دانش مالی ,اقتصادی و سرمایه گذاری
صندوق قابل معامله در بورس یا ETF، ابزاری برای سرمایه گذاری به حساب می آید که دربرگیرنده سبدی ازسهام به صورت زیر مجموعــه ای از یک شاخص معین، نظیر شاخص Standard & Poors 500 می باشد. این نوع صندوق ها تنها از طریق کارگزاران به سرمــایه گذاران حقیــقی ارائه می گردد و همانند سهام عادی در بورس قابل معامله هستند. صن دوق های قابل معامله در بورس ممکن است مانند سهام، به صورت استقراضی به فروش بروند (Short Selling) - به امید آنکه که ارزش شاخص در آن افت کند - و یا به طور اعتباری خریداری گردند (Buying on Margin) . صندوق قــابل معامله در بورس ابــزاری رایج در میان سرمــایه گذاران نهادی به شمــار می رود و به آنها امکان می دهد، معاملات بزرگ و سریعی را در بخش هایی گوناگون و تخصصی نظیر نفت، طلا، مدیریت پسماندها و تولید محصولات نیمه رسانا انجام دهند. این قبیل سرمایه گذاران، همچنین از ETF ها برای پوشش داراییهایی صندوقهای ETF ریسک معاملات سهام، اوراق قرضه، کالا و دیگر انواع اوراق بهـــادار استفاده می کنند. این صنـــدوق ها، در مقـایسه با صندوق های سرمایه گذاری مشترک، مجموعه وسیع تری از شاخص ها را در اختیار سرمایه گذاران حقیقی قرار می دهند.
عمر صندوقهاي سرمايهگذاري عادي، سه سال است در حالي كه صندوقهاي قابل معامله در بورس بدون محدوديت عمر فعاليت ميكنند
صندوقهاي سرمايه گذاري قابل معامله در بازار سرمايه ايران، محاسبه لحظهاي ارزش واحدهاي سرمايهگذاري اين صندوقها را از مهمترين مزاياي آن دانست و گفت NAV اين صندوقها هر 2 دقيقه يك بار محاسبه ميشود و بنابراين، شفافيت بيشتري نسبت به صندوقهاي سرمايهگذاري دارند.
كمريسك بودن سرمايهگذاري در صندوقهاي قابل معامله را دومين مزيت آنها است و نماد ETF ها به ندرت بسته ميشود و اين يك مزيت بزرگ براي سرمايهگذار محسوب ميشود، در حالي كه بحث وجود بازارگردان و كنترلي كه بازارگردان بر قيمت صندوق دارد نيز ازجمله مزاياي اصلي ان می باشد مقايسهي اجمالي صندوقهاي سرمايهگذاري و ETF ها : تسويه زودهنگام صندوقهاي قابل معامله در فرابورس ( ETF ) و نقدشوندگي بسيار بالاي اين صندوقها را ميتوان مهمترين تفاوت ميان اين دو نهاد مالي دانست، درحاليكه اين صندوقها از مزيت معافيت مالياتي هم برخوردار ميباشند.
صندوق سرمایهگذاری مشترک چیست؟
صندوق سرمایه گذاری مشترک
صندوق سرمایهگذاری مشترک چیست؟
بر اساس قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (ماده ١ بند ٢٠)، صندوق سرمایه گذاری به شرح زیر تعریف شده است: « نهادی مالی است كه فعالیت اصلی آن سرمایه گذاری در اوراق بهادار میباشد و مالكان آن به نسبت سرمایهگذاری خود، در سود و زیان صندوق شریك هستند».
سرمایهگذارانی كه سهام صندوقهای مشترك سرمایهگذاری را خریداری میکنند همان مالكان یا سهامداران هستند. وجوه دریافتی از آنها در تركیب متنوعی از اوراق بهادار شامل سهام، اوراق قرضه، ابزارهای كوتاه مدت بازار پول و داراییهای دیگر سرمایهگذاری میشوند.
تاریخچه صندوق سرمایهگذاری
به اعتقاد برخی از تاریخدانان، صندوق سرمایهگذاری مشترک اولین بار در سال ١٨٢٢ و در کشور هلند معرفی شد. البته در مورد زمان و مکان دقیق ایجاد این صندوقها اتفاق نظری و جود ندارد. مفهوم صندوق سرمایهگذاری مشترک در سال ١٨٤٩ در سوئیس و در دهه ١٨٨٠ در اسکاتلند مطرح شد. بعد از آنکه در بریتانیا و فرانسه مورد توجه قرار گرفت، در دهه ١٨٩٠ در ایالات متحده معرفی و در دهه ١٩٢٠ محبوبیت این صندوقها به اوج خود رسید. اولین صندوق سرمایهگذاری به شکل امروزی در سال ١٩٢٤ در شهر بوستون آمریکا تشکیل شد.
انواع صندوقهای سرمایهگذاری مشترک
در بازار سرمایه ایران، صندوقها براساس ترکیب داراییها به صورت زیر طبقهبندی میشوند:
- صندوق سرمایه گذاری در سهام: حداقل ٧٠درصد از داراییهای صندوق در سهام پذیرفته شده در بورس یا بازار اول فرابورس سرمایهگذاری میشود.
- صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت: حداقل ٧٠درصد از داراییهای صندوق در اوراق مشارکت، سپرده بانکی، گواهی سپرده بانکی و اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایهگذاری میشود.
- صندوق سرمایه گذاری مختلط: حداقل ٤٠درصد و حداکثر ٦٠ درصد از داراییهای صندوق در سهام پذیرفته شده در بورس یا بازار اول فرابورس سرمایهگذاری میشود.
مزایای سرمایهگذاری در صندوق
- برخورداری از کارشناسان حرفه ای بازار سرمایه و استفاده از نرم افزارهای مربوطه که امکان مدیریت بهینه پرتفوی را فراهم میسازد و فرد با سرمایه گذاری در این صندوقها قادر است با کمترین هزینه از مدیریت حرفهای بهره ببرد.
- سادگی در ســرمــایــهگــذاری بــرای ســرمــایـهگـذاران جـزء، از دیگر مزایای این صندوق ها میباشد. از جمله، امكان بازخرید واحدهای سرمایهگذاری توسط صندوق و اطلاع از قیمت واقعی واحدهای سرمایهگذاری.
- این صندوقها با سرمایهگذاری در سهام، گواهیهای سپرده و اوراق مشارکت، همزمان از ابزارهای بازار پول و بازار سرمایه بهره میبرند و با متنوع سازی پرتفوی سرمایهگذاری، ریسک سرمایهگذار کاهش مییابد.
- صندوق سرمایهگذاری مشترک در مقایسه با سرمایهگذاری مستقیم در سهام، ریسک نقد شوندگی را کاهش میدهد. زیرا افراد هر زمان که اراده کنند میتوانند واحدهای صندوق را ابطال نمایند، ولیکن در بازار سهام، ممکن است به دلیل بسته بودن نماد سهم و یا وجود صف، امکان معامله در هر لحظه وجود نداشته باشد.
- از آنجا که در این صندوقها افراد با سرمایههای خرد قادر به سرمایهگذاری هستند، با تجمیع سرمایههای اندک و هدایت آنها به سمت بازار اوراق بهادار، نقدینگی این بازار نیز افزایش مییابد.
هزینه های قابل پرداخت از محل دارایی های صندوق
هزینه های تأسیس، هزینه های برگزاری مجامع صندوق، كارمزد مدیر، كارمزد متولی، كارمزد ضامن،حق الزحمه حسابرس، حقالزحمه و كارمزد تصفیه صندوق، حق پذیرش و عضویت در كانون ها.
همچنین کارمزد ابطال که از جمله هزینههایی است که در صورت ابطال واحدها در بازه زمانی ٤٥ روزه از زمان صدور مستقیماً توسط سرمایهگذار پرداخت می شود.
صندوق سرمایهگذاری مشترک پارس
صندوق سرمایهگذاری مشترك پارس به شماره ٢٨٩٥٤ نزد سازمان ثبت شرکتها و موسسات غیر تجاری و به شماره ١٠٧٦٧ نزد سازمان بورس و اوراق بهادار به ثبت رسیده است و تحت نظارت آن میباشد.
این صندوق جزء صندوقهای اندازه کوچک میباشد و سرمایه آن بین ٥ میلیارد ریال تا ٥٠ میلیارد ریال مجاز به تغییر است.
- مجمع : اجتماع دارندگان واحدهای سرمایه گذاری ممتاز (شرکت کارگزاری آبان)
- مدیر: شرکت کارگزاری آبان
- متولی : موسسه حسابرسی و خدمات مالی فاطر
- ضامن : شرکت کارگزاری آبان
- حسابرس : موسسه حسابرسی بهراد مشار
- كارگزار : شرکت کارگزاری آبان
ترکیب داراییهای صندوق
صندوق فقط می تواند در دارایی های ریالی داخل كشور سرمایه گذاری كند و سرمایه گذاری خارجی(ارزی) به هر نوع و شكل غیرمجاز میباشد.
این صندوق از نوع صندوق های سرمایه گذاری در سهام مختلط است و در طول عمر صندوق، نصاب های زیر بر اساس ارزش روز دارایی های صندوق رعایت می شود.
نسبت از كل دارایی های صندوق
سرمایه گذاری در سهام پذیرفته شده در بورس یا بازار اول فرابورس
حداقل 40% و حداکثر 60% از داراییهای صندوق
1- سهام و حق تقدم منتشر شده از طرف یک ناشر
1-1- پذیرفته شده در بورس تهران
2-1- پذیرفته شده در فرابورس ایران
2- سهام و حق تقدم پذیرفته شده در یک صنعت
3- سهام و حق تقدم پذیرفته شده در بازار اول فرابورس
4- سهام و حق تقدم منتشره از طرف یک ناشر
حداکثر 10% از داراییهای صندوق
حداکثر 5% از داراییهای صندوق
حداکثر 30% از داراییهای صندوق
حداکثر 10% از داراییهای صندوق
حداکثر 5% از داراییهای صندوق
سرمایه گذاری در اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و اوراق بهادار با درآمد ثابت
حداقل 40% و حداکثر 60% از داراییهای صندوق
هزینه هایی که می بایست توسط سرمایهگذار پرداخت گردد
مبلغ 20.000 ریال برای صدور هر گواهی سرمایهگذاری ( در صورتیكه صدور گواهی سرمایهگذاری برای باقیمانده واحدهای سرمایه گذاری ابطال شده باشد، كارمزد صدور به سرمایهگذار تعلق نمیگیرد)
الف) بخش ثابت :
مبلغ 20.000 ریال برای ابطال هر گواهی سرمایهگذاری
ب) بخش متغیر:
علاوه بر مبلغ بند(الف) مبالغ زیر:
ب ـ 1) 5% از قیمت ابطال در صورتیكه تاریخ ابطال هفت روز یا كمتر با تاریخ صدور گواهی سرمایه گذاری فاصله داشته باشد.
ب ـ 2) 4% از قیمت ابطال در صورتی كه تاریخ ابطال بیش از هفت روز و برابر یا كمتر از 15روز با تاریخ صدور گواهی سرمایه گذاری فاصله داشته باشد
ب ـ3) 3% از قیمت ابطال در صورتی كه تاریخ ابطال بیش از15 روز و برابر یا كمتر از 30 روز با تاریخ صدور گواهی سرمایه گذاری فاصله داشته باشد.
ب ـ 4) 1% از قیمت ابطال در صورتی كه تاریخ ابطال بیش از 30روز و برابر یا كمتر از 45روز با تاریخ صدور گواهی سرمایهگذاری فاصله داشته باشد
تذكر: ابطال واحدهای سرمایه گذاری به ترتیب تاریخ از اولین واحدهای سرمایه گذاری صادره صورت میپذیرد (روش اولین صادره از اولین وارده)
هر سرمایهگذار در هر زمان، حداقل 1واحد سرمایهگذاری و حداكثر 5% حداکثر واحدهای سرمایهگذاری خواهد بود.
پولکادات با صندوق ETF خود در اروپا در صدر دارایی های قرار گرفت!
پولکادات از ارزهای دیجیتال محبوب و پیشرو است یکی از دلایل این رشد و محبوبیت دات، وجود صندوق ETF های رمزنگاری آن است که در صدر صندوقهای قابل معامله در ETP های اروپایی در ماه اکتبر قرار گرفت!
بررسی ماهانه اخیر بهترین و همچنین بدترین محصولات قابل معامله در مبادلات اروپایی (ETPs) را نشان میدهد که چگونه صندوقهای رمزارزها در لیست ۲۰ دارایی برتر قرار گرفتهاند.از طرف دیگر برعکس محبوبیت دارایی ها و محصولات رمزارزی، گاز طبیعی و صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله در بورس برزیل (ETF) در انتهای بسیاری از لیست این داراییهای فعال قرار گرفته است. همچنین، صندوق قابل معامله دات (SDOT)، که در ماه ژوئیه توسط بانک SEBA در بورس SIX سوئیس معرفی شد، با 52.38% در صدر فهرست 20 ETP در ماه اکتبر قرار گرفت.
ارزش خالص دارایی یا NAV در صندوقهای سرمایهگذاری چیست؟
یکی از فاکتورهای مهم برای انتخاب یک صندوق سرمایهگذاری، ارزش خالص دارایی (Net Asset Value) است که به اختصار به آن NAV (ناو) میگویند. NAV صندوق سرمایهگذاری چیست؟ چگونه محاسبه میشود؟ و چرا مهم است؟ برای آشنایی با مفهوم NAV و شیوهی محاسبهی آن با چشم بورس همراه باشید.
در شرایط تورمی حفظ ارزش داراییها بدون سرمایهگذاری امکانپذیر نیست. مردم با سرمایهگذاری در بازارهای مختلف همچون سپردههای بانکی، طلا، مسکن و بورس به دنبال حفظ دارایی و سپس کسب سود هستند. بورس از بازارهای جذاب برای سرمایهگذاری است.
شاید شما نیز مانند بسیاری از افراد تخصص، تجربه و زمان کافی برای سرمایهگذاری در بازار سرمایه را نداشته باشید. نگران نباشید میتوانید از طریق صندوقهای سرمایهگذاری از مزایای این بازار بهرهمند شوید. صندوقهای سرمایهگذاری با استفاده از تیمهای مختصص و حرفهای داراییهای شما را مدیریت میکنند.
NAV یا ارزش خالص داراییهای صندوق چیست
قیمت و ارزش دو مفهوم کلیدی در سرمایهگذاری
بهتر است ابتدا در مورد ارزش و قیمت صحبت کنیم. مردم معمولا ارزش و قیمت را دو مفهوم یکسان در نظر میگیرند. آنها صرفا به قیمت توجه میکنند در حالی که یک سرمایهگذار حرفهای به دنبال ارزشگذاری سهام است. ارزش مفهومی است که با توجه به اهمیت دارایی سنجیده میشود. به عبارت دیگر، ارزش چیزی است که در ازای پرداخت قیمت، دریافت خواهید کرد.
توجه کنید که قیمت را عرضه و تقاضا تعیین میکند. ممکن است به دلیل تقاضای بالا، دارایی با قیمتی بیش از ارزش آن معامله شود و همچنین عرضهی زیاد باعث شود یک دارایی زیر ارزش ذاتی خرید و فروش شود. تفاوت بین قیمت و ارزش با مفهومی به نام حباب سنجیده میشود. سرمایهگذار حرفهای صرفا به قیمت توجه نمیکند و به دنبال سنجش ارزش یک دارایی است.
ارزش خالص دارایی یا NAV چیست؟
خرید واحدهای یک صندوق به معنای سهیم شدن در داراییهای آن است. صندوقها نهادهای مالی هستند و همچون همه شرکتها داراییها و بدهیهایی دارند، ارزش خالص دارایی از تفاوت این دو به دست میآید. داراییهای یک صندوق مجموعهای از سهام، اوراق با درآمد ثابت، سپردههای بانکی، وجوه نقد و… است. بدهیها نیز شامل مواردی همچون وامهای بانکی، بدهیهای کوتاهمدت و بلندمدت و پرداختهای معوقه و… است. البته صندوقهای متداول در ایران (سهامی، مختلط، طلا و…) بدهیهایی از جنس وام بانکی ندارند.
اگر با صندوقها آشنا باشید، حتما در مورد NAV شنیدهاید. مفهوم NAV در صندوقهای سرمایهگذاری چیست؟ به زبان ساده، اگر بدهیهای یک صندوق را را از مقدار داراییهای آن کسر کنیم به ارزش خالص دارایی یا همان NAV میرسیم. برای محاسبهی NAV صندوق سرمایهگذاری به ازای هر واحد، کافی است ارزش خالص داراییها را بر تعداد کل واحدهای صندوق تقسیم کنیم.
فرمول محاسبهی ارزش خالص دارایی در صندوقهای سرمایهگذاری
ارزش خالص داراییهای یک صندوق به ازای هر واحد از طریق فرمول زیر محاسبه میشود.
فرمول محاسبه خالص ارزش دارایی (ناو یا NAV) صندوق
تعداد واحدهای صندوق/(مجموع بدهیها – مجموع داراییها) = ارزش خالص دارایی هر واحد
فرض کنید دارایی یک صندوق متشکل از 200 میلیارد تومان سهام، 50 میلیارد تومان اوراق با درآمد ثابت و 50 میلیارد تومان وجوه نقد است. مجموع داراییهای این صندوق برابر با 300 میلیارد تومان است. بدهیهای این صندوق نیز مشتکل از 50 میلیارد تومان بدهی بلندمدت و 50 میلیارد تومان بدهی کوتاهمدت است. بنابراین مجموع بدهیهای آن 100 میلیارد تومان است. اگر کل واحدهای این صندوق 3 میلیون واحد باشد، NAV صندوق داراییهایی صندوقهای ETF اینگونه محاسبه میشود.
1000 = 2000000/(1000000000 – 3000000000) = NAV هر واحد
محاسبه NAV صندوق دارا یکم (ناو دارا یکم)
دولت در سال 99 تصمیم گرفت بخشی از سهام دولتی را در قالب صندوقهای ETF در بازار بورس عرضه کند. اولین گام از این واگذاری، صندوق واسطهگری دارا یکم بود که با نماد دارا یکم در بازار بورس معامله میشود.
سهام موجود در پورتفوی این صندوق متشکل از 3 بانک (بانک ملت، تجارت و صادرات) و 2 شرکت بیمه (بیمه البرز و بیمه اتکایی امین) است. همچنین برای کاهش ریسک، بخشی از داراییهای این صندوق شامل سپردهی بانکی و اوراق با سود تضمین شده است.
در زمان نوشته شدن این مقاله (سوم خرداد سال 1400) خالص داراییهای صندوق دارا یکم ۱۰۶۹۸۶ میلیارد ریال و تعداد واحدهای آن ۵۷۷.۰۲۱.۴۸۸ است، بدین ترتیب NAV این صندوق به ازای هر واحد، ۱۸۵.۴۱۲ ریال است.
محاسبه NAV صندوق پالایش یکم (ناو پالایش یکم)
چند ماه پس از عرضهی صندوق دارا یکم، صندوق ETF پالایشی یکم با نماد پالایش در بازار بورس عرضه شد. سهام این صندوق شامل چهار شرکت پالایشی است: شرکتهای پالایش نفت تهران (شتران)، پالایش نفت تبریز (شبریز)، پالایش نفت اصفهان (شپنا) و پالایش نفت بندرعباس (شبندر). همانند دارا یکم این صندوق نیز داراییهای دیگری از جمله سپردههای بانکی و اوراق با سود تضمین شده دارد.
ارزش خالص داراییهای این صندوق در سوم خرداد ماه سال 1400، برابر با ۱۰۱.۵۱۶ میلیارد ریال و تعداد واحدهای آن ۱.۲۶۱.۲۹۱.۰۳۷ است، در نتیجه NAV این صندوق به ازای هر واحد ۸۰.۴۸۶ ریال است.
مدیریت صندوقها به صورت مستمر ارزش خالص دارایی آنها را گزارش میکنند. هدف از این مثالها، فهم بهتر مفهوم NAV و شیوهی محاسبهی آن است. در ادامه NAV را برای صندوقهای غیرقابل معامله یا مشترک (Mutual Funds) و صندوقهای قابل معامله یا ETF (Exchange Traded Funds) بررسی خواهیم کرد.
ارزش خالص دارایی صندوقهای سرمایهگذاری غیرقابل معامله یا مشترک
سرمایهگذارانِ صندوقهای مشترک، واحدهای آن را از طریق کارگزاریهای متولی صندوق خرید و فروش میکنند. معاملهی این صندوقها به صورت مستقیم در بازار بورس (بازار ثانویه) امکانپذیر نیست. این صندوقها توسط کارگزاریها خرید و فروش میشوند، به همین دلیل از نوسانات روزانهی قیمت به دلیل عرضه و تقاضا در امان هستند.
مبنای محاسبهی ارزش خالص دارایی این صندوقها قیمت پایانی سهام موجود پورتفوی صندوق در پایان روز معاملاتی است. شرکتهای متولی این صندوقها، به صورت روزانه NAV صدور و ابطال آنها را اعلام میکنند. NAV صدور و ابطال برای همه صندوقها محاسبه میشود، اما بر خلاف صندوقهای مشترک، صندوقهای قابل معامله بر اساس قیمت صدور و ابطال معامله نمیشوند.
مکانیزم خرید و فروش صندوقهای قابلمعامله بر اساس قیمت تابلو و از طریق بازار ثانویه است. منظور از NAV صدور و ابطال چیست؟
NAV صدور صندوقهای سرمایهگذاری غیرقابل معامله
برای خرید صندوقهای غیرقابل معامله باید مبلغی به اندازهی NAV صدور بپردازید. این عدد کمی بیشتر از NAV صندوق و برابر با ارزش خالص دارایی به علاوهی تمام هزینهها کارمزدهایی است که در هنگام خرید صندوق اعلام میشود.
فرض بر این است که هنگامی که سرمایهی جدیدی وارد صندوق میشود، متولی صندوق برای خرید سهام و سایر داراییها باید هزینههای معاملاتی بپردازد.
NAV ابطال صندوقهای سرمایهگذاری غیرقابل معامله
اگر قصد فروش (ابطال) واحدهای صندوقهای غیرقابل معامله را داشته باشید، مبلغی به اندازهی NAV ابطال به شما پرداخت میشود. به دلیل کسر شدن کارمزد معامله از NAV صندوق، این مبلغ کمی کمتر از NAV صندوق است.
همانند قیمت صدور اینجا نیز فروش داراییهایی صندوقهای ETF داراییها مستلزم پرداخت کارمزد و سایر هزینههای معاملاتی است. اما از آنجایی که اکثر صندوقها برای فروش کارمزدی دریافت نمیکنند، معمولا قیمت ابطال با ارزش خالص دارایی صندوق برابر و کمی کمتر از قیمت صدور است.
ارزش خالص دارایی صندوقهای قابل معامله یا ETF
صندوقهای قابل معامله در بورس یا ETF مانند دارا یکم و پالایش به صورت روزانه در بورس معامله میشوند. هنگام باز بودن بازار، NAV ابطال هر 2 دقیقه یک بار در سایت TSE به روز رسانی میشود. البته شما این صندوقها را طبق قیمت تابلو خریداری میکنید و اعلام این عدد صرفا برای اطلاع معاملهگران است.
دقت کنید که قیمت صندوقهای قابل معامله که روزانه در بورس معامله میشوند توسط عرضه و تقاضا تعیین میشود. بنابراین ممکن است بالاتر و یا پایینتر از NAV معامله شوند، این مساله از ریسکهای صندوقهای قابلمعامله است.
خالص ارزش دارایی یا NAV صندوق دارا یکم در سایت tsetmc
آیا NAV فاکتوری مهم برای انتخاب یک صندوق سرمایهگذاری است؟
همانطور که اشاره شد NAV صندوقهای سرمایهگذاری از فاکتورهایی است که باید به آن توجه شود، اما برای خرید یک صندوق باید مسائل مهمتری را مدنظر داشت. اینکه هدف شما از سرمایهگذاری چیست؟ میزان ریسکپذیری شما چقدر است؟ بازدهی صندوق در دورههای مختلف چقدر بوده است؟
مهمتر از همه چیز پیشینهی صندوق است. توصیه ما این است که سراغ صندوقهای تازه تاسیس نروید، زیرا دادههای زیادی از آنها موجود نیست. بازدهی صندوق را در دورههای صعودی، رکودی و نزولی بررسی کنید. سعی کنید در دورههای صعودی به دنبال صندوقهایی بروید که بازدهی بهتری از شاخص داشتهاند. در دورههای رکودی و نزولی نیز صندوقهایی را انتخاب کنید که داراییهای شما را حفظ میکنند، حتی میتوانید سراغ صندوقهای درآمد ثابت با سود تضمین شده بروید.
صندوقهای سرمایهگذاری برای افراد غیرحرفهای و حتی معاملهگران حرفهای که وقت چندانی ندارند، گزینهای بسیار مناسب هستند. اما لازم است هنگام انتخاب آنها تمام جوانب را بررسی کنید و یا از افراد متخصص کمک بگیرید. به عنوان نکتهی آخر دادههای صندوقهای سرمایهگذاری را میتوانید در سایت فیپیران مشاهده و بررسی کنید.
سوالات متداول
اگر بدهیهای یک صندوق را از داراییهای آن کم کنیم ارزش خالص دارایی یک صندوق بدست میآید. با تقسیم این عدد بر تعداد واحدهای صندوق، NAV صندوق به ازای هر واحد محاسبه خواهد شد.
برای خرید یک صندوق باید مبلغی به اندازه NAV صدور بپردازید. NAV صدور برابر با ارزش خالص دارایی صندوق به علاوهی تمام هزینهها و کارمزدهایی است که در هنگام خرید صندوق اعلام میشود.
NAV ابطال مبلغی است که هنگام فروش صندوق به شما پرداخت میشود. این مبلغ کمی کمتر از NAV صندوق و با کسر کارمزد است. البته در ایران برای اکثر صندوقها NAV ابطال با ارزش خالص درایی صندوق برابر است.
صندوق ETF چیست؟
عاطفه چوپان نویسنده میهمان
زمان مطالعه : 6 دقیقه
برای بوکمارک این نوشته وارد شوید
در این مطلب میخوانید
بازار سهام یکی از بازارهای مهم برای سرمایهگذاری است که فعالیت در آن نیازمند دانش زیادی است. بنابراین اگر قصد سرمایهگذاری در بورس را دارید اما وقت و تخصص کافی ندارید، میتوانید کار را به صندوقهای سرمایهگذاری بسپارید.
صندوق ETF چیست؟
صندوقهای سرمایهگذاری تیمهای تخصصی دارند که مرتباً بازار را پایش کرده و سهام سودآور را شناسایی میکنند و در ازای این کار از شما کارمزد دریافت میکنند. یک نوع از این صندوقها به صندوقهای قابل معامله در بورس یا ETF معروفند. به طور کلی صندوقهای سرمایهگذاری دو دسته هستند. یا در بورس قابل معاملهاند یا نیستند. صندوقهای قابل معامله به ETF معروفند. در این حالت شرکت سرمایهگذاری، یک سبد از سهامهای مختلف آماده کرده و افراد خودشان میتوانند بین ساعت ۹ تا ۱۵ سبد مورد نظر را در بورس معامله کنند.
اگر دنبال فعالیت در بازار سهام البته بدون متحمل شدن ریسک زیاد، هزینه معاملات فراوان و پیچیدگیهای مختلف آن باشیم؛ صندوقهای قابل معامله در بورس (ETF) میتواند بهترین انتخاب باشد. صندوقهای قابل معامله در داراییهایی صندوقهای ETF بورس نسبت به خرید و فروش مستقیم سهام با همه مزایایش، هزینه، ریسک و پیچیدگی کمتری دارند.
صندوق ETF، صندوقی است که خرید و فروش واحدهای آن از طریق سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاریها امکانپذیر است. به عبارت دیگر صندوقهای ETF مانند سهام شرکتها هستند. این صندوقها با نماد مربوط به خود در تابلوی معاملاتی مانند معامله سهام عادی، قابل خرید و فروش هستند.
سبد صندوقهای قابل معامله در بورس از سهام شرکتهای مختلف تشکیل شدهاند و این کار توسط افراد متخصص تحت عنوان مدیریت سرمایهگذاری صندوق انجام گرفته است. از این رو نیازی نیست که دائماً پیگیر روند قیمت سهام شرکتهای مذکور در بازار باشیم.
وجود سهام مختلف از صنایع مختلف در پرتفوی (داراییهایی صندوقهای ETF سبد سهام) سبب میشود در حالی که در یک صنعت روند کاهشی باشد و در صنعت دیگر روند افزایشی، ریسک کل سرمایهگذاری با تنوع سهام در صندوق خنثی شود. در حقیقت ما با یک معامله میتوانیم در بخش گستردهای از بازار سهام حاضر باشیم.
انواع صندوقهای ETF
صندوق قابل معامله در بورس یا ETF انواع متنوعی دارد. در بازار سرمایه ایران برخی از این صندوقها وجود دارند. انتخاب نوع ETF به روحیه و انتظار سرمایهگذار بستگی دارد.
- صندوق با درآمد ثابت: صندوق با درآمد ثابت قابل معامله در بورس نیز نوعی از ETF است که در آن میزان و مقدار رشد مشخص شده است. به این معنی که اگر یک واحد از این صندوقها را بخرید، مقدار مشخصی درآمد کسب میکنید و اگر بخواهید واحد خود را برای مدت زمانی کوتاه نگهدارید، بازدهی کوچکتر از بازدهی سالانه به دست میآورید. در این حالت صندوق ضامن اصل پول و سود شما است. در صندوق درآمد ثابت حداقل ۷۰ درصد از داراییها اوراق مشارکت بانکی، سپرده بانکی یا سایر اوراق با درآمد ثابت مانند اوراق خزانه هستند.
- صندوق سهام: صندوق قابل معامله در بورس از نوع سهامی، همانطور که از نامش پیداست از تعدادی سهم مختلف تشکیل میشود. در این حالت نیز شرکت اصل پول شما را تضمین میکند اما اگر اصل پول تضمین شود، مدیریت صندوق ضامن زیان صندوق است نه سود آن. البته در برخی صندوقهای سهام اینگونه نیست و سرمایهگذار هم در سود شریک است و هم در زیان. گفتنی است که ۷۰ درصد دارایی این صندوقها از سهام تشکیل میشود.
- صندوق مختلط: صندوق مختلط، مخلوطی از دو حالت قبلی است. درواقع حداقل ۴۰ درصد از دارایی این صندوقها را سهام و حداقل ۴۰ درصد را اوراق با درآمد ثابت تشکیل میدهند. ۲۰ درصد باقیمانده را از بین سهام یا اوراق انتخاب میکنند.
- صندوق بازار خارجی: به غیر از صندوق ETF بازار داخلی، در کشورهای دیگر صندوق بازار خارجی هم وجود دارد. به عنوان مثال اگر بخواهید در بازار هلند سرمایهگذاری کنید، اما چیزی از وضعیت بازار هلند ندانید داراییهایی صندوقهای ETF به جای استخدام مترجم یا ثبتنام در کلاس زبان هلندی، میتوانید از ETF بازار خارجی استفاده کنید.
- صندوق ارز: استفاده این نوع صندوق بیشتر در بازار فارکس مرسوم است. فارکس (Foreign Exchange Market) یک بازار نامتمرکز دو طرفه برای تبادل ارز خارجیست. این بازار نرخ تبدیل ارز را برای همه ارزها تعیین میکند و در حال حاضر از نظر حجم معاملات بزرگترین بازار مالی در جهان است.
- صندوق صنعتی: ETFهای صنعتی، نوعی از صندوقها هستند که همه سهمهای آن از یک صنعت خاص انتخاب میشوند مانند ETF صنعت فلزات.
- صندوق کالایی: صندوق ETF کالایی به جای سهام و اوراق از کالا تشکیل میشوند. مثلا صندوق طلا، صندوق فلزات گرانبها، صندوق فلزات غیرگرانبها و… .
مزایای صندوق ETF
ETF را میتوان در بازار بورس معامله کرد. به همین دلیل یکی از روشهای بسیار ساده سرمایهگذاری به شمار میرود. همچنین هزینه کمتری را به دلیل داشتن واحدهای ارزان نسبت به صندوقهای مشترک دارد. بازده مشابهی را با وجود داشتن هزینه کمتر نسبت به بقیه صندوقها دارد و با وجود داشتن قابلیت بازگردانی، بستر لازم برای امکان افزایش نقدشوندگی واحدهای صندوق فراهم شده است.
سهام در آنها متنوع است. یعنی صندوق سرمایهگذاری قابل معامله این امکان را فراهم میکند تا سرمایهگذاران سهام صنایع مختلفی را در یک سبد جای دهند. علاوه بر این ETF در زمان و انرژی صرفهجویی میکند. چرا که برای خرید همه سهامهای یک سبد خاص، پول و تلاش زیادی صرف میشود، اما فقط با کلیک روی یک دکمه میشود صندوق قابل معامله را به سبد خرید اضافه کرد.
همچنین قابلیت خرید و فروش آنلاین از مزیتهای بدیهی و لازم ETF در دنیای دیجیتال امروز است که باعث استفاده بهینه و به روز بودن این نوع سرمایهگذاری میشود.
صندوقهای قابل معامله دارای شفافیت بالایی هستند. هر فردی که به اینترنت متصل باشد قادر خواهد بود تا تغییرات قیمت روی هر یک از ETFهای خاص را در بورس مشاهده کند. علاوه بر این نکته باید گفت منابع صندوق روز به روز برای عموم اطلاعرسانی میشود که این برخلاف سایر صندوقها است که به صورت ماهانه و یا هر چند ماه یک بار اقدام به افشای این اطلاعات میکنند.
معاملات واحدهای صندوق ETF معافیت مالیاتی دارند که این خود از بارزترین مزایای ETF برای سهامداران خواهد بود.
معایب صندوق ETF
صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله معایب زیادی ندارند و همین نکته میتواند به شما یادآوری کند که دلیل روند رو به رشد ETF چیست. اما مانند هر روش دیگری نکاتی هست که باید به آنها توجه لازم را داشت.
در معامله واحدهای ETF باید هزینههای معاملاتی آن را پرداخت کرد که این هزینهها شامل هزینه کارمزد کارگزاریهای آنلاین است. هرچند که این هزینه در معاملات سهام نیز وجود دارد.
مانند هر اوراق بهادار دیگری، قیمت واحدهای صندوقهای قابل معامله میتواند تحت تاثیر هیجان افراد تازهکار قرار گیرد و با توجه به نوسانات عرضه و تقاضای بازار دستخوش تغییرات بسیاری شود.
البته که این مسائل در بازار بورس همواره وجود دارد و امری طبیعی به شمار میآید. یکی از محدودیتهای صندوق ETF به دلیل معامله شدن مانند سهام این است که امکان دارد تا قبل از ناپدیدی آربیتراژ و برقراری تعادل به قیمتهای متفاوت از NAV معامله شوند.
تجربه ETF در بازارهای جهانی
State Street Global Advisors برای اولین بار در سال ۱۹۹۳، صندوقهای قابل معامله در بورس یا ETFها را به بازارهای مالی و سرمایهگذاری معرفی کرد. پس از آن محبوبیت ETFها به طور مداوم افزایش یافت.
محمد احمدی/ تحلیلگر مالی و سرمایهگذاری
State Street Global Advisors برای اولین بار در سال 1993، صندوقهای قابل معامله در بورس یا ETFها را به بازارهای مالی و سرمایهگذاری معرفی کرد. پس از آن محبوبیت ETFها به طور مداوم افزایش یافت. راحتترین راه برای درک ETFها، توصیف آنها به عنوان صندوقهای سرمایهگذاری مشترکی (Mutual funds) است که از قابلیت معامله در بورس (همچون سهام) برخوردارند؛ اما این قابلیت، تنها دلیل محبوبیت ETFها در میان سرمایهگذاران نیست.
مزایای ETFها
همانگونه که در معرفی مفهوم ETFها، از تعریف صندوقهای سرمایهگذاری مشترک بهره بردیم، برای بیان مزایای ETFها نیز میتوانیم چنین کنیم. صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، تنها یک بار در روز (پس از پایان معاملات) قیمتگذاری میشوند؛ به همین دلیل مستقل از اینکه شما در چه ساعتی از روز، اقدام به خرید واحدهای سرمایهگذاری این صندوقها کنید، قیمت خرید برای شما یکسان خواهد بود. در مقابل، ETFها به صورت لحظهای میتوانند نوسان قیمت داشته باشند و به همین دلیل فرصتی در اختیار نوسانگیران قرار میدهند که در بازههای زمانی کوتاهتری به کسب سود بپردازند. به عنوان مثال، داراییهایی صندوقهای ETF صندوق سرمایهگذاری مشترکی را در نظر بگیرید که شاخص S&P 500 را تعقیب میکند؛ اگر این شاخص رشد سریعی را تجربه کند، فرصتی برای نوسانگیران به وجود میآید که صرفاً برای چند ساعت دارایی خود را درگیر کرده، سود مناسبی کسب کنند و قبل از پایان معاملات، دارایی خود را آزاد سازند. چنین فرصتی برای سرمایهگذاران در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک وجود ندارد. شباهت ETFها به سهام، مزایای دیگری نیز به همراه دارد؛ به عنوان مثال ETFها، فرصت فروش استقراضی و همچنین خرید اعتباری را در اختیار سرمایهگذاران قرار میدهند؛ مزیتی که صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، فاقد آن هستند. به بیان ساده، میتوان گفت ETFها به سرمایهگذاران اجازه میدهد سبدی از داراییها (مثلاً کل داراییهایی صندوقهای ETF سهمهای بورس) را همچون یک سهم خرید و فروش کنند. فرض کنید که شما قصد مدیریت سرمایهگذاری سهام خود را ندارید و قصد دارید این امر را به خبرگان بازار واگذارید. در این حالت شما گزینههای مختلفی پیش رو دارید:
سرمایهگذاری در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک فعال
(Actively managed mutual funds): این نوع از صندوقها هزینه بالایی بابت مدیریت داراییها، به سرمایهگذاران تحمیل میکنند. علاوه بر این، حدوداً 80 درصد از این صندوقها، بازدهی کمتر از حد انتظار به دست میآورند.
صندوقهای شاخصی: این صندوقها معمولاً هزینه بسیار کمی بابت مدیریت داراییها به دنبال دارند. به عنوان مثال
Vanguard 500 Index Fund به عنوان یکی از کمهزینهترین صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، صرفاً 21/0درصد هزینه مدیریت دریافت میکند. این عدد برای صندوقهای سرمایهگذاری مشترک با مدیریت فعال، بیش از یک درصد است.
ETFها: هزینه سرمایهگذاری در این صندوقها عدد بسیار پایینی است. به عنوان مثال، SPDR 500 ETF صرفاً 095/0درصد بابت مدیریت صندوق هزینه دریافت میکند. البته در نظر داشته باشید که معامله ETFها از طریق کارگزاریها صورت میگیرد و به همین دلیل هزینه دیگری نیز به آنها تعلق میگیرد ولی واقعیت ارزان بودن ETFها همچنان پابرجاست. برای افرادی که قصد تنوعبخشی به سبد سرمایهگذاریهای خود را دارند، ETFها گزینه بسیار مناسبی به شمار میروند. انواع گوناگونی از ETFها در بازار وجود دارند که تمامی شاخصهای مهم (همچون Dow Jones, S&P, Nasdaq و. ) را پوشش میدهند. ETFها نهتنها از منظر شاخصهای تحت پوشش بسیار گستردهاند، بلکه از منظر انواع سهام (سهمهای کوچک و بزرگ، سهمهای ارزشی و رشدی و . )، گستره جغرافیایی (اروپا، بازارهای نوظهور و . )، صنایع مختلف (انرژی، وسایل ارتباطی، بیوتک و . ) و سایر معیارهای تقسیمبندی نیز به خوبی پاسخگوی نیاز سرمایهگذاران هستند.
ETFها نهتنها از تنوع قابل توجهی در بازار سهام برخوردارند بلکه بازارهای دیگر همچون اوراق قرضه، زمین و ساختمان و سایر کلاسهای دارایی رایج را نیز پوشش میدهند. تحقیقات نشان میدهد تخصیص داراییها (Asset Allocation) یکی از مهمترین عوامل تعیینکننده عملکرد صندوق است. به عنوان مثال اگر شما سرمایه خود را به جای اینکه صرفاً در بازار سهام سرمایهگذاری کنید، در بازارهای مختلف همچون سهام، املاک و مستغلات و اوراق قرضه سرمایهگذاری کنید، تنوع بهتری به سبد خود بخشیدهاید و میتوانید انتظار ریسک و بازده مناسبتری داشته باشید. ETFها این فرصت را به خوبی و با سهولت بالا در اختیار شما قرار میدهند؛ به عنوان مثال شما میتوانید 20 درصد از سرمایه خود را در یک ETF املاک و مستغلات، 50 درصد را در یک ETF سهام و 30 درصد باقیمانده را در یک ETF اوراق قرضه سرمایهگذاری کنید.
گردش پایین (Low turnover): یکی از مشکلاتی که فعالان بازار سهام با آن درگیر هستند، حجم بالای معاملات سهام است؛ بدین معنا که اکثر افراد به صورت مداوم به خرید و فروش سهم میپردازند و در هر خرید و فروش، درصد کمی از دارایی خود را بابت هزینههای کارگزاری و. میپردازند. این هزینهها هر چند برای یک معامله عدد کم و قابل صرف نظری است، اما در صورتی که حجم خرید و فروش بالا رود، این عدد افزایش قابل توجهی خواهد داشت. یکی از مزایای ETFها، حجم پایین اینگونه مبادلات است که در بلندمدت صرفهجویی بالایی در هزینه معاملات برای سرمایهگذاران به همراه دارد.
مزایای مالیاتی (Tax efficiency): با صرفنظر از جزییات، صرفاً به این مورد اشاره میکنیم که سرمایهگذاری در ETFها از مزایای مالیاتی قابل توجهی برای سرمایهگذاران برخوردار است.
تقاضا برای ETFها
همانطور که اشاره شد، ETFها مزایای مختلفی برای سرمایهگذاران فراهم میکنند؛ با این اوصاف انتظار میرود که تقاضا برای آنها در طول زمان روندی فزاینده را شاهد بوده است. در شش سال گذشته، حجم تقاضا برای ETFها افزایش شدیدی را شاهد بوده است؛ این رشد قابل توجه تا حد زیادی مرهون این مساله بوده است که سرمایهگذاران نهادی
( ETF (Institutional investors ، را ابزاری مناسب برای مدیریت نوسانات در بازار سهام شناختهاند. یافتهها حاکی از این است که در پایان سال 2012، 9 درصد از خالص داراییهای شرکتهای سرمایهگذاری، در اختیار ETFها بوده است. این روندها را میتوان در حجم ETF جدید منتشرشده در سال 2012 نیز مشاهده کرد؛ در این سال بالغ بر 185 میلیارد دلار ETF جدید منتشر شد که حتی رکورد سال 2008 (بالغ بر 177 میلیارد دلار) را نیز پشت سر گذاشت. در سال 2012، تقاضا برای ETFها در تمامی کلاسهای دارایی افزایش یافت، به طوری که تقاضا برای ETFهای مبتنی بر سهام بینالمللی، نسبت به سال قبل (2011) دو برابر شد. ETFهای مبتنی بر دیگر کلاسهای دارایی نیز در سال 2012 نسبت به سال قبل با رشد مواجه شدند. شکل1، حجم ETFهای جدید منتشرشده در کلاسهای مختلف دارایی را در سالهای 2010 تا 2012 نشان میدهد. با گذشت زمان و افزایش تقاضا برای ETFها، نهتنها تعداد ETFها در بازار با رشد مواجه شد، بلکه تنوع داراییهای هدف نیز در این RTFها با گسترش قابل توجهی مواجه شد. این ETFها، سرمایهگذاری در بخشهای مشخصی از بازار را نیز ممکن ساختند. در پایان سال 2012، ETFها توانستند 301 بخش از بازار اقتصادی را با خالص داراییهای 225 میلیارد دلار پوشش دهند.
ویژگیهای دارندگان ETFها
اما نگاهی داشته باشیم به سرمایهگذاران در صندوقهای قابل معامله در بورس. همانطور که قبلاً اشاره شد، سرمایهگذاران نهادی علاقه زیادی به سرمایهگذاری در این صندوقها دارند، در ادامه به بررسی ویژگیهای سرمایهگذاران خرد (Retail Investors) در این صندوقها میپردازیم. طبق محاسبات حدود 4/3 میلیون خانوار، حدود سه درصد از آمریکاییها در سال 2012 در ETFها سرمایهگذاری کردهاند. از بین افرادی که در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک سرمایهگذاری کردهاند، حدود شش درصد از آنها در ETFها نیز سرمایهگذاری کردهاند. مشاهدات حاکی از این است که اکثر افراد سرمایهگذار در ETFها، افرادی هستند که بالنسبه ثروتمند محسوب شده، از تجربه قابل قبولی در سرمایهگذاری برخوردار بوده و در سایر داراییها همچون سهام و اوراق قرضه نیز سرمایهگذاری کردهاند. در سال 2012، 97 درصد از سرمایهگذاران در ETF، به نوعی (مستقیم یا غیرمستقیم) در بازار سهام نیز سرمایهگذاری کردهاند. 68 درصد از سرمایهگذاران در ETF، در اوراق قرضه نیز سرمایهگذاری کردهاند؛ و در انتها اشاره کنیم به اینکه 45 درصد از سرمایهگذاران در ETFها، در املاک و مستغلات نیز سرمایهگذاری داشتهاند. بحث را با توضیح مختصر جدول مقایسهای صفحه قبل به پایان میبریم، در این جدول به مقایسهای بین ویژگیهای دارندگان ETF و کل جامعه آمریکا میپردازیم. به عنوان مثال جدول نشان میدهد خانوارهای دارای ETF، به طور متوسط از درآمد بالاتری در قیاس با میانگین جامعه آمریکا برخوردارند (125 هزار دلار در مقابل 50 هزار دلار) یا درصد افراد دارای ETF که دارای تحصیلات آکادمیک هستند (66 درصد) بیشتر از درصد افراد دارای تحصیلات آکادمیک در کل کشور آمریکا (31 درصد) است.
دیدگاه شما