در دنیاست که به علت وجود محدودیت‌ های گوناگون، جای آن در بازارهای سرمایه ای ایران خالی می باشد. در ادامه با انواع بورس در ایران بیشتر آشنا خواهیم شد؛

۱) بورس اوراق بهادار

ریشه پیدایش بورس را بایستی ایجاد ارتباط بین دارندگان سرمایه و آن‌ هایی دانست که به سرمایه نیاز دارند. لذا بورس اوراق بهادار چیزی بیش از ۵۰ سال است که در ایران وجود دارد و فعالیت های زیادی در آن صورت می پذیرد، ولی آغاز فعالیت رسمی آن را می‌ توان سال ۱۳۸۳ به حساب آورد. بورس اوراق بهادار را می‌ توان بازاری شفاف و با ابزارهای متنوع دانست که در پی ایجاد ارزش افزوده برای ذی‌ نفعان است. در این بازار مشخصا، انواع دارایی‌ های مالی مثل سهام شرکت‌ ها و یا اوراق مشارکت خرید و فروش م یشود. در بورس همچنین نهادهای نظارتی گوناگونی بر نحوه معاملات و پذیرش شرکت‌ ها نظارت دارند و بسیاری از افراد هم به عنوان اشخاص حقیقی در این بازار فعالیت می کنند.

ویژگی اصلی بورس اوراق بهادار تهران حمایت قانونی از صاحبان منابع پس‌ اندازی و وجود باید و نبایدهای قانونی برای متقاضیان سرمایه به شمار می رود. بازار بورس چند نوع دارد؛ بازار اول و بازار دوم که بازار اول هم از تابلوی اصلی و فرعی برخوردار است ولی لازم نیست خودتان را گیج کنید و در بند انواع مختلف هر بورس باشید، چرا که تنها ماهیت آن ها را درک کنید کفایت می کند و در صورت سرمایه گذاری سنگین در بخش های مختلف، بهتر است دقیق تر این مفاهیم را یاد گرفته باشید ولی در حال حاضر خودتان را اذیت نکنید.

پذیرش شرکت‌ ها در هر کدام از این بازارها از شرایط مخصوص به خود برخوردار است؛ شرایطی مثل داشتن سرمایه لازم، شفافیت صورت های مالی، حداقل تعداد سهامداران که در زمان پذیرش شرکت ها این شرایط مورد بررسی قرار خواهد گرفت. امروزه معامله‌ های بازار بورس از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ روزهای شنبه تا چهارشنبه هر هفته و با دامنه نوسان ۵ درصد انجام می‌ شوند و از ساعت ۸:۳۰ تا ۹ پیش گشایش بازار بوده و ثبت سفارش صورت می پذیرد.

البته بورس در روزهای تعطیل رسمی، تعطیل است. این را در نظر داشته باشید که به منظور معامله در بورس بی گدار به آب نزنید و حتما به مبانی تحلیل تکنیکال نیز توجه داشته باشید. بازار بورس خود به دو بازار اول و دوم تقسیم بندی می شود، تفاوت این دو بازار در قوانین آن‌ ها است. به صورتی که یک شرکت برای ثبت در تابلوی بازار اول باید قوانین سخت‌ گیرانه‌ تری را نسبت به بازار دوم پشت سر بگذارد. برای نخستین بار سوالات پرتکرار در بازار بورس را می توانید در این مقاله به صورت کاملا رایگان مطالعه نمایید و مطمئن باشید که بسیاری از این سوالات، سوالات شخص شما نیز هست.

۲) بورس کالا

بورس کالا یکی دیگر از انواع بازار بورس در ایران است و همان طور که از نام آن مشخص است، شما قادرید در این بازار سهام کالاهای گوناگون را مورد معامله قرار دهید. در حقیقت بورس کالا، بازار منسجمی به حساب می آید که بسیاری از عرضه‌ کنندگان، کالای خود را عرضه می‌ کنند و کالای مربوطه بعد از بررسی‌ های کارشناسی و قیمت‌ گذاری به وسیله کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه می‌ شود. در این بازار به صورت معمول کالاهای خام و فرآوری نشده مثل فلزات، پنبه، گندم، برنج، زعفران و … خرید و فروش می شوند. یکی از مزایای بورس کالا، وجود نهادهای نظارتی و تنظیم‌ کننده بازار می باشد که بدین شکل همه تولیدکنندگان، مصرف‌ کنندگان و تاجرین کالا، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار خواهند شد.

این بورس برای افرادی که قصد دارند از ريسک نوسان كاذب قيمت‌ ها در امان باشند یا برعکس، از نوسانات قيمت استفاده نمایند و سود بیشتری ببرند، پیشنهاد می‌ شود. انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای ایران عبارت‌ اند از؛ قرارداد نقدی، قرارداد سلف، قرارداد نسیه، قرارداد آتی، قرارداد سلف استاندارد، قراردادهای اختیار معامله، صندوق‌ های سرمایه‌ گذاری مبتنی بر طلا و گواهی سپرده کالایی که در مطالب گوناگونی سعی بر آشنایی کلی با آن ها داشتیم.

۳) بورس انرژی

بورس انرژی به عنوان یک بورس کالایی است که قابلیت انجام معاملات حامل ‏‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. منظور از حامل­ های انرژی نفت، گاز، برق و سایر حامل‎ های انرژی است. بورس انرژی ایران در اسفند ماه سال ۹۱ و با هدف ایجاد بازاری شفاف، کارآمد، با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات حوزه انرژی تشکیل شد. بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و دیگر حامل‌ های انرژی ایجاد شد.

بورس انرژی از دو بازار فعال فیزیکی و مشتقه برخوردار می باشد که امکان دارد قابلیت های این دو بازار با یکدیگر متفاوت باشند. تفاوت اصلی این دو بازار این است که در بازار فیزیکی کالاها خرید و فروش می شوند اما در بازار مشتقه، اوراق مبتنی بر کالا مورد معامله قرار می گیرند. مشتریان حقیقی در بازار فیزیکی نمی توانند خرید انجام دهند و تنها در بازار مشتقه قادرند نسبت به خرید اوراق اقدام نمایند. در معاملات این بازار ۱۰ یا ۲۰ درصد قیمت معامله به شکل پیش پرداخت از مشتری اخذ می گردد و مابقی آن برای کالاهای داخلی تا ۳ روز کاری و برای کالاهای بازار بین ­الملل تا ۵ روز کاری بعد دریافت خواهد شد.

به صورت خلاصه باید گفت که انجام معامله در بورس انرژی شرایط خاصی دارد و مشتریان حقیقی نمی توانند در بازار فعالیت کنند. عرضه­‌کنندگان و خریداران در این بازار شرایط خاصی دارند و مدارک مورد نیاز به منظور دریافت کد معاملاتی نیز بسیار متفاوت­‌ تر از مدارک لازم برای دریافت کد بورسی و معاملات سهام و اوراق بهادار می باشد. اگر دوست دارید بدانید نحوه معامله در بورس انرژی ایران چگونه است این مطلب شما را به بهترین شکل راهنمایی می کند.

۴) بازار فرابورس

یکی دیگر از انواع بازار های بورس در ایران بازار فرابورس می باشد که مقدمات به‌ وجود آمدن آن در سال ۱۳۸۴ فراهم شد و بعد از ۳ سال و با هدف ساماندهی بازارهای خارج از بورس، فرابورس ایران به عنوان یکی از بورس های رسمی کشور فعالیت های خود را آغاز کرد. همان طور که گفتیم، پذیرفته شدن در بازار بورس شرایط و قوانین خاصی دارد. چنانچه شرکتی شرایط قانونی حضور در بازار بورس را نداشته باشد، اما تمایل به عرضه سهام خود داشته باشد، ‌می تواند در بازار فرابورس فعالیت نماید.

از همین روی شرکت‌ هایی که شفافیت عملکردی ضعیف‌ تری دارند، در بازار فرابورس فعالیت می کنند که ریسک معاملات سهام این شرکت‌ ها را هم بیشتر می کند. بازار فرابورس ایران به عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه، از ۵ بازار کارآمد برخوردار می باشد؛ بازار اول، دوم، سوم، بازار پایه و بازار ابزارهای مالی نوین از انواع بازار فرابورس هستند که مطابق با شرایط خاص هر شرکت و اوراق بهادار، امر پذیرش انجام خواهد گرفت.

البته چنانچه هر یک از سهام بازار پایه به مدت ۳ روز متوالی صف‌ ­های خرید یا فروش داشته باشند، بازه نوسان هر کدام از تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز برای روز معاملاتی بعد تغییر می­ کنند و به ترتیب ۵، ۴ و ۵ درصد خواهند شد. فرابورس برای افراد مبتدی بازار ریسک داری به حساب می آید و تنوع سرمایه‌ گذاری، اطمینان از محل سرمایه‌ گذاری، معافیت مالیاتی، حق خرید سهام جدید و نوسانات روزانه قیمت سهام از قابلیت های این بازار به شمار می رود. معاملات سهام در بازار فرابورس نیز از شنبه تا چهارشنبه، ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ صورت می پذیرد. البته از ساعت ۸٫۳۰ تا ۹ صبح امکان سفارش‌ گذاری وجود دارد و شرایط زمانی خرید و فروش در این بازار، با بازار بورس یکسان می باشد.

نتیجه گیری و کلام پایانی

بازار بورس یکی از بازارهای حائز اهمیت در بخش اقتصادی هر کشوری به حساب می آید. بازار بورس بازاری یکپارچه به منظور معامله سهام شرکت‌ ها و اوراق گوناگون مثل؛ اوراق اختیار فروش تبعی، اوراق بدهی، اوراق تسه و … می باشد. مطابق با اهداف، دارایی و قوانینی که وجود دارد بازار بورس به چند بازار تقسیم می‌ شود. چنانچه بخواهیم در مورد انواع بازارهای بورس ایران صحبت کنیم، باید این را در نظر داشت که بازار بورس در ایران به ۴ بازار عمده بورس اوراق بهادار، فرابورس، کالا و انرژی تقسیم بندی می شود که هر کدام از شرایط پذیرش و انجام معاملات مخصوص به خود برخوردارند.

در بازار بورس و فرابورس، سهام و حق تقدم سهام شرکت ها پذیرش می شود. بازار کالا فرصتی را برای معاملات کالاهای تعیین شده برای متقاضیان آن فراهم کرده است و بازار انرژی، بازاری برای معاملات حامل‌ های انرژی و برق می باشد. هدف بازارهای بورس تسهیل کردن انجام معاملات، شفافیت معاملات و تامین نقدینگی می باشد، لذا افراد می‌ توانند مطابق با اهدافی که در سر دارند، در بازارهای گوناگون بورس، فعالیت خود را آغاز نمایند. در انتها امیدوارم به بهترین شک با انواع بورس در بازار سرمایه آشنا شده باشید.

همان طور که در ابتدای مطلب قول دادیم، در این مطلب به زبان ساده با انواع بازارهای بورس اوراق بهادار آشنا شدیم.

همچنین اگر دوست دارید اصول سرمایه گذاری بلند مدت در بورس را یاد بگیرید، این مطلب شما را به بهترین صورت راهنمایی می کند.

در حال حاضر قادرید انواع بازار در بورس را نام ببرید و ماهیت هر کدام را مختصرا توضیح دهید؟

اوراق بهادار (Securities) چیست؟ آشنایی با انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار یک ابزار مالی انواع اوراق بهادار قابل داد و ستد است که دارای ارزش مالی بوده و انواع مختلفی دارد. یکی از انواع اوراق بهادار سهام است. سهام، نشان دهنده موقعیت مالکیت فرد در شرکت هایی است که به صورت عمومی در بورس حضور دارند. به صورت کلی اوراق بهادار از هر نوعی که باشد ارزش مالی داشته و شرکت یا نهادی که آن را صادر کند به عنوان صادر کننده شناخته می شود.

اوراق بهادار (Securities) چیست؟ آشنایی با انواع اوراق بهادار

آشنایی با انواع اوراق بهادار

اغلب مردم پس اندازهایی دارند و مایل هستند آن ها را در اموری که سود مناسبی داشته باشد به کار بگیرند. از سویی دیگر، ایجاد واحدهای تولیدی و بازرگانی به امکانات، سرمایه و تخصص نیاز دارد ولی بیشتر مدیران این موسسه ها، به تنهایی امکانات، سرمایه، تخصص و توان انجام این کار را ندارند.

از این رو صاحبان واحدهای تولیدی و مراکز تجاری برای تأسیس و گسترش فعالیت های خود به منابع مالی نیاز دارند. در قدیم تنها روش تأمین این منابع مالی بانک ها بودند. بانک ها از محل سپرده های مردم وام مورد نیاز مراکز تجاری و تولیدی را تامین می کردند. صاحبان این مراکز پس از دریافت و انجام فعالیت خود، بهره و اصل وام دریافتی را به بانک بازمی گرداندند. رفته رفته در روند تکامل مالی، شیوه مناسب تری ابداع شد و آن تأمین مالی از طریق صدور اوراق بهادار بود. (1)

در این روش مراکز تجاری و بازرگانی به جای این که از بانک وام بگیرند، وام را به صورت مستقیم از مردم دریافت می کنند و بانک ها که نقش واسطه ای دارند حذف می شوند. این فرایند و استفاده از اوراق بهادار چند سود دارد (2):

1.افزایش انگیزه مردم برای سرمایه گذاری

• 3.ارتباط مطمئن بین عرضه کننده و تقاضاکننده سرمایه

اوراق بهادار در بازار بورس اوراق بهادار معامله می شود. اوراق بهادار انواع مختلفی دارد و برای هدف های گوناگون مورد استفاده قرار می گیرند. در ادامه سعی می کنیم تا انواع اوراق بهادار و کاربردهای آن ها را توضیح دهیم.

اوراق بهادار چیست؟

منظور از اوراق بهادار اوراقی است که برای تأمین منابع مالی صادر می شود. این اوراق به سه دسته کلی تقسیم می شود:

اوراق سهام

اسناد خزانه

اوراق مشارکت

در ادامه هر یک را بیشتر توضیح خواهیم داد. (3)

انواع اوراق بهادار

1.اوراق سهام

ورقه قابل معامله ای که نشان دهنده مالکیت دارنده آن در شرکت سهامی است و بر روی آن اطلاعاتی مانند میزان مشارکت، تعهدات و منافع صاحب سهم در یک شرکت سهامی درج گردیده است. این اوراق می تواند سود زیادی به ارمغان بیاورد اما در برخی موارد شامل نیز می شود. شما با سرمایه گذاری هوشمندانه بر روی این اوراق می توانید به راحتی به سود دست یابید اما به علت نوسانات بورسی ممکن است فرد ضرر کند یا سود کند اما به صورت کلی این اوراق ریسک زیادی را متحمل می شوند و شخص باید تحمل ابهام زیادی را در این نوع از سرمایه گذاری داشته باشد. (1)

اوراق سهام عادی

سهام مؤسس

سهام ممتاز یا ترکیبی

سهام ممتاز ویژگی های اوراق بدهی نظیر اوراق قرضه که سود ثابت دارند و اوراق مالکیت مثل سهام که پتانسیل افزایش قیمت دارند با هم ترکیب کرده و سهامداران ممتاز از اولویت بالاتری در دریافت سود نسبت به سهامداران عادی برخوردار خواهد شد. جزئیات سهام ممتاز شرکت ها و مراکز مختلف ممکن است با یکدیگر تفاوت داشته باشد که این جزئیات هنگام انتشار سهام ها مشخص شده و به وضوح اعلام می شود.(4)

نوع دیگر سهام ممتاز با نام سهام ممتاز جمع شونده شناخته می شود. شرکت ها معمولاً در شرایط بحرانی و زمانی که در تنگنا قرار می گیرند؛ پرداخت سود سهامداران را به حالت تعلیق درآورده و تا دو سال به سهامداران سودی پرداخت نمی کند؛ اما ممکن است به سهامداران ممتاز این حق داده شود که پرداخت های عقب مانده خود را قبل از اینکه سود به سهامداران عادی پرداخت شود دریافت کنند. کل این فرآیند با عنوان سهام ممتاز جمع شونده شناخته می شود سهام داران ممتاز بر سهامداران عادی مقدم هستند ولی هرگونه پرداخت سود به آن ها بعد از پرداخت بدهی ها و دیون های شرکت انجام خواهد شد.

سهام های ممتاز درآمد قابل پیش بینی بیشتری نسبت به سهام عادی دارند و بسیاری از شرکت های معتبر سهام ممتاز شرکت ها را نیز رتبه بندی می کند. بر خلاف اوراق قرضه، سهامداران ممتاز جزو طلبکاران شرکت به حساب نمی آیند و مالک آن هستند؛ بنابراین عدم توانایی مجموعه در انواع اوراق بهادار پرداخت سود سهام به سهامداران ممتاز به معنی ناتوانی آن در پرداخت قروضش نیست.

سهام جایزه

سهام نقدی و غیر نقدی

2.اسناد خزانه

اوراق بهادار کوتاه مدتی که توسط دولت صادر می شوند با نام اسناد خزانه شناخته می شود. سررسید این اسناد می تواند سه ماهه، شش ماهه یا یک ساله باشد. اسناد خزانه کوپن بهره ندارند و در زمان فروش دولت آن ها را ارزان تر از مبلغ اسمی به خریداران می فروشد.

مبلغ اسمی، مبلغی است که بر روی اوراق بهادار نوشته می شود؛ مثلاً اگر مبلغ اسمی اسناد خزانه یک ساله؛ یک میلیون تومان باشد؛ ممکن است دولت هنگام فروش آن را ۹۰۰ هزار تومان به خریدار بفروشد اما زمان سررسید، خریدار همان مبلغ یک میلیون تومان را دریافت خواهد کرد. در مقایسه با اوراق سهام مزیت این اسناد بدون خطر و بدون ریسک بودن آن ها است و فرد هیچگونه ضرری را متحمل نمی شود اما سود آن ها در مقایسه با انواع اوراق بهادار اوراق سهام کمتر خواهد بود.

3.اوراق مشارکت

دولت، شهرداری ها و شرکت های دولتی و خصوصی به منظور تامین اعتبار طرح های عمرانی در کشور اوراق مشارکت منتشر می کنند. در جامعه ما به دلیل پرهیز از ربا که اوراق قرضه مشتمل بر آن است که این طرح ابتکاری ایجاد شده انواع اوراق بهادار است. تهیه دستورالعمل اجرایی و مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت در ایران بر عهده بانک مرکزی است. طبق دستورالعمل بانک مرکزی، اوراق مشارکت؛ اوراق بهاداری است که با مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح های سودآور تولیدی و خدماتی به استثنای امور انواع اوراق بهادار بازرگانی در چارچوب عقد مشارکت مدنی توسط سازمان مجری منتشر می شود.

«مشارکت مدنی» یک نوع قرارداد بازرگانی است که به سبب آن دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی از جمله بانک سرمایه نقدی یا جنسی خود را به شکل شریکی و به منظور ایجاد سود در هم می آمیزند. در انواع اوراق بهادار هر ورقه مشارکت میزان شراکت دارنده آن مشخص شده است. اما اصل تفاوت اوراق مشارکت و اوراق قرضه این است که در اوراق مشارکت وجوه دریافتی بایستی باید در طرح های مشخص تولیدی عمرانی یا خدماتی به کار گرفته شود اما اوراق قرضه، برای وام گیرنده محدودیت خاصی وجود ندارد.(5)

شرکت سهامی

صاحبان سهام به نسبت پولی که پرداخت کرده اند و سهامی که خریدند در سود و زیان شرکت سهیم می شوند. شرکت های سهامی به دو نوع سهامی عام و سهامی خاص تقسیم می شوند. شرکت سهامی خاص شرکتی است همه سرمایه آن را مؤسسین شرکت تأمین می کنند بنابراین سهام آن برای عموم مردم عرضه نمی شود؛ اما شرکت سهامی عام شرکتی است که بخشی از سرمایه مورد نیاز آن از طریق عرضه سهام به عموم مردم تأمین می شود. در این مدل از شرکت ها حداقل تعداد سهامداران پنج نفر است.

فقط شرکت های سهامی عام در بورس پذیرفته می شوند. شرکت های پذیرفته شده در بورس از مزایا و معافیت های مالیاتی خاصی برخوردارند شرکتی که خواستار پذیرش در بورس است و شرایط لازم را نیز دارد می تواند تقاضای پذیرش خود را به همراه مدارک مورد نیاز، به شرکت بورس اوراق بهادار تهران ارائه کند.

این شرکت پس از بررسی اولیه مدارک مربوطه را به هیئت پذیرش ارسال می کند و این هیئت پس از بررسی دقیق وضعیت شرکت نسبت به پذیرش و رد تقاضای آن اقدام می کند.

شرکت های سهامی ویژگی هایی دارند که آن ها را از اوراق مشارکت و شرکت های صادر کننده آن ها متمایز می سازد. یکی از این ویژگی ها این است که سهام با درآمد ثابت مانند اوراق مشارکت امکان کسب سود بیشتری دارد. سرمایه گذار نیز باید ریسک پذیر بوده و با خرید و فروش سهام آشنایی داشته باشد. دومین ویژگی شرکت های سهامی این است که دارندگان سهام در سود و زیان آن شرکت سهیم هستند. (5)

جمع بندی و نتیجه گیری

اوراق بهادار یک ابزار مالی قابل داد و ستد است که دارای ارزش مالی بوده و انواع مختلفی دارد. یکی از انواع اوراق بهادار سهام است. سهام، نشان دهنده موقعیت مالکیت فرد در شرکت هایی است که به صورت عمومی در بورس حضور دارند. به صورت کلی اوراق بهادار از هر نوعی که باشد ارزش مالی داشته و شرکت یا نهادی که آن را صادر کند به عنوان صادر کننده شناخته می شود. در این مقاله به بررسی انواع اوراق بهادار پرداختیم و زیر مجموعه های آن را بررسی کردیم.

اوراق بهادار به سه دسته کلی سهام، اوراق قرضه یا مشارکت و اسناد خزانه تقسیم می شود. سهام ممتاز یا ترکیبی نوعی از اوراق بهادار است که ترکیبی از ویژگی های سهام عادی و اوراق بدهی را دارد. این نوع سهام هم سود ثابت داشته و هم پتانسیل افزایش قیمت مانند اوراق مالکیت را دارا می باشد.

به صورت کلی در دنیای امروزه علاوه بر اسکناس ها، سایر اسناد کاغذی نیز ارزش مالی دارند و در سرمایه گذاری برای واحدهای تجاری و شرکت ها مورد استفاده قرار می گیرند. آشنایی با انواع اوراق بهادار در فرایند سرمایه گذاری و بهینه سازی آن؛ از اهمیت و ضرورت بسیاری برخوردار است.