راه‌های تنوع بخشی سهام

نکته‌ی قابل توجه این است که شما با تنوع‌بخشی نمی‌توانید کل ریسک سبد خود را از بین ببرید، اما می‌توانید آن را کم کنید.

بازار دارایی فکری

تشکیل بازار دارایی فکری به‌عنوان یکی از بازارهای نوین مالی به منظور تنوع بخشی به ابزارهای مالی جدید و ضرورت نوآوری در این ابزارها و خدمات به‌عنوان اهداف استراتژیک در بازار سرمایه از سال ۱۳۹۱ شکل گرفت و در اواخر سال ۱۳۹۲ با تدوین مقررات بازار دارایی های فکری به طور رسمی فعالیت خود را در بازار سوم فرابورس آغاز کرد. در بدو راه اندازی این بازار کارگزاری سهم آشنا با دیدگاه و رویکرد توسعه ای خود اقدامات لازم را برای حضور در این بازار شروع کرده و توانست در روز ۲۸ اردیبهشت ماه سال ۹۳ به عنوان اولین نهاد مالی اولین عرضه در بازار دارایی های فکری در بازار سوم فرابورس ایران را انجام دهد. کارگزاری سهم آشنا بهعنوان کارگزار پیشرو در زمینه بازار دارایی های فکری توانسته است با در اختیار داشتن بیش از ۶۰ درصد از عرضه ها در این بازار و همچنین بیشترین معاملات انجام شده در این بازارنقش به سزایی در راه اندازی این بازار داشته است.

لزوم راه اندازی بازار دارایی فکری

بازار دارایی فکری فرابورس که از آن با عنوان «بورس ایده» نیز یاد می‌شود، به منظور استفاده از ظرفیت های علمی در جهت پاسخگویی به نیاز بخش‌های صنعت،کشاورزی و خدمات و در راستای اجرای قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و در جهت حمایت از حقوق فکری، معنوی و مادی اختراعات و طرح های مالکیت صنعتی شکل گرفت. حضور دارندگان حقوق مالکیت فکری در بازار دارایی های فکری می‌تواند ترتیبات لازم جهت تامین منابع مالی لازم برای تجاری سازی و عملیاتی‌کردن اختراعات و طرح ها را از یک سو فراهم آورده و از سوی دیگر پاسخگوی نیازهای صنایعی باشد که به صورت بالقوه به این اختراعات و طرح ها نیاز دارند.

بازارهای دارایی فکری بین المللی

حقوق مالکیت فکری قابل معامله در سایر کشورها عبارتند از طرح‌های فناورانه‌ای که با هدف توسعه محصول یا دانش فنی مطرح می‌شوند و ضروری است راه‌های تنوع بخشی سهام تا این‌گونه طرح‌ها، دارای یک نمونه اولیه، ماکت، مدل و یا نتایج حاصل از اجرای آزمایشی در حوزه مربوطه باشند. در خصوص طرح‌های نیمه صنعتی که علاوه بر ویژگی‌های مذکور، دارای توجیه فنی و اقتصادی نیز بوده و تأییدیه‌های معتبر و مستندات لازم را دارا باشند. معروفترین این بازارها “بـورس بین‌المللی دارایی فکری در ایالات متحـده “IPXI” بوده که به‌ عنوان یکی از بازارهای مالی دارایی فکری در زمینه کشف قیمت، انجام معاملات و توزیع اطلاعات برای دارندگان مالکیت معنوی مطرح است. محصول اولیه قابل معامله در این بورس، قراردادهای حق مالکیت است که این گواهی همچون یک برگ سهام بر اساس ارزش قیمت‌گذاری شده و پس از پذیرش در بورس، مورد معامله قرار می‌گیرد.

اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری چیست؟ اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری را می‌توان به صورت زیر طبقه‌بندی کرد:

• حق ثبت اختراع: حقی انحصاری است که در قبال اختراع ثبت شده به مخترع یا نماینده قانونی او اعطا می‌شود.
• علائم تجاری: نشانه شاخصی است که معرف کالاها یا خدمات معین ایجاد شده توسط شخص یا شرکت خاصی است.
• طرح‌های صنعتی: طرح صنعتی جنبه تزئینی یا زیبایی‌شناسی کالا را نشان می‌دهد. طرح می‌تواند شامل خصوصیات سه بعدی مثل شکل کالا یا خصوصیات دوبعدیی مانند الگوها، خطوط و رنگ باشد.
• حق انحصاری اثر: عبارت از حقوق اعطا شده به پدیدآورندگان آثار و کارهای ادبی و هنری است.
• سایر موارد: شامل انواع ارقام گیاهی، نوآوری، علائم جغرافیایی، مالکیت صنعتی، تحقیق بنیادی و کاربردی، اختراعات و غیره.

روش های نقل و انتقالات اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری در فرابورس

در حال حاضر نقل و انتقالات انواع اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری شامل انواع اوراق گواهی ثبت اختراع، طرح صنعتی و علائم تجاری از طریق بازار سوم فرابورس ایرانن را می‌‌‌توان در ۴ گروه دسته‌‌‌بندی نمود:
نوع اول) عرضه اوراق بهادار شرکتهای سهامی خاص مبتنی بر دارایی فکری
ثبت یک شرکت جدید با شخصیت حقوقی «سهامی خاص» و مطابق با «اساسنامه نمونه فرابورس» نزد مرجع ثبت شرکت‌ها، توسط کارگزاری سهم آشنا و ارائه کپی کامل از اسناد ثبتی شرکت به فرابورس.
انتقال مالکیت حق اختراع مورد عرضه به شرکت ثبت شده فوق و ارائه تعهدات لازم، از طریق تنظیم سند در دفترخانه اسناد رسمی.
ارزش‌گذاری «سهام شرکت»، در صورت تمایل عرضه‌‌‌کننده، که تنها می‌‌‌تواند توسط کارگزاری سهم آشنا صورت پذیرد.
ارائه آگهی روزنامه رسمی در خصوص اعضای هیئت‌‌‌مدیره شرکت.
ارائه سند انتقال مالکیت دارایی فکری تنظیم شده در دفترخانه اسناد رسمی شامل شرح نقل و انتقال و تعهدات مربوطه.
ارائه کلیه مدارک مورد نیاز برای عرضه سهام شرکت سهامی خاص مبتنی بر دارایی فکری از طریق کارگزاری سهم آشنا و عرضه سهام شرکت پس از موافقت کمیته عرضه از طریق بازار سوم فرابورس.
اعلام معامله انجام ‌‌‌‌‌‌شده به مراجع مربـوطه توسط فرابورس.
نوع دوم) عرضه مستقیم و بی‌‌‌واسطه اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری
در این مرحله لازم است تا درخواست واگذاری و انتقال قطعی و همیشگی کلیه حقوق ناشی از ثبت دارایی فکری توسط کارگزاری سهم آشنا بر اساس «دستورالعملل سپرده‌گذاری و معامله اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری در فرابورس ایران» و مبتنی بر «دستورالعمل اجرایی معاملات مبتنی بر مذاکره اوراق بهادار در فرابورس ایران» به فرابورس ارائه شده و انجام انتقال قطعی و همیشگی دارایی فکری نیز از طریق بیع یا صلح حق مالی و بر اساس تشریفات لازم جهت انتقال قطعی و همیشگی حقوق مذکور به خریدار یا خریداران جدید صورت پذیرد.
نوع سوم) عرضه حق بهره‌‌‌برداری اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری برای مدت زمان معین
در این مرحله لازم است تا درخواست واگذاری حق بهره‌‌‌برداری از حقوق دارایی فکری در مدت زمان معین توسط کارگزاری سهم آشنا بر اساس «دستورالعملل سپرده‌گذاری و معامله اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری در فرابورس ایران» و مبتنی بر «دستورالعمل اجرایی معاملات مبتنی بر مذاکره اوراق بهادار در فرابورس ایران» به فرابورس ارائه شده و انجام معامله نیز در قالب قرارداد معاوضه یا صلح و بر اساس تشریفات لازم جهت واگذاری حق بهره‌‌‌برداری از حقوق مذکور به خریدار یا خریداران جدید صورت پذیرد.
نوع چهارم) عرضه حق بهره‌‌‌برداری اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری برای مقدار معین
در این مرحله لازم است تا درخواست واگذاری حق بهره‌‌‌برداری از حقوق دارایی فکری با تیراژ معین توسط کارگزاری سهم آشنا بر اساس «دستورالعمل سپرده‌گذاری وو معامله اوراق بهادار مبتنی بر دارایی فکری در فرابورس ایران» و مبتنی بر «دستورالعمل اجرایی معاملات مبتنی بر مذاکره اوراق بهادار در فرابورس ایران» به فرابورس ارائه شده و انجام معامله نیز در قالب قرارداد معاوضه یا صلح و بر اساس تشریفات لازم جهت واگذاری حق بهره‌‌‌برداری از حقوق مذکور به خریدار یا خریداران جدید صورت پذیرد.

عرضه اختراعات و یا طرح ها در فرابورس

مخترعان و صاحبان حقوق مالکیت معنوی که قصد تأمین مالی برای راه‌اندازی طرح‌های خود از طریق بازار دارایی فکری را دارند، می توانند پس از ثبت حقوق مالکیت معنویی خود نزد مراجع ثبت قانونی اعم از اداره کل مالکیت صنعتی به کارگزاری سهم آشنا مراجعه و درخواست خود را برای حضور در این بازار ارائه کنند.

مدارک مورد نیاز جهت پذیرش اختراعات و طرح های در فرابورس:

متقاضیان می بایست مدارک زیر را به کارگزاری سهم آشنا ارایه دهند:

• اوراق شناسایی مخترع طرح
• اوراق شناسایی مالک حقوق مادی ناشی از دارایی فکری (شخص حقیقی یا حقوقی)
• اوراق مربوط به ثبت دارایی فکری نزد مرجع ذیصلاح ثبت کننده.

مراحل انجام معامله در کارگزاری سهم آشنا برای مالکین اختراعات و طرح ها بدین شرح است:

تنوع بخشی سبد دارایی های مالی درست یا غلط

یكی دیگر از نكات مهم برای سرمایه گذاران, خاطرات و گذشته نگری آنها درباره تخصیص دارایی های مالی است توجیهات سرمایه گذاران برای تخصیص بین دارایی های ریسكی و غیر ریسكی یا كم ریسك, ممكن است بر اساس ارتباط بین بازده دارایی ها در طول زمان, تقویت یا تضعیف شود

یكی از استراتژی‌های مطرح در مباحث سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی عبارت است از تنوع‌بخشی زمانی به انواع دارایی‌های مالی.

به این معنا كه براساس زمان كوتاه‌مدت یا بلند مدت سرمایه‌گذاران سبد دارایی مالی خود را متنوع می‌سازند تا از انواع دارایی‌های مالی با ریسك‌های متفاوت، سبدی با حداقل ریسك تشكیل دهند.

اصل این استراتژی بر این اساس استوار است كه هر چه افق زمانی بلندمدت‌تر برای سرمایه‌گذار متصور باشد سهم بیشتری از پرتفوی خود را به دارایی‌های ریسكی مثل سهام تخصیص دهد.زیرا نوسانات بازده سهام در طول زمان كمتر می‌شود و در نتیجه ریسك بیشتری در طول زمان در بین دارایی‌ها پخش می‌شود و بازده كل سبد سهام را متناسب‌تر راه‌های تنوع بخشی سهام می‌سازد.این نظر در مقابل این دیدگاه قرار دارد كه در طول زمان تنوع بخشی به سبد سهام اشتباه است، زیرا مطلوبیت مورد انتظار با استراتژی تنوع سازی زمانی افزایش نمی‌یابد، زیرا به عنوان مثال درباره سهام شركت‌های بیمه دیده شده است كه در دوره‌های بلند مدت‌تر زمانی، ریسك این سهام به جای كاهش افزایش داشته است و در نتیجه تنوع بخشی سهام كارایی خود را از دست داده است. در این میان محققانی هستند كه نشان داده‌اند كه زمانی تنوع بخشی سبد دارایی مالی در طول زمان بهینه انجام می‌شود كه به یكسری از عوامل مهم و اصلی در این باره توجه شود.

نكته مهم در این میان كه شاید كمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف سرمایه‌گذاری است. این كه آیا در بلندمدت هدف كسب درآمد است یا افزایش ثروت و یا عوامل دیگری در تصمیم‌گیری دخیل هستند.

زیرا ممكن است در بلندمدت محدودیت‌ها و قیود مهمی سر راه سرمایه‌گذار قرار گیرند به عنوان مثال سرمایه‌گذاری كه گردش دارایی را مهم فرض می‌كند و به دارایی نقد شونده نیاز دارد مثل حقوق بازنشستگی یا مخارج تحصیلی فرزندان، نمی‌تواند تنها به ریسك سبد دارایی خود و تنوع بخشی زمانی جدا از عامل نقدشوندگی توجه نشان دهد. در نتیجه عواملی چون سن، تحصیلات و نسبت مصرف به پس‌انداز افراد ‌باید مورد توجه قرار بگیرند.

یكی از نكات جالب در این مبحث، دیدگاه روانشناسی سرمایه‌گذاران است. تحقیقات نشان می‌دهند كه با افزایش ثروت، ریسك‌گریزی مطلق كاهش می‌یابد، زیرا با افزایش ثروت،‌ اهمیت یك دلار اضافی كاهش می‌یابد و در نتیجه سرمایه‌گذار مایل می‌شود كه در سطوح بالاتر ثروتی، دلار اضافی خود را صرف امور پرریسك‌تر كند. در نتیجه هر چه ثروت افزایش می‌یابد، دلارهای بیشتری از ثروت سرمایه‌گذار به دارایی‌های ریسكی تعلق می‌پذیرد.

در برابر متغیر ریسك گریزی مطلق، متغیر ریسك گریزی نسبی نیز مطرح می‌شود. در تبیین این متغیر باید گفت كه كاهش ریسك گریزی نسبی، حكایت از تخصیص سهم بیشتری از ثروت به دارایی‌های ریسكی همزمان با افزایش ثروت دارد. ثابت بودن متغیر ریسك گریزی نسبی به این معنا است كه درصد ثروتی كه به دارایی ریسكی تعلق می‌گیرد، ثابت می‌ماند جدا از اینكه خود در چه پایه‌ای از ثروت باشد. همچنین افزایش ریسك گریزی نسبی بیان می‌دارد كه درصد بیشتری از دارایی مالی با افزایش ثروت سرمایه‌گذار، در گروه پرریسك قرار می‌گیرد.

این در حالی است كه در اكثر مطالعات نتایج به دست آمده براساس ثابت فرض كردن ریسك گریزی نسبی حاصل شده‌ اند. در حالی كه در هر سه حالت بالا، استراتژی تنوع‌سازی دارایی مالی در طول زمان می‌تواند متفاوت تعریف شود.

یكی دیگر از نكات مهم برای سرمایه‌گذاران، خاطرات و گذشته‌نگری آنها درباره تخصیص دارایی‌های مالی است. توجیهات سرمایه‌ گذاران برای تخصیص بین دارایی‌های ریسكی و غیر ریسكی یا كم ریسك، ممكن است بر اساس ارتباط بین بازده دارایی‌ها در طول زمان، تقویت یا تضعیف شود. در راه‌های تنوع بخشی سهام نتیجه ارزش دارایی‌های ریسكی در پرتفوی بستگی به ارزش‌های گذشته آنها دارد و افراد بنا بر بازده گذشته یك دارایی آن را انتخاب یا رد می‌كنند و برای خرید و نگهداری در دوره بلند مدت‌تر تصمیم می‌گیرند.

در نتیجه تنوع بخشی دارایی مالی در طول زمان بر اساس فرآیند بازده دارایی و ترجیحات سرمایه‌گذاری می‌تواند افزایش یا كاهش یابد و یا ثابت باقی بماند. همانگونه كه اشاره شد سطح تحصیلات نیز نقش زیادی در تصمیم گیری تخصیص پرتفوی سرمایه‌گذاران دارد. زمانی كه سطح دانش سرمایه‌گذاران افزایش‌می‌یابد و تجربیات آنها از سرمایه‌گذاری زیاد می‌شود، آستانه تحمل آنها افزایش یافته و ریسك پذیری آنها بیشتر می‌شود و در نتیجه ترجیح می‌دهند تا در سبد دارایی مالی خود،‌ از دارایی پر ریسك بیشتر استفاده كنند.

درباره سن افراد نیز نتایج تحقیقات نشان می‌دهند كه افراد جوانتر علاوه بر انتخاب دارایی‌های مالی با دوره زمانی كوتاه مدت، در هنگام تنوع بخشی به سبد دارایی‌هایی مالی خود بیشتر از دارایی‌های چون سهام كه ریسك بالاتری دارند استفاده می‌كنند تا اوراق قرضه بلند مدت كه ریسك كمتری دارند.

مدیریت سرمایه گذاری و ریسک چیست ؟

مدیریت سرمایه به صورت مدیریت حرفه‌ای انواع دارایی‌ها به منظور تحقق اهداف سرمایه‌گذار تعریف می‌شود.

مدیریت سرمایه امری کاملا شخصی است. با توجه به شخصیت، روحیات و اهداف شما می‌تواند متفاوت باشد.

سن شما، میزان سرمایه شما، تعیین اهداف و زمان رسیدن به اهدافی که برای خود مشخص می‌کنید، همگی در تعیین استراتژی مدیریت سرمایه نقش دارد.

استراتژی مناسب برای سرمایه‌گذاریِ هر فرد با دیگری متفاوت است. عواملی مثل میزان تحصیلات و سواد مالی، سن، میزان درآمد، میزان سرمایه اولیه، ریسک‌پذیری و… باعث پیدایش استراتژی‌های متفاوت سرمایه‌گذاری می‌شود.

ریسک چیست؟

کلمه ریسک بیشتر افراد را به یاد خطر و ضرر می‌اندازد. اما ریسک موقعیتی است که از ترکیب خطر و فرصت به دست می‌آید. وقتی شما ریسک می‌کنید، خطری را به‌جان می‌خرید، به امید آن‌که فرصتی به دست بیاورید. شما با توجه به میزان توانایی‌های فردی خود در کنار شناخت کامل از تهدیدهای احتمالی، می‌توانید از این فرصت‌ها استفاده کنید تا به اهداف خود برسید.

بیشتر روش‌های سرمایه‌گذاری با درصدی از ریسک همراه هستند. تنها سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی چون سپرده‌گذاری در بانک یا مواردی چون سرمایه‌گذاری در اوراق خزانه است که ریسک بسیار پایینی دارند.

این موارد (که می‌توان آن‌ها را سرمایه‌گذاری بدون ریسک نیز نامید) یک بازدهی مشخص، قطعی ولی محدود دارند.

فرآیند مدیریت سبد سهام

یکی از راه‌های کم کردن ریسک یک پرتفوی تنوع‌بخشی به آن است. تنوع‌بخشی با هدف کاهش ریسک پرتفوی تا حداقل مقدارِ ریسک و افزایش بازده پرتفوی تا بالاترین اندازه ممکن انجام می‌شود.

با تقسیم کردن مبلغ سرمایه‌گذاری در سهم‌های متنوع، می‌توان بخشی از ریسک پرتفوی را حذف کرد. برای انجام این کار بهتر است که سهم‌ها، از صنایع و گروه‌های متفاوت از هم انتخاب شوند تا اگر یک صنعتی دچار مشکل شد تنها بخش کوچکی از سبد سرمایه‌گذاری شما به‌خطر بیفتد.

نقل قولی معروف در رابطه با تنوع‌بخشی وجود دارد که بیان می‌کند: تمامی تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد قرار ندهید، تا در صورت افتادن سبد همه تخم مرغ‌هایتان از بین نروند.

نکته‌ی قابل توجه این است که شما با تنوع‌بخشی نمی‌توانید کل ریسک سبد خود را از بین ببرید، اما می‌توانید آن را کم کنید.

ریسک کل

ریسک کل از دو بخش ریسک سیستماتیک و ریسک غیرسیستماتیک تشکیل شده است.

ریسک غیرسیستماتیک منحصر به یک دارایی نظیر سهم یک شرکت است، که این ریسک با تنوع‌بخشی قابل کاهش است.

اما بخش دیگری از ریسک کل، ریسک سیستماتیک یا ریسک بازار است، که به آن ریسک حذف‌نشدنی هم می‌گویند. این ریسک از طریق تنوع‌بخشی کاهش پیدا نمی‌کند.

انواع سرمایه گذاران بر مبنای میزان تحمل ریسک

سرمایه گذاران به سه دسته تقسیم می‌شوند:

1. سرمایه‌گذاران ریسک خنثی افرادی هستند که به میزان ریسک سرمایه‌گذاری توجهی نمی‌کنند و تنها به دنبال حداکثر کردن بازدهی خود هستند و میزان مطلوبیت آن‌ها توسط بازدهی سرمایه‌گذاری تعیین می‌شود.

2. تعدادی از سرمایه‌گذاران نسبت به سایرین ریسک‌پذیر‌تر هستند؛ در نتیجه می‌توانند نسبت به دیگران بهتر با این نوسانات کنار بیایند و آن را تحمل کنند.

3. سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز هستند. این افراد بیشتر به سرمایه‌گذاری در مواردی که بازدهی مطمئن داشته‌ باشند علاقه‌مند هستند و از سرمایه‌گذاری در پروژه‌های پرریسک دوری می‌کنند. بیشتر این افراد به سپرده‌گذاری در بانک روی می‌آورند و معتقدند که سپرده‌گذاری در بانک نوعی سرمایه‌گذاری ایمن است.

خلاصه مقاله

در نهایت به سرمایه‌گذاران پیشنهاد می‌شود که ابتدا با توجه به شرایط خود، میزان ریسک‌پذیری، سواد مالی، سرمایه اولیه و درآمد، استراتژی خود را مشخص کنند و سپس یک سبد سرمایه‌گذاری مناسب تشکیل دهند.

این سهم‌ها می‌توانند با توجه به دیدگاه سرمایه‌گذار و اهداف آن‌ها متفاوت از هم باشند.

اقتصاد معدن پایه کرمان فرصت تنوع بخشی به اقتصاد استان را از بین برده است

محمد مهدی فداکار گفت: خلق ظرفیت‌های جدید در کنار ظرفیت‌های موجود اقتصادی استان بسیار مهم است و مانع‌زدایی از طرح‌ها اهمیت دارد ضمن اینکه نباید خودمانعی ایجاد کرد، بنابر این استفاده از ظرفیت دستگاه قضایی در این حوزه یک رکن اصلی در رفع موانع موجود است.

فداکار اذعان کرد: تنوع بخشی در اقتصاد یعنی حفظ اقتصاد فعلی و خلق فرصت های بکر و جدید که باید از تمام پتاتسیل ها استفاده کرد و تنها راه فعال سازی این پتانسیل ها ایجاد پنجره‌ واحد است.

استاندار کرمان رسیدگی به مشکلات تامین اجتماعی را از ضروری ترین مسائل استان نیز دانست و گفت: در این زمینه هم ما کمک خواهیم کرد و راهکار هم خواهیم داشت اما بخش خصوصی خودش باید مجری باشد و باید طرح اقتصادی هم ارائه کند.

وی افزود: گرچه نقش نظارتی، راهبری و سیاسگذاری دولت را قبول داریم، اما دولت نباید متصدی اقتصاد باشد، بی شک بخش خصوصی قدرتمندانه می تواند موفقیت بیشتری ایجاد کند.

استاندار کرمان گفت: وظیفه دولت تسهیل گری و حل فرآیندهای پیچیده برای تسریع در فعالیت‌های اقتصادی است.

فداکار تسریع در پاسخ به استعلام‌ها و مجوزها را با فعالیت پنجره واحد لازم دانست و بیان کرد: در حوزه اجرا همه به این باور رسیده‌ایم که باید به تولید و تولیدکننده اطمینان و کمک کرد.

استاندار کرمان در پایان خاطر نشان کرد: بخش خصوصی باید پایه و اساس توسعه باشد و آماده‌ایم که کمک کنیم،اما بخش خصوصی باید خود طراحی جدید اقتصادی را در استان تدوین و برنامه‌های کارشناسی شده اقتصادی خود را ارائه دهد و مشارکت کند.

تخصیص دارایی و تنوع‌بخشی به سبد رمزارزها

هم‌زمان با رشد بازار رمزارزها و توجه بخش گسترده‌تری از جامعه به موضوع سرمایه‌گذاری در دارایی‌های دیجیتالی مبتنی بر رمزارز، سوالات زیادی در خصوص چگونگی برقراری تعادل در سرمایه‌ها و میزان اختصاص سرمایه به ارزهای دیجیتال مطرح می‌شود. موضوع کلیدی در سرمایه‌گذاری که به هیچ وجه نباید از آن غافل شد، ریسک سرمایه‌گذاری است که تقریبا در خصوص سرمایه‌گذاری در تمامی انواع دارایی‌ها وجود دارد و سرمایه‌گذار بدون توجه به آن نمی‌تواند تصویر روشنی از زمین بازی سرمایه‌گذاری داشته باشد.

هیچ سرمایه‌گذاری قادر به حذف ریسک نیست، اما می‌تواند آن را به گونه‌ای تنظیم کند که با اهداف سرمایه‌گذاری خود هماهنگ شود. تخصیص دارایی[1] و تنوع‌بخشی به دارایی[2] مفاهیمی هستند که نقش کلیدی در تعیین پارامترهای ریسک دارند. این مقاله، سعی دارد نمایی کلی از چیستی مفاهیم تخصیص و تنوع‌بخشی به دارایی و نحوه ارتباط آن‌ها با استراتژی‌های نوین مدیریت پول ارائه دهد.

تخصیص دارایی و تنوع‌بخشی به دارایی

اصطلاحات تخصیص دارایی و تنوع‌بخشی به دارایی اغلب به جای یکدیگر استفاده می شوند. این در حالی است که این دو اصطلاح، به جنبه‌هایی از مدیریت ریسک اشاره می‌کنند که کمی با یکدیگر متفاوت است.

تخصیص دارایی برای توصیف یک استراتژی مدیریت پول استفاده می‌شود که چگونگی توزیع سرمایه بین انواع دارایی‌های موجود در یک سبد سرمایه‌گذاری را مشخص می‌کند. این در حالی است که تنوع‌بخشی، ناظر به تخصیص سرمایه در هر کلاس یا نوع از دارایی است.

هدف اصلی این استراتژی‌ها به حداکثر رساندن بازده مورد انتظار از یک سبد سرمایه‌گذاری، در عین به حداقل رساندن ریسک احتمالی است. به طور معمول، این امر شامل تعیین افق زمانی سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذار، میزان تحمل ریسک و گاهی اوقات، در نظر گرفتن شرایط اقتصادی گسترده‌تر است.

آنچه این دو استراتژی را در ترکیب قدرتمند می‌کند این است که ریسک نه تنها بین انواع مختلف دارایی، بلکه داخل هر بخش از دارایی نیز توزیع می‌شود.

به بیان ساده، ایده اصلی پشت استراتژی‌های تخصیص و تنوع‌بخشی به دارایی در این خلاصه می‌شود که همه تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد قرار ندهید! ترکیب کلاس‌های مختلف دارایی و استفاده از گزینه‌هایی که با یکدیگر همبستگی ندارند، موثرترین راه برای ایجاد یک سبد متوازن است.

نظریه پورتفوی مدرن

نظریه پورتفوی مدرن (MPT)[3] چارچوبی است که این اصول را با استفاده از یک مدل ریاضی بیان می‌کند. این نظریه برای اولین بار در مقاله‌ای در سال 1952 منتشر شد[4].

به طور کلی، انواع مختلف دارایی‌ها به طور متفاوتی رشد یا ریزش می‌کنند و هر شرایطی در بازار که باعث می‌شود یک کلاس از دارایی‌ها عملکرد خوبی داشته باشند، ممکن است باعث شود که کلاسی دیگر از دارایی‌ها عملکرد ضعیفی داشته باشد. بنابراین، فرض اصلی بر این است که اگر یک نوع دارایی ضعیف عمل کند، زیان ایجاد شده را می‌توان توسط دارایی دیگری که عملکرد خوبی داشته، متعادل نمود.

نظریه MPT بر این مبنا ارائه شده است که با ترکیب دارایی‌ها از انواع نامرتبط[5]، می توان نوسانات پرتفوی را کاهش داد. بدین ترتیب سطح عملکرد تعدیل شده پورتفوی بر اساس میزان ریسک ثابت، افزایش می‌یابد. همچنین، این نظریه فرض می‌کند که اگر دو پرتفوی بازدهی یکسانی داشته باشد، هر سرمایه‌گذار عاقلی (!) پرتفوی را با ریسک کمتر را ترجیح می‌دهد.

انواع دارایی‌ها و استراتژی‌های تخصیص منابع

به طور کلی، دارایی‌ها را می‌توان در 2 دسته کلی زیر در نظر گرفت:

• دارایی های سنتی نظیر سهام، اوراق قرضه و پول نقد.
• دارایی های جایگزین مانند املاک، کالاها، مشتقات، محصولات بیمه، سهام خصوصی و البته دارایی‌های دیجیتال.

به طور کلی، دو نوع روش کلی تخصیص دارایی وجود دارد که هر دو از مبانی ارائه شده در MPT استفاده می‌کنند: تخصیص دارایی استراتژیک و تخصیص دارایی تاکتیکی.

تخصیص دارایی استراتژیک به عنوان یک رویکرد سنتی، بیشتر برای سبک سرمایه‌گذاری غیرفعال مناسب است. پرتفوی‌های مبتنی بر این استراتژی، تنها در صورتی دوباره وارد فاز متوازن‌سازی می‌شوند که پروفایل ریسک مد نظر سرمایه‌گذار یا چشم‌انداز سرمایه‌گذار تغییر کند.

تخصیص دارایی تاکتیکی برای سبک‌های سرمایه‌گذاری فعال‌تر مناسب است. این روش به سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد تا سبد خود را روی دارایی‌هایی متمرکز کند که عملکرد بهتری نسبت به بازار دارند. در این راستا، فرض می‌شود که اگر بخشی از بازار نسبت به کلیت بازار عملکرد بهتری دارد، این بخش از بازار برای مدت طولانی به عملکرد بهتر خود ادامه می‌دهد. بر همین اساس، می‌توان بسته به عملکرد بخش مورد نظر، نحوه تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری را تغییر داد.

تخصیص دارایی و اعمال تنوع‌بخشی به یک سبد

در این بخش، اعمال این اصول را در یک پورتفوی فرضی در نظر می‌گیریم. یک استراتژی تخصیص دارایی ممکن است تعیین کند که پرتفوی باید تخصیص‌های سرمایه زیر را بین انواع مختلف دارایی داشته باشد:

• 40درصد سهام
• 30درصد اوراق قرضه
• 20درصد رمزارز
• 10درصد پول نقد

تنوع‌بخشی به دارایی در دارایی‌های رمزارزی (که بر اساس مثال فوق 20درصد کل دارایی‌ها را به خود تخصیص داده است)، می‌تواند به تخصیص دارایی زیر منجر شود:

• 70درصد بیت‌کوین
• 15درصد رمزارز با ارزش بازار بالا
• 10درصد رمزارز با ارزش بازار متوسط
• 5درصد رمزارز با ارزش بازار پایین

پس از تخصیص دارایی‌ها، عملکرد پورتفوی به طور منظم نظارت و بررسی می‌شود. اگر با توجه به تغییر قیمت‌ها، سهم سرمایه‌گذاری در انواع دارایی‌ها و همچنین تنوع هر نوع دارایی تغییر کند، زمان متوازن‌سازی مجدد پورتفوی فرا رسیده است و این به معنای خرید و فروش دارایی‌ها برای تنظیم سبد به نسبت‌های مورد نظر است. تحقق تعادل مجدد به مفهوم فروش المان‌های با عملکرد برتر و خرید المان‌های با عملکرد ضعیف‌تر است. البته انتخاب دارایی‌های ارزشمند، کاملاً به استراتژی و اهداف سرمایه‌گذاری فردی نیز وابسته است.

رمزارزها جزو پرخطرترین کلاس‌های دارایی هستند و بر این اساس، ممکن است این سبد در میان سبدهای با ریسک بسیار بالا در نظر گرفته شود، زیرا بخش قابل توجهی از سرمایه به رمزارز اختصاص داده شده است. یک سرمایه‌گذار ریسک‌گریزتر ممکن است بخواهد مقدار بیشتری از پرتفوی را به مثلاً اوراق قرضه اختصاص دهد - یک طبقه دارایی با ریسک بسیار کمتر.

تنوع‌بخشی به یک پورتفوی رمزارزی

در حالی که باید اصول و مبانی تنوع‌بخشی به به سبد دارایی‌های ارز دیجیتال نیز اعمال نمود، اما باید به این نکته نیز توجه داشت که بازار ارزهای دیجیتال به شدت به تغییرات قیمت «بیت‌کوین» وابسته است. این امر تنوع به دارایی‌های مبتنی بر رمزارز را به یک کار تقریباً غیرممکن تبدیل می‌کند! به بیان دیگر: چگونه می‌توان از سبدی از دارایی‌های بسیار همبسته، سبدی از دارایی‌های ناهمبسته ایجاد کرد؟

البته، گاهی اوقات ممکن است آلت‌کوین‌های خاص همبستگی کمتری با بیت‌کوین نشان دهند و معامله‌گران بتوانند از آن بهره ببرند. با این حال، این رفتار معمولاً به میزانی دوام نمی‌آورد که بتوان استراتژی‌های مشابه در بازارهای سنتی را در این بازار نیز اجرا نمود. با این حال می توان فرض کرد که با بلوغ بازار، اعمال یک رویکرد سیستماتیک‌تر برای تنوع در سبد دارایی‌های ارزهای دیجیتال امکان‌پذیر شود. بازار رمزارز بدون شک تا رسیدن به آن زمان راه درازی در پیش دارد.

سخن آخر

تخصیص دارایی و تنوع‌بخشی به آن، مفاهیم اساسی مدیریت ریسک هستند که به عنوان زیربنای استراتژی‌های نوین مدیریت پورتفوی (نظیر MPT) مورد استفاده قرار می‌گیرند. هدف اصلی از اعمال این استراتژی‌های تخصیص و تنوع‌بخشی به دارایی، به حداکثر رساندن بازده مورد انتظار و در عین حال به حداقل رساندن ریسک است.

در این میان، گرچه استفاده از راهکارهای تخصیص منابع و تنوع‌بخشی به پورتفوی ثمربخش هستند، ولی باید توجه داشت که ممکن است برخی از استراتژی‌های تخصیص دارایی برای سرمایه‌گذاران و پرتفوهای خاص مناسب نباشند.

یکی از مشکلات بالقوه در طراحی سبد سرمایه‌گذاری، دشواری تخمین میزان تحمل ریسک سرمایه‌گذار است. معمولاً هنگامی که نتایج پس از یک دوره مشخص می‌شوند، سرمایه گذار ممکن است متوجه شود که می‌خواهد ریسک کمتر (یا حتی بیشتر) را تحمل کند.

تمایلات و تعصبات ذهنی سرمایه‌گذار، از دیگر عواملی است که ممکن است به تضعیف اثربخشی پرتفوی منجر شود.

از آنجایی که بازار رمزارزها به شدت به بیت‌کوین وابسته است، استراتژی‌های تخصیص دارایی در خصوص رمزارزها باید با احتیاط بیشتری اعمال شود.

تذکر: لازم به ذکر است که این مقاله حاوی هیچ‌گونه پیشنهاد سرمایه‌گذاری مشخصی نیست و تمامی محتوای (حتی اعداد و ارقام) ارائه شده در آن صرفاً جهت آشنایی و با هدف افزایش دانش خواننده بوده است.

پی‌نوشت‌ها

[3] Modern Portfolio Theory (MPT)

[4]هری مارکویتز، نظریه‌پرداز اقتصادی و نویسنده این مقاله، بعدها جایزه نوبل اقتصاد را نیز دریافت کرد.