انواع بازار در تابلوی فرابورس چیست؟
در بازار اول، معاملات سهام شرکتهای سهامی عامی که شرایط دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس را احراز کرده باشند، انجام میشود. پذیرش شرکت در بازارهای اول و دوم فرابورس منوط به تهیه امیدنامه و ارسال مدارک و مستندات کافی به منظور شناخت از وضعیت شرکت میباشد. پس از تکمیل مدارک یادشده هیات پذیرش اوراق بهادار ضمن بررسی وضعیت مالی و عملیاتی، در صورت احراز شرایط زیر با پذیرش شرکت موافقت مینماید:
۱. حداقل ۱۰ درصد از سهام ثبت شده آن شناور بوده و تعداد سهامداران آن حداقل ۲۰۰ نفر باشد.
۲. حداقل دو سال از زمان بهرهبرداری عملیات یا ارائۀ خدمات آن گذشته باشد،
۳. آخرین سرمایۀ ثبت شدۀ آن حداقل ده میلیارد ریال باشد،
۴. زیان انباشته نداشته باشد،
۵. گزارش حسابرس برای آخرین دوره/ سال مالی منتهی به پذیرش درخصوص صورتهای مالی آن، عدم اظهار نظر یا اظهار نظر مردود نباشد،
۶. مطابق اظهار نظر حسابرس، از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت خود و شرایط پذیرش در فرابورس جهت افشاء مناسب اطلاعات برخوردار باشد،
۷. در دوره/ سال مالی منتهی به پذیرش سودآور بوده و همچنین چشمانداز روشنی از تداوم سودآوری و فعالیت شرکت و صنعت مربوطه وجود داشته باشد،
۸. براساس آخرین صورتهای مالی سالانۀ حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل داراییهای آن حداقل ۱۵ درصد باشد،
۹. دعاوی دارای اثر با اهمیت بر صورتهای مالی، له یا علیه شرکت وجود نداشته باشد،
۱۰. آخرین صورتهای مالی آن باید مطابق مقررات قانونی، استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی و آییننامهها و دستورالعملهای اجرایی ابلاغ شده توسط سازمان تهیه شده باشد. همچنین در زمان ارائۀ درخواست پذیرش و آخرین دوره/ سال مالی قبل از ارائۀ درخواست، حسابرس شرکت باید از میان حسابرسان معتمد سازمان انتخاب شده باشد،
۱۱. اعضای هیات مدیره و مدیرعامل آن دارای سابقه محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی مؤثر طبق قوانین و مقررات حاکم بر بازار اوراق بهادار یا سوء شهرت حرفهای نباشند.
بازار دوم فرابورس
در بازار دوم فرابورس همانند بازار اول معاملات سهام شرکتهای سهامی عام انجام میشود اما شرایط پذیرش در بازار دوم فرابورس، منعطفتر از بازار اول می باشد. به منظور پذیرش در بازار دوم احراز شرایط ذیل لازم است:
۱. حداقل یکسال از تأسیس آن گذشته باشد،
۲. حداقل ۵ درصد از سهام ثبتشده آن شناور باشد،
۳. آخرین سرمایۀ ثبت شدۀ آن حداقل یک میلیارد ریال باشد،
۴. در صورتی که شرکت مشمول مادۀ ۱۴۱ لایحۀ قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت باشد، به تشخیص هیئت پذیرش از برنامۀ عملیاتی مناسبی برای خروج از شمول مادۀ یادشده برخوردار باشد.
۵. دعاوی دارای اثر با اهمیت بر صورتهای مالی، له یا علیه شرکت وجود نداشته باشد،
۶. آخرین صورتهای مالی آن باید مطابق مقررات قانونی، استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی و آییننامهها و دستورالعملهای اجرایی ابلاغ شده توسط سازمان تهیه شده باشد.
۷. در صورتی که حسابرس شرکت از بین مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان انتخاب نشده باشد، باید در اولین مجمع عمومی بعد از ثبت نزد سازمان، حسابرس خود را از میان مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان انتخاب نماید.
۸. اظهار نظر حسابرس در خصوص آخرین صورتهای مالی حسابرسی شده، «مردود» یا «عدم اظهار نظر» نباشد.
۹. اعضای هیات مدیره و مدیرعامل شرکت دارای سابقه محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی مؤثر طبق قوانین و مقررات حاکم بر بازار اوراق بهادار یا سوء شهرت حرفهای نباشند.
۱۰. مطابق اظهارنظر حسابرس، از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت خود و شرایط پذیرش در فرابورس جهت افشاء مناسب اطلاعات برخوردار باشد. در بازار دوم، شرکتهای زیان ده و شرکتهای کوچک نیز امکان پذیرش دارند.
بازار سوم فرابورس ( عرضه یکجا ؛ جمع آوری و پذیره نویسی)
بازار عرضه محلی ایمن، شفاف و سودمند برای انجام معاملات عمده اوراق بهاداری است که امکان یا شرایط پذیرش در فرابورس را ندارد. انجام پذیره نویسی انواع اوراق بهادار از جمله شرکتهای سهامی عام در شرف تاسیس، دیگر ویژگی مهم بازار عرضه به حساب می آید. انجام عرضه در این بازار مستلزم گذارندن فرایند پذیرش نبوده و با انجام تشریفات اداری در فرابورس، امکان پذیر است.
در بازار سوم فرا بورس اوراق بهادار قابل عرضه عبارتند از:
- سهام شرکتهای سهامی،
- حقتقدم خرید سهام شرکتهای سهامی عام،
- سهام بینام شرکتهای سهامی عام،
- سهام ناشی از افزایش سرمایۀ شرکتهای سهامی عام،
- گواهیهای سپردۀ سرمایهگذاری،
- اوراق مشارکت،
- اوراق مشارکت رهنی،
- انواع صکوک،
- گواهیهای سرمایهگذاری آن دسته از صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله و صندوقهای زمین و ساختمان که در سایر بازارهای فرابورس پذیرفته نشدهاند،
- بلوکهای سهام شرکتهای سهامی (عام، خاص، تعاونی و… )
عرضه یکجای اوراق، مربوط به عرضه اوراق از طرف سهامدار عمده می باشد. در این حالت، سهامدار عمده قصد عرضه یکجای درصدی از سهام شرکت مورد نظر را به عموم دارد.
عرضه خرد، مربوطه به جمع آوری اوراق از سهامداران جزء می باشد. در عرضه خرد، متقاضی خرید شخصی است که خریدار حجم معینی از اوراق بهادار مشخص از سوی مالکان آن است.
آموزش انواع بازار بورس فقط در 5 دقیقه! | نظارت
معاملات اوراق بهادار مانند،اوراق سهام، اوراق قرضه و. در بازارهای مالی انجام می شود. قیمت اوراق بهادار در بازارهای مالی با توجه به عرضه و تقاضا تعیین می شود. با استفاده از بازارهای مالی، شرکت ها سرمایه مورد نیاز خود را برای ایجاد فعالیت جدید تأمین می کنند.
زمانی که از بازارهای مالی صحبت می شود، اولین گزینه ای که به ذهن ما میرسد، بازار بورس و اوراق بهادار است، در صورتی که این بازار تنها بازار مالی نیست بلکه بازارهای مالی متعددی مانند: بازار بورس کالا، بازار طلا، بازار مسکن و. وجود دارد.
یکی از راههای سرمایه گذاری، خرید دارایی های مالی است. از انواع دارایی های مالی می توان به سپرده گذاری در بانک ها، صندوق های بازنشستگی و انواع بیمه نامه ها اشاره کرد.
دسته بندی بازارهای مالی
بازارهای مالی براساس معیارها به سه دسته تقسیم می شوند:
- بر اساس نوع دارایی
- براساس عرضه اوراق
- بر اساس سر رسید تعهد مالی
در ادامه به صورت کامل هر یک از این بازارها را توضیح خواهیم داد.
1- براساس نوع دارایی
بازار مالی براساس نوع دارایی به بازار سهام، بازار اوراق بدهی و بازار ابزارهای مشتقه تقسیم می شود.
بازار سهام: بازار سهام و یا به اصطلاح بازار بورس، از مهم ترین حوزهای اقتصاد به شمار می آید که در آن سهام به واسطه سایر بازارهای مرتبط مورد معامله قرار میگیرد.
بازار اوراق بدهی: بازار اوراق بدهی که به بازار قرضه نیز معروف است، خرید و فروش برگ های قرضه و یا اسناد که دارای سود ثابت هستند مورد معامله قرار می گیرد.
بازار ابزارهای مشتقه: از تخصصی ترین بازار های مالی می توان به بازار ابزار مشتقه اشاره کرد. خرید و فروش دارایی های مالی مانند، کالا، انرژی، ارز، پول و. در این بازار معامله می شود.
2- براساس عرضه اوراق
بازار مالی براساس عرضه اوراق به دو دسته بازار اولیه (Primary Market) و بازار ثانویه (Secondary Market) تقسیم می شود.
بازار اولیه(Primary Market): ایجاد بازاری که در آن اوراق بهادار برای بار اول عرضه و مبادله می شود را بازاراولیه می گویند. به عبارت دیگر می توان گفت که تشکیل سرمایه در این بازار انجام می شود.
بازار ثانویه(Secondary Market): اوراقی که در بازار اولیه مورد معامله قرار میگیرند، در بازار ثانویه فرصت دوباره برای معامله را دارند. در این بازار محدودیتی از نظر تعداد دفعات معامله وجود ندارد.
3- براساس سررسید تعهد مالی
سهام هایی که در بازار مالی براساس سررسید تعهد پذیرش می شوند، شامل: سهام عادی، سهام ممتاز، اوراق قرضه و اوراق مشارکت انواع بازار در فرابورس می باشند.
سهام عادی: سندی است که با توجه به آن اشخاص مالک در صدی از یک شرکت می شوند. دارندگان این سند حق رای و نظر در خصوص شرکت خریداری شده را دارا می باشند.
سهام ممتاز: سهام با نام و بی نامی است که شرکت ها هنگام افزایش سرمایه انتشار می دهند.
اوراق قرضه و مشارکت: اوراقی با نام و بی نامی است که با قیمت اسمی و به مدت معین انتشار پیدا می کند.
دسته بندی بازارهای بورسی
بازار بورس ، یکی از ارکان بازار سرمایه محسوب می شود. در این بازار، سهام شرکت ها و اوراق قرضه خرید و فروش و قیمت گذاری می شود.
بازار بورس به چهار دسته تقسیم می شود:
- فرابورس
- بورس اوراق بهادار
- بورس کالا
- بورس انرژی
نگاه کلی به فرابورس
بازار فرابورس ایران (OTC) در آبان ماه سال 1387 فعالیت خود را آغاز کرد. با توجه به شرایط بازارهای بورسی، برخی از شرکت ها شرایط لازم برای ورود به بازار بورس را ندارند، در نتیجه محیطی به نام فرابورس ایجاد شد. بازار فرابورس همانند بازار بورس می باشد، با این تفاوت که شرایط پذیرش راحت تری دارد. از مهمترین فعالیت های بازار فرابورس، پذیرش سهام شرکت های سهامی عام می باشد.
بازار فرابورس، شامل تقسیم بندی های زیر می باشد:
- بازار اول
- بازار انواع بازار در فرابورس دوم
- بازار سوم
- بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز)
- بازارهای ابزار نوین
- بازار شرکتهای کوچک و متوسط (SME)
بازار اول
بیشتر فعالیت معامله گران در این بازار انجام می شود، همچنین بیشترین میزان سهم ها در بازار اول قرار دارد. دامنه نوسانات در این بازار، همانند بازار بورس 5% می باشد. شرکت ها برای پذیرش در بازار اول فرابورس لازم است که شرایط زیر را داشته باشند:
- گذشتن حداقل دو سال انواع بازار در فرابورس از فعالیت شرکت
- دارا بودن سرمایه ثبت شده به مبلغ 200 میلیارد ریال
- سود ده بودن شرکت
- نداشتن زیان انباشته شده
- داشتن حداقل 10% سهم شناور
بازار دوم
این بازار، بیشتر شامل سهام شرکت های سهامی عام می باشد. دامنه نوسانات در این بازار 10% می باشد. شرکت ها برای پذیرش در بازار دوم لازم است که شرایط زیر را داشته باشند:
- گذشتن حداقل یک سال از فعالیت شرکت
- دارا بودن سرمایه ثبت شده به مبلغ 200 میلیارد ریال
- داشتن حداقل 5% سهم شناور
بازار سوم
در بازار سوم که به بازار عرضه نیز معروف است، عرضه و پذیره نویسی سهام شرکتهای سهامی انجام می شود. در این بازار، دامنه نوسانی وجود ندارد و خرید و فروش بدون محدودیت انجام می شود. از مزایای این بازار، معافیت و تخفیف مالیاتی شرکت های پذیرفته شده در آن می باشد.
بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز)
بازار پایه به سه تابلو زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می شود. تابلو زرد، دارای دامنه نوسانات 3 درصدی، تابلو نارنجی، دارای دامنه نوسانات 2 درصدی و تابلو قرمز، دارای دامنه نوسات 1 درصدی می باشد. در این بازار، ریسک سرمایه گذاری نسبت به بازارهای بورسی دیگر بسیار پایین است. تفاوت تابلوها در بازار پایه به سرمایه شرکت های ثبت شده در آنها بستگی دارد.
بازارهای ابزار نوین
در این بازار، اوراق تضمین شده انواع بازار در فرابورس ای که سه ماه تا سررسید آنها باقی مانده است، مانند: اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و. پذیرش و معامله می شود.
بازار شرکتهای کوچک و متوسط (SME)
شرکت هایی که یک سال از فعالیت آنها گذشته و دارای سرمایه حداقل 1 میلیارد ریال هستند، در این بازار پذیرش می شوند. وجود سهام شناور در این بازار الزامی نمی باشد. با توجه به شرایط ذکر شده، شرکت های دانش بنیان به راحتی می توانند از مزایای این بازار استفاده کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید به مقاله تفاوت بورس و فرابورس مراجعه نمایید.
بازاربورس اوراق بهادار
طرح اولیه راه اندازی بازار بورس و اوراق بهادار در سال 1315 مطرح شد. در سال 1333 ماموریت تشکیل و ایجاد مقررات و قوانین بازار بورس به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول گردید. این گروه در سال 1345 این قوانین را گردآوری و در نتیجه بازار بورس و اوراق بهادار در بهمن ماه سال 1346 فعالیت خود را آغاز نمود.
اوراق بهادار (Securities) به برگه هایی گفته می شد که دارای ارزش مالی و قابل نقل و انتقال می باشند. دارندگان این برگه ها دارای حق و حقوق مشخصی هستند. به عبارت دیگر، اوراق بهادار، نوعی ابزار مالی است که نشان دهنده مالکیت اشخاص در شرکت های بورسی می باشد.
در بازار سرمایه، اوراق بهادار به سه دسته تقسیم می شود:
- اوراق صاحبان سهام
- اوراق بدهی
- اوراق مشتقه
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شرکت های ثبت شده در این بازار، می توانید به سایت ww.tsetmc.com مراجعه کنید.
اوراق صاحبان سهام در بازار بورس
سرمایه شرکت ها در بازار بورس به قسمت های مساوی تقسیم می شود که به آنها سهم یا سهام گفته می شود. اشخاص با خرید این سهام، صاحب سهام شرکت شده و دارای حق و حقوقی در شرکت می باشند. حقوق صاحبان سهام با توجه به فعالیت شرکت می تواند افزایش و یا کاهش پیدا کند. در صورتی که شرکتی ورشکست شود، پس از کسر بدهی ها حق صاحبان سهام پرداخت می شود.
اوراق بدهی در بازار بورس
اوراق بدهی یا اوراق قرضه، اسنادی هستند که با توجه به آنها شرکت ها متعهد می شوند سود سالانه ای را در زمان مشخص پرداخت کنند، همچنین در زمان سررسید نیز اصل مبلغ به سهامداران بازگردانده می شود. سهامداران این اوراق، هیچ مالکیتی در خصوص شرکت ندارند.
این اوراق زمانی توسط شرکت ها انتشار پیدا می کنند که برای شروع فعالیت جدید خود به نقدینگی نیاز دارند و از سویی قصد دریافت وام از بانک را ندارند. در نتیجه با انتشار این اوراق، نقدینگی لازم را به دست می آورند.
اوراق مشتقه در بازار بورس
اوراق مشتقه، اوراقی هستند که به تنهایی ارزشی ندارند و ارزش آنها با توجه به کالاهای فیزیکی (که می تواند به شکل سهام، کالا، نرخ های بهره و. باشد) تعیین می شود. معاملات این اوراق در بازارهای بورس و بازارهای خارج از بورس انجام می شود.
اوراق مشتقه به چهار دسته تقسیم می شوند که شامل موارد زیر است:
- قراردادهای سلف
- قراردادهای آتی
- قراردادهای اختیار معامله
- قراردادهای معاوضه
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه ورد به بازار بورس و مراحل آن به مقاله چگونه وارد بازار بورس شویم مراجعه کنید.
بازار بورس کالا ایران
بازار بورس کالا در ایران با هدف ایجاد سازوکاری مناسب برای انجام معاملات و همچنین حذف نقص ها و کاستی های بازار سنتی در سال 1382 فعالیت خود را آغاز نمود. به بیان ساده بورس کالا، بازاری منسجم است که فروشندگان، کالاهای خود را در آن عرضه می نمایند. کالاهای عرضه شده توسط کارشناسان مربوطه قیمت گذاری می شوند.
بازار بورس براساس انواع کالا به چهار دسته تقسیم می شود:
- بازار فیزیکی
- بازار فرعی
- بازار مشتقه
- بازار مالی
در این بازار، همانند سایر بازارها برای فعالیت و خرید و فروش نیاز به دریافت کد معاملاتی می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بازار بورس کالا و نحوه ثبت نام در آن به مقاله چگونه وارد بورس کالا شویم مراجعه کنید.
شناخت بازار بورس انرژی
بازار بورس انرژی به عنوان چهارمین بازار سرمایه می باشد. این بازار با هدف ایجاد شفافیت در قیمت کالا، نقدشوندگی و همچنین کشف قیمت در بازار معاملات انرژی به جهت عرضه محصولات نفتی، مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ و سایر حاملهای انرژی در سال ۱۳۹۱ فعالیت خود را آغاز کرد. بازار بورس انرژی از سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی تشکیل شده است. کارکرد و عملکرد هر یک از این بازارها با یکدیگر تفاوت دارد.
در این بازار تنها اشخاص حقوقی مجاز به دریافت کد معاملاتی می باشند. برای انجام معاملات در بازار بورس انرژی همانند سایر بازارها باید مراحل قانونی طی شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مور بورس انرژی و مراحل ثبت نام آن به مقاله نحوه معاملات در بورس انرژی مراجعه کنید.
کلام آخر
با توجه به مطالب ذکر شده در این مقاله، بازارهای مالی متعددی در دنیا وجود دارد.در هر کشور وجود فعالیت های شرکت های مختلف است که باعث می شود نیازهای جامعه و کشورهای دیگر فراهم شود. شرکت های مد نظر برای انجام فعالیت های خود نیاز به تامین منابع مالی دارند. در نتبجه وجود بازارهای مالی این امکان را فراهم کرده است که شرکت ها منابع مالی مورد نیاز خود را از این روش تامین کنند. بازار بورس یکی از انواع بازارهای مالی به شمار می آید که به چهار دسته تقسیم می شود: فرابورس، بورس اوراق بهادار،بورس کالا، بورس انرژی.
فرابورس چیست؟ آموزش نحوه خرید و فروش سهام در فرابورس
یکی از دیگر از بازارها برای معامله سهام، بازار فرابورس است. در این مطلب به معرفی فرابورس و انواع بازار در آن و همچنین نحوه خرید و فروش سهام در فرابورس میپردازیم.
در سالهای اخیر نام «بورس» را مکرراً از اخبار و دوستان خود میشنویم و بسیاری از ما با آن سروکار داریم. دیگر تقریباً همه این را میدانند که بورس درواقع بازاری برای معامله سهام و اوراق بهادار است و با فعالیت و سرمایهگذاری منطقی در آن میتوان سرمایه و سود خود را افزایش داد. اما در کنار آن، ممکن است عبارت دیگری به نام «فرابورس» به گوش شما خورده باشد که در ذهنتان علامت سؤالهای زیادی به وجود میآورد. بسیاری نیز ممکن است این دو بازار را یکی بدانند و بدون آگاهی لازم، به خرید و فروش سهام در آنها بپردازند. بنابراین، در این مطلب به معرفی کامل بخشهای مختلف این بازار بزرگ میپردازیم تا هیچگونه ابهامی در ذهن شما باقی نماند.
فرابورس چیست؟
برخلاف تصور بسیاری افراد، فرابورس بازاری مجزا از بازار بورس است که از سال 1387 فعالیت خود در ایران را تحت نظارت سازمان بورس انواع بازار در فرابورس اوراق بهادار آغاز کرد. البته دلیل اصلی ایجاد این تفکر در ذهن افراد، شباهت ساختار و نحوه خرید و فروش سهام در این دو بازار است. در فرابورس نیز مانند بازار بورس میتوان به خرید و فروش سهام و اوراق بهادار پرداخت. این در حالی است که شرکتهای عضو بازار بورس که با شرایطی بسیار سختتر پذیرفتهشدهاند، نظارت بیشتری بر آنها حاکم است، گزارشهای سالیانه بیشتری را بهمنظور شفافیت عملکرد شرکت ارائه میدهند و قاعدتاً سرمایهگذاری در آنها با ریسک کمتری همراه است. بازار فرابورس درواقع برای شرکتهایی راهاندازی شده است که مایل به شرکت در بازار سرمایه و افزایش نقد شوندگی هستند، اما هنوز شرایط لازم برای حضور به بازار بورس را ندارند. نام این بازار از عبارت انگلیسی Over the Counter Market (OTC) به معنی «خارج از بورس» گرفتهشده است. بازار OTC به شرکتهای متقاضی این اجازه را میدهد که با شرایط پذیرش آسانتری روبهرو شوند و با ورود سریعتر به بازار سرمایه، از تمام مزایای شرکتهای پذیرفتهشده در بازار اوراق بهادار بهرهمند شوند.
مقاله مرتبط: انواع روش های سرمایه گذاری در بورس
مزایای ورود و سرمایهگذاری در فرابورس
ورود به بازار بورس به معنی معرفی کالا، برند و خدمات شرکت به طیف وسیعی از مردم و بهرهگیری از مزایای ورود به فرابورس است . عمده مزایای فرابورس شامل موارد زیر هستند:
شرایط پذیرش آسان
همانطور که بیان شد، فرابورس با صرفنظر از برخی شرایط پذیرش در بازار بورس اوراق بهادار، راه را برای بسیاری از شرکتها صاف میکند. به این ترتیب، حداکثر یک ماه طول میکشد تا شرکتها بتوانند به فروش سهام و افزایش سرمایه خود در این بازار بپردازند.
تأمین مالی ارزان
افرادی که در این بازار به سرمایهگذاری میپردازند، معمولاً سرمایه خود را پخش کرده و از هر شرکت، تنها چند سهام خریداری میکنند. به این ترتیب، ریسک معاملات خود را کاهش میدهند. شرکتهای عضو بازار OTC مجموع این سرمایههای کوچک را در طرحها و پروژههای بزرگ خود به کار میبرند و از مزایای تأمین مالی ارزان قیمت بهره میگیرند. در این راستا علاوه بر فروش سهام و افزایش سرمایه میتوان از فروش انواع مختلف اوراق بهادار مانند انتشار گواهی سپرده سرمایهگذاری خاص و عام و . نیز کمک گرفت.
برای تمام شرکتهای عضو فرابورس، به جز شرکتهای بازار پایه، تسهیلات ویژهای مانند معافیت مالی 10 درصد درآمد در نظر گرفته شده است. این معافیت مالیاتی به صورت مستقیم بر سود سرمایهگذاران تأثیر میگذارد.
وثیقه گذاری سهام
شرکتهای عضو فرابورس میتوانند سهام خود را به صورت وثیقه نیز استفاده کنند و از تسهیلات آن بهره بگیرند. در این روند، شرکت از بخشی از سهام به عنوان وثیقهای برای بهره گرفتن از تسهیلات بانکی استفاده کند. با وثیقه گذاری سهام، آن بخش از سهام شرکت دیگر قابل معامله نیست و ارزشگذاری آن به دست فرابورس انجام میشود.
امکان خروج از فرابورس یا تغییر بازار
در صورتی که یک شرکت بخواهد به طور کلی از فرابورس خارج شود، فرآیندی برای آن در نظر گرفته شده است که روند خروج از بازار را تسهیل میبخشد. همچنین این شرکتها میتوانند از سهامی عام به سهامی خاص تغییر پیدا کنند. امکان تغییر بازار و منتقل شدن از یک بازار به بازار دیگر نیز ازجمله مزایای OTC به شمار میآید. این روند در بازار بورس اوراق بهادار سخت است و تنها با داشتن شرایط سختگیرانه لازم و پیشرفت قطعی شرکت ممکن میشود.
سهام و اوراق بهاداری که در فرابورس خرید و فروش میشوند، حجم مبنا ندارند و سرعت نقد شوندگی آنها بالا است. به این معنی که عرضه و تقاضا خیلی سریع به تعادل رسیده و همواره میتوانید سهام خود را فروخته و سهام مورد نظرتان را در کمترین مدت لازم خریداری کنید.
مزایای پذیرش شرکتها در فرابورس
با وجود ریسک بیشتر سرمایهگذاری در OTC، هنوز هم بسیاری از سرمایهگذاران با قرار دادن سهام تعداد زیادی از شرکتهای عضو این بازار در سبد خود به سود بالایی دست پیدا میکنند. از جهت دیگر، ورود به فرابورس نیز مزایای زیادی برای شرکتها دارد و گاهی موجب جان گرفتن و منتقل شدن آنها به بازار بورس میشود.
آشنایی با ساختار فرابورس
ساختار OTC برخلاف بازار بورس اوراق بهادار که شامل دو بازار (بازار اول و بازار دوم) است، از 4 بازار تشکیل میشود. عملکرد دو بازار بورس اوراق بهادار در ارتباط کامل با یکدیگر است. شرکتهای بازار اول که با شرایط سختتری پذیرفتهشدهاند، در صورت از دست دادن عملکرد مطلوب خود به بازار دوم انتقال مییابند. شرکتهای بازار دوم در صورت پیشرفت عملکرد خود میتوانند به بازار اول ورود پیدا کنند و در صورت مشاهده ضعف در عملکرد، بهطورکلی از بازار اخراج میشوند.
انواع بازار در فرابورس
ساختار OTC (فرابورس) از 4 بازار اول، دوم، پایه (زرد، نارنجی و قرمز) و سوم تشکیل میشود:
ویژگیهای بازار اول
بازار اول دارای سختترین شرایط در میان بازارهای OTC بوده و ریسک سرمایهگذاری در شرکتهای عضو آن کمتر از سایرین است. دامنه نوسان قیمت سهام در آن حداکثر 10 درصد و بدون حجم مبنا است. در این بازار، تنها آن دسته از شرکتهای سهامی عام پذیرفته و سهام آنها مورد معامله قرار میگیرد که شرایط زیر را داشته باشند:
فاقد هرگونه زیان انباشته باشد.
حداقل 10 درصد از کل سهام ثبتشده، شناور باشد.
در بدترین حالت، 24 ماه از بهرهبرداری شرکت گذشته باشد.
مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره فاقد سوء پیشینه و محکومیتهای کیفری، سوء شهرت در زمینه فعالیتهای شغلی خود و پرونده تخلف مرتبط با قوانین بازار بورس باشند.
ویژگیهای بازار دوم
در بازار دوم نیز مانند بازار اول، اوراق بهادار شرکتهای سهامی عام خرید و فروش میشوند. اما بازار دوم دارای شرایط سختگیرانه کمتری است و شرکتهایی که شرایط کافی برای عضو شدن در بازار اول را نداشته باشند، در بازار دوم پذیرفته میشوند. این عضوها ممکن است شرکتهای کوچک، نوپا، زیانده و یا شرکتهایی باشند که قصد تبدیل شدن به سهامی عام از سهامی خاص به منظور افزایش سرمایه را دارند. این شرکتها باید شرایط زیر را برای پذیرش در بازار دوم داشته باشند:
حداقل 12 ماه از تأسیس این شرکت گذشته باشد.
هیچگونه پرونده یا شکایت مالی در ارتباط با شرکت وجود نداشته باشد.
میزان سهام شناور شرکت، حداقل 5 درصد از سهام ثبت شده را شامل شود.
میزان آخرین سرمایه ثبت شده در شرکت به 100 میلیون تومان رسیده باشد.
اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت، فاقد هرگونه سابقه محکومیت قطعی کیفری باشند.
ویژگیهای بازار پایه
در بازار پایه به آنچه به عنوان شرایط برای دو بازار اول و دوم ذکر شد نیازی نیست. شرایط در این بازار تسهیل پیداکرده و نیازی به گذراندن پروسه پذیرش نیست. این بازار شامل سه بخش زرد، نارنجی و قرمز است که از زرد تا قرمز، ریسک سرمایهگذاری در آنها به مراتب افزایش مییابد. دامنه نوسان قیمت سهام در بازارهای زرد، نارنجی و قرمز به ترتیب 3،2 و 1 است.
شرکتهای عضو بازار زرد درخواست پذیرش را نداشته و تنها به دلیل الزام قانونی باید در این بازار ثبت شوند. اعضای بازار نارنجی درواقع شرکتهایی هستند که نام آنها در سازمان بورس ثبت شده است اما فاقد شرایط لازم برای پذیرش هستند. به این ترتیب، آن دسته از شرکتها که پذیرش آنها به دلیل از دست دادن شرایط لازم برای حضور در بازارهای فرابورس یا بورس لغو میشود، در بازار قرمز حضور پیدا میکنند. این بازار دارای شرایط خیلی سادهتر و ابتداییتر بوده و ریسک سرمایهگذاری در آن بیشتر است.
ویژگیهای بازار سوم
بازار سوم را شرکتهایی تشکیل میدهند که شرایط پذیرش در فرابورس را ندارند و تنها با انجام کارهای اداری میتوانند عضو بازار شوند. بنابراین، حتی شرکتهای سهامی عام در شرف تأسیس نیز میتوانند در آن به پذیرهنویسی انواع مختلفی از اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت رهنی، گواهی سپرده بانکی، اوراق مشارکت، سهام شرکتهای سهامی و. بپردازند.
نحوه خرید و فروش سهام در فرابورس
همان طور که پیشتر بیان شد، ساختار فرابورس و بازار بورس شباهت زیادی به یکدیگر دارند. اما ممکن است برخی تصور کنند به دلیل جدا بودن بازارها، ممکن است به شرایط، کد بورسی و روند متفاوتی برای خرید و فروش سهام و اوراق بهادار نیاز باشد؛ اما اینطور نیست. خرید و فروش سهام در فرابورس کاملاً شبیه به بازار بورس اوراق بهادار است و برای معامله نیازی به اخذ کد بورسی جدا نیست. اگر در بازار بورس فعالیت دارید، از کد بورسی خود میتوانید به منظور خرید و فروش سهام در فرابورس نیز بهره بگیرید. در غیر این صورت، اخذ کد بورسی الزامی است.
برای دریافت کد بورسی، ابتدا در سایت سجام ثبت نام کنید. سپس کارگزاری مناسب را انتخاب و در آن احراز هویت شوید. درنهایت، با استفاده از کد بورسی و توسط شرکت کارگزاری خود به معامله سهام و اوراق بهادار بپردازید. کارگزاریها دارای یک پرتفوی با رابط کاربری مطلوب هستند که به شما اجازه میدهند به راحتی عملکرد بخشهای مختلف را درک کرده و از آنها استفاده کنید. در این پرتفوی، اطلاعات و گزارش دقیق و کامل از قیمت سهام و شاخصهای مختلف را در اختیار سهامداران قرار میدهند تا با آگاهی کامل به فعالیت در این بازار مشغول شوند.
ریسک سرمایهگذاری و خرید و فروش سهام در فرابورس را به راحتی میتوان کاهش داد. یک عبارت در میان سرمایه گذاران رایج است که میگوید: «تمام تخممرغهای خود را درون یک سبد قرار ندهید». این جمله به یکی از ترفندهای حفظ سرمایه و کاهش ریسک معامله در این بازار نا امن تبدیل شده است که با استفاده از آن میتوان سود خوبی را به دست آورد. سهامداران میتوانند از معافیت مالیاتی اعمال شده بر شرکتهای عضو این بازار نیز بهره بگیرند.
در آخر، این سهامداران نسبت به میزان سهام خود در هر شرکت، حق رأی در مجمع عمومی خواهند داشت. به این ترتیب، شما نیز میتوانید بازار و شرایط شرکتها را به صورت دقیق بررسی کرده و با خرید و فروش سهام در فرابورس و سرمایهگذاری منطقی، سود و سرمایه خود را افزایش دهید.
انواع بازار در فرابورس
انواع بازار فرابورس – موسسه حقوقی فرصت
مرجان طهرانی کارشناس حقوقی و قراردادی موسسه حقوقی فرصت :
بر اساس دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس مورخ 24/02/1390، شش بازار مجزا با کارکرد های متنوع برای پذیرش و معامله انواع اوراق بهادار و ابزار مالی در فرابورس ایجاد شده است:
- بازار اول:در بازار اول، شرکت های سهامی عام که طبق دستورالعمل پذیرش، عرضه، نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس، موفق به احراز شرایط لازم شده باشند، مجاز به انجام معاملات سهام خود خواهند بود. شرکت های سهامی عام برای ورود به بازار اول باید دارای شرایطی از جمله گذشت دو سال از زمان فعالیت، سرمایه ثبت شده حداقل به میزان ده میلیارد ریال و دارای حداقل 200 سهامدار باشند.
- بازار دوم: در بازار انواع بازار در فرابورس دوم فرابورس همانند بازار اول، معاملات سهام شرکت های سهامی عام انجام می شود؛ اما شرایط پذیرش در بازار دوم فرابورس، منعطف تر از بازار اول است. به طور مثال گذشت یک سال از زمان فعالیت آن و داشتن حداقل 100 سهامدار کافی است و آخرین سرمایۀ ثبت شدۀ آن حداقل یک میلیارد ریال است.
- بازار سوم:در این بازار سهام شرکت های سهامی به صورت عمده و بلوکی در بازار عرضه معامله می شود. در بازار سوم (بازار عرضه) شرکت ها پذیرش نمی شوند و صرفاً مزایده آن ها پس از انجام تشریفات قانونی برگزار و در صورت وجود مشتری، معامله سهام انجام می شود. به منظور انجام هر مزایده، گزارش کارشناسی جهت تعیین قیمت پایه عرضه، مورد نیاز است.
- بازار شرکتهای کوچک و متوسط(SME): به منظور تعیین نحوه انجام معاملات در بازار شرکت های کوچک و متوسط «دستور العمل اجرایی نحوه انجام معاملات سهام و حق تقدم خرید سهام در بازار شرکت های کوچک و متوسط فرابورس ایران» در تاریخ 11/12/1394 به تصویب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید.
بازار شرکت های کوچک و متوسط به منظور تامین مالی بنگاه های کوچک، متوسط و دانش بنیان طراحی شده است. شرکت های کوچک و متوسط به منظور پذیرش در فرابورس باید حداقل یک سال فعالیت داشته و جمع حقوق صاحبان سهام آن حداقل یک میلیارد ریال و حداکثر 500 میلیارد ریال باشد. در این بازار معاملات سهام در دو تابلوی معاملاتی مجزا شامل تابلوی رشد و تابلوی دانش بنیان صورت خواهد گرفت که منجر به تامین مالی و رشد و بلوغ این شرکت ها می شود.
- بازار ابزارهای نوین مالی: در بازار ابزارهای نوین مالی کلیۀ ابزارهای مالی به استثنای سهام و حق تقدم خرید سهام که به تأیید شورای عالی بورس رسیده و بنا به اعلام آن مشمول ثبت یا معاف از ثبت نزد سازمان بورس تشخیص داده شده، قابل پذیرش است. از جمله این ابزارها می توان به انواع اوراق مشارکت، انواع گواهی سرمایه گذاری و انواع صکوک اشاره کرد.
6.بازار پایه: در این بازار صرفاً نقل و انتقال سهام سایر شرکت های سهامی عام که نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت شده اند و امکان پذیرش در هیچ یک از بازارهای بورس یا فرا بورس را ندارند، انجام می گیرد. به عبارت دیگر در این بازار شرکت ها فرایند پذیرش را طی ننموده و پذیرفته شده در فرابورس قلمداد نمی گردند؛ بلکه صرفاً نقل و انتقال آنها از طریق فرابورس انجام می شود.
دلایل ضرورت طراحی بازار شرکت های کوچک و متوسط
شرکت های کوچک و متوسط به دلیل سایز کوچک و یا ریسک بالای فعالیت قابلیت عرضه به عموم را ندارند، در نتیجه قابل پذیرش در بازار اول یا دوم فرابورس نمی باشند. به علاوه پذیرش شرکت های کوچک و متوسط در بازار پایه نیز امکان پذیر نمی باشد. زیرا شرکت ها در بازار پایه پذیرش نمی شوند و صرفاً نقل و انتقال سهام شرکت های ثبت شده نزد سازمان از طریق این بازار انجام می شود، در حالی که حوزه فعالیت بازار تأمین مالی شرکت های کوچک و متوسط، پذیرش سهام شرکت های سهامی است.
در بازار سوم نیز پذیرش شرکت ها صورت نمی گیرد و صرفاً مزایده آن ها پس از انجام تشریفات قانونی برگزار و در صورت وجود مشتری، معامله سهام انجام می شود. لذا مهم ترین ویژگی مورد نظر در طراحی بازار تأمین مالی شرکت های کوچک و متوسط که عبارت است از پذیرش شرکت ها و حضور مستمر آن ها در تابلوی معاملاتی، از طریق بازار سوم غیر قابل دستیابی می باشد.
لذا، با توجه به اینکه بازار تأمین مالی شرکت های کوچک و متوسط قابل تطبیق با هیچ یک از بازار های موجود در فرابورس نمیباشد و طراحی یک بازار جدید تحت عنوان بازار شرکت های کوچک و متوسط موسوم به بازار SME از ضرورت برخوردار بود.
منبع : نوشته شده توسط کارشناسان موسسه حقوقی فرصت
جهت دریافت مشاوره با پر کردن فرم زیر کارشناسان موسسه حقوقی فرصت در اولین فرصت با شما تماس خواهند گرفت.
انواع بازارها و تابلوها در بورس ایران/ بازار «هدف» در راه است
بورس یا بازار سرمایه در ایران از بخش های مختلفی تشکیل شده که هر یک از این بازارها و تابلوها به منظور هدف خاصی ایجاد شده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، بورس در هر جایی به دنبال جذب پساندازها و سرمایه های مالی خرد و کلان مردم است تا از این طریق شرکت های برگزیده و حاضر در بازار سرمایه را تامین مالی کند. شرکتها یا اصطلاحا ناشران نیز برای پذیرش در بورس باید شرایط خاصی داشته باشند و هر شرکتی نمیتواند وارد این بازار شود. از شهریور ۱۳۸۱ سازمان بورس اوراق بهادار تصمیم به طبقه بندی شرکت های پذیرش شده در بازار نمود، که این کار به منظور تفکیک شرکت های نقد شونده و غیر نقد شونده، صورت گرفت.
از دیگر سو، بازار سرمایه در بخش اوراق بهادار از 2 بخش اصلی بورس و فرابورس تشکیل شده است. شرکت بورس نیز دارای دو بازار اول و دوم است. پذیرش سهام شرکتها در بورس، صرفا در یکی از تابلوهای بازار اول یا بازار دوم صورت میگیرد. بازار اول هم خود به دو بخش تابلوی اصلی و فرعی تقسیم می شود.
شرکتها از جنبههای مختلف بررسی میشوند و در صورت دارا بودن شرایط لازم، نماد آنها در یکی از تابلوهای بورس ثبت میشوند. درصورتی که شرکت شرایط پذیرش در هیچ کدام از این بازارها را نداشت، ممکن است در بازار فرابورس پذیرفته شود.
ناشران از نظر میزان و سابقه فعالیت و کارایی، میزان نقدشوندگی و همچنین میزان سرمایه مورد بررسی قرار می گیرند و شرکتهایی که در این بررسیها وضعیت بهتری نسبت به سایرین داشته باشند، در بازار اول جای میگیرند. سایر شرکتها که امتیاز مناسبی در این فاکتورها کسب نکنند در بازار دوم جای میگیرند.
* شرایط ورود به تابلوی اصلی بازار اول بورس
شرکت ها برای ورود به تابلوی اصلی بازار اول باید سهامی عام بوده و حداقل 3 سال سابقه فعالیت داشته باشند و حداقل میزان سرمایه ثبت شده آنها 1000 میلیارد ریال باشد. وضعیت مالی شرکتها یک عامل بسیار مهم برای جایگیری در این تابلو است؛ شرکتهایی در این تابلو جای میگیرند که سیستم حسابداری آنها به لحاظ مالی و محاسبه بهای تمام شده، مطلوبیت داشته باشد. از دیگر ویژگیهایی که این شرکتها باید داشته باشند، این است که فاقد زیان انباشته باشند و حداقل در سه دوره متوالی سودآور بوده باشند. نسبت حداقل حقوق صاحبان سهام به کل داراییهای این شرکتها باید 30 درصد باشد. یعنی 30 درصد داراییها متعلق به صاحبان سرمایه باشد. صورتهای مالی آنها فاقد موارد مردودی یا عدم اظهار نظر توسط حسابرس باشد، یعنی صورتهای مالی شفافیت داشته باشند و هیچ ادعایی نسبت به صورتها وجود نداشته باشد. این صورتها باید به تایید حسابرس معتمد سازمان بورس رسیده باشند و هیچ محکومیت قطعی کیفری برای اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل نیز وجود نداشته باشد.
انواع بازار در بورس ایران
شرایط پذیرش شرکتها در تابلوی فرعی بازار اول بورس
ورود به تابلوی فرعی به مراتب راحت تر از تابلوی اصلی است. حضور در این تابلو تنها به میزان سودآوری شرکت ها مرتبط است. شرکت باید حداقل در دو دوره متوالی سودآور باشد و حداقل سرمایه ثبت شده آن در تابلو فرعی باید معادل با 500 میلیارد ریال باشد. اگر سرمایه شرکت با میزان سرمایه کمتر در هیچکدام از این تابلوها جای نمیگیرند. میزان شناوری سهام این شرکتها نیز مهم است و اگر از 15 درصد کمتر باشد در این تابلو جای نمیگیرند. این شرکتها باید یک سیستم حسابداری مناسب انتخاب کنند که مورد تایید سازمان بورس باشد و در صورتهای مالی آنها، حداقل نسبت حقوقصاحبان سهام به کل داراییها برابر با 20 درصد باشد. باقی شرایط همانند، شرایط پذیرفته شدن در تابلوی اصلی است.
تفاوت بازار اول با دوم بورس
شرکت های حاضر در بازار دوم بورس باید سهامی عام بوده و سرمایه ثبت شده آن از 200 میلیارد ریال کمتر نباشد. درصد سهام شناور این شرکت ها نباید کمتر از ۱۰ درصد سرمایه ثبت شده باشد. براساس آخرین صورتهای مالی سالانه حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل داراییها، حداقل ۱۵ درصد باشد. در یک دوره مالی منتهی به پذیرش، سودآور بوده و همچنین چشمانداز روشنی از تداوم سودآوری و فعالیت شرکت در صنعت مربوط وجود داشته باشد. حداقل یک بازارگردان داشته باشد.
چرا شرکت ها وارد فرابورس می شوند؟
شرکتهایی که شرایط پذیرش در بازارهای اول و دوم بورس را ندارند، در فرابورس پذیرفته میشوند یا شرکتهایی که قبلا در بازار اول و دوم بورس فعالیت داشتند، با گذر زمان و از دست دادن شرایط خود، دیگر در این بازارها جای ندارند و وارد فرابورس میشوند. بازار فرابورس شامل 5 تابلو معاملاتی (بازار) متفاوت است که شرایط پذیرش در هرکدام از این تابلوها متفاوت با دیگری است.
ساختار فرابورس شبیه به بورس بوده و به منظور گسترش و عمق بخشی به بازار سرمایه کشور بوجود آمده است. فرابورس از شرایط و الزامات کمتری برای پذیرش شرکت ها برخوردار است. فرابورس از 5 بازار مختلف تشکیل شده است. پذیرش شرکتهای سهامی عام در بازار اول و دوم انجام میشود. در بازار سوم که به آن بازار عرضه نیز میگویند، معاملات خاصی مثل معاملات بلوکی انجام میشود. پذیرش سایر اوراق بهادار صرفا در بازار چهارم یا بازار ابزارهای مالی نوین صورت میگیرد. آخرین بازار فرابورس نیز بازار پایه نام دارد که خود دارای سه تابلو با رنگهای مختلف است.
بررسی بازار اول فرابورس
در بازار اول فرابورس، معاملات سهام شرکت های سهامی عامی که حداقل ۱۰ درصد از سهام ثبت شده آن شناور بوده و حداقل دو سال از زمان بهره برداری عملیات یا ارائه خدمات آن گذشته باشد. آخرین سرمایه ثبت شدۀ آن حداقل ده میلیارد ریال باشد و زیان انباشته نداشته باشند. این شرکت ها باید مطابق اظهار نظر حسابرس، از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت خود و شرایط پذیرش در فرابورس جهت افشاء مناسب اطلاعات برخوردار باشد. براساس آخرین صورت های مالی سالانه حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی های آن حداقل ۱۵ درصد باشد.
انواع بازار در فرابورس
بازار دوم فرابورس چگونه شرکت ها را می پذیرد؟
در بازار دوم فرابورس همانند بازار اول، سهام شرکتهای سهامی عام انجام میشود اما شرایط پذیرش در بازار دوم فرابورس، منعطفتر از بازار اول میباشد. شرکت ها باید در این بازار حداقل یکسال از تأسیس آنها گذشته باشد، حداقل 5 درصد از سهام ثبتشده آن شناور باشد، آخرین سرمایۀ ثبت شدۀ آن حداقل یک میلیارد ریال باشد.
بازار سوم فرابوس بازاری برای عرضه های بلوکی
بازار عرضه یا بازار سوم فرابورس، بستری برای انجام معاملات اوراق بهاداری است که شرایط پذیرفته شدن در فرابورس را ندارند. این بازار سازوکار ایمن و شفافی دارد و انجام معاملات را برای شرکتها و سرمایهگذاران ساده میکند. عرضه سهام شرکتهای سهامی عام که در شرف تأسیس هستند، در این بازار صورت میگیرد.
در بازار سوم فرابورس، موارد همچون بلوکهای سهام شرکتهای سهامی (عام، خاص، تعاونی و …)، حق تقدم خرید سهام شرکتهای سهامی عام، سهام ناشی از افزایش سرمایه شرکتهای سهامی عام، امتیاز بهرهبرداری و حق ثبت اختراعات در قالب سهام شرکتهای سهامی خاص، سهام بینام شرکتهای سهامی عام، اوراق مشارکت رهنی، اوراق مشارکت اجاره، صکوک، گواهی سپردههای بانکی، واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله و صندوقهای زمین و ساختمان که در بخشهای دیگر بازارهای فرابورس پذیرفته نشدهاند، مورد معامله قرار میگیرند.
اوراق مشارکت هم بازار دارند
انواع اوراق با درآمد تضمین شده از جمله اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و… که در زمان پذیرش حداقل سه ماه تا سر رسید آنها باقی مانده باشد، قابل پذیرش در این بازار بوده به شرطی که بعد از پذیرش، معاملات دست دوم آنها منحصرا از طریق فرابورس انجام شود. امکان صدور اوراق مشارکت شرکتی و اوراق مشارکت قابل تعویض سهام از جمله اوراق بهادار قابل معامله در بازار اوراق مشارکت محسوب می شوند که در کنار اوراق مشارکت رهنی، اوراق مشارکت اجاره، صکوک و گواهی سپرده بانکی سرمایه گذاری عام و خاص در بازار چهارم امکان معامله را دارند.
بازار پایه چیست؟
شرکتهایی که مشمول ثبت نزد سازمان بورس اوراق بهادار بودهاند، اما امکان پذیرش در یکی از تابلوهای بورس و 4 تابلو دیگر فرابورس را نداشتند در یکی از تابلوهای بازار پایه معامله میشوند. پایینترین سطح بازار فرابورس بازار پایه است و سادهترین شرایط برای عضویت را دارد.
شرکتهایی که در این بازار معامله میشوند معمولا صورتهای مالی شفافی ندارند و از ریسک و نوسان بالایی برخوردارند، ولی با این حال برای برخی از سرمایهگذاران ریسکپذیر جذاب هستند.
در گذشته بازار پایه قبلا دارای 3 تابلو با نامهای الف، ب و ج بود و دامنه نوسان گستردهای داشت و در یک روز میتوانست بین منفی 10 درصد تا مثبت 10 درصد نوسان کند. یعنی چیزی معادل 20 درصد نوسان در طی یک روز معاملاتی. دامنه نوسان بالا منجربه این شده بود تا نوسانگیرها و سفتهبازان اقدام به سفتهبازی در این بازار کرده و به راحتی قیمتها را جابجا کنند. در این صورت سهامداران خرد حقیقی متحمل زیانهای سنگینی میشدند. اما بعدها قوانینی تصویب شد که باعث تغییر اسم این سه تابلو به سه تابلو با رنگهای زرد، نارنجی و قرمز شد.
نحوه انجام معاملات در تابلو زرد
در تابلو زرد این بازار، نوسان معاملات سه درصد است. یعنی قیمتها در روزهای معاملاتی میتوانند از منفی سه درصد قیمت پایانی دیروز تا مثبت سه درصد آن تغییر کنند. در نتیجه این بازار میتواند هر هفته نهایت پانزده درصد نوسان قیمتی داشته باشد. در صورت برقراری صف خرید و یا صف فروش در یک جهت طی سه روز، دامنه نوسان در روز بعدی معاملاتی، به پنج درصد افزایش پیدا میکند و پس از آن دامنه نوسان به حالت قبل خواهد برگشت.
شرکتها برای پذیرش در این تابلو باید حداقل یک صورت مالی حسابرسی شده داشته باشند و صورتهای مالی خود را بهطور مرتب گزارش بدهند. تعداد دفعات عدم ارائه اطلاعات نباید بیش از دو مرتبه باشد. این صورتهای مالی باید با دستورالعمل افشای اطلاعات شرکتهای ثبت شده نزد سازمان، مطابقت داشته باشد.
تابلو نارنجی با دامنه نوسان ده درصدی در هفته
میزان نوسان معاملات در این بازار دو درصد است. در نتیجه این بازار میتواند هر هفته نهایتا ده درصد نوسان قیمتی کند. در صورت برقراری صف خرید و یا صف فروش در یک جهت، طی سه روز متوالی، در روز بعدی دامنه نوسان در این تابلو به چهار درصد افزایش پیدا میکند و پس از آن دامنه نوسان به حالت قبل خواهد برگشت.
شرکتها اگر در دوره رسیدگی و بررسی دارای شرایط پذیرش در تابلو زرد را نباشند، در این تابلو قرار میگیرند. اگر حسابرس قانونی در رابطه با هر یک از صورتهای مالی شرکت، اظهار نظر مردود یا عدم اظهار نظر صادر کرده باشد، آن شرکت در تابلوی نارنجی قرار خواهد گرفت.
تابلو قرمز، شرکت های با بالاترین میزان ریسک
در این نوع بازار نوسان معاملات یک درصد است. بنابراین این بازار هر هفته میتواند نهایتا پنج درصد نوسان داشته باشد. در صورت برقراری صف خرید و یا صف فروش طی سه روز، دامنه نوسان در این تابلو به دو درصد افزایش پیدا میکند.
شرکتهایی در تابلو قرمز قرار میگیرند که 1- از طرف مراجع قضایی رای اولیه در رابطه با ورشکستگی شرکت صادر شده باشد؛ 2- رای انحلال ناشر توسط مجمع عمومی فوقالعاده و یا مراجع قضایی صادر شده باشد و 3- شرکتی که صورتهای مالی حسابرسی شدهاش را در سررسید دورههای رسیدگی شده، حداقل برای سه ماه متوالی ارائه ندهد.
بازار جدید در راه فرابورس
حسین سلاحورزی، یکی از اعضای شورای عالی بورس در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: به زودی تابلوی جدیدی با نام «بازار هدف» راهاندازی میشود که در آن طیف وسیعی از کسب و کارهای نوین و دانش بنیان (حتی در مقیاس استارتآپی) امکان پذیرش خواهند داشت.
در همین زمینه فرابورس اعلام کرده است که آخرین دستورالعمل و شرایط پذیرش شرکتها در این بازار به زودی اعلام میشود و قرار است بسیاری از پروندههایی که برای فرابورس ارسال میشود و شرایط بازار اول و بازار دوم را احراز نمیکنند در بازار هدف پذیرش شود.
به نظر می رسد، با اجرای این طرح راه تازهای برای تامین مالی کسب و کارهای نوآورانه در ایران گشوده خواهد شد.
دیدگاه شما