استقبال از قرارداد آتی کنجاله سویا در روز افتتاح
درحالی که مراسم افتتاح معاملات قرارداد آتی کنجاله سویا روز گذشته به‌طور رسمی افتتاح شد، مدیر بورس کالا و انرژی کارگزاری سهم آشنا از انعقاد ۲۸ قرارداد این محصول خبر داد. به گزارش پایگاه خبری بورس کالای ایران؛ مدیر بورس کالا و انرژی کارگزاری سهم آشنا افزود: روز گذشته ۲۸ قرارداد آتی کنجاله سویا منعقد شد که از این میان ۱۶ قرارداد توسط کارگزاری سهم آشنا و ۱۲ قرارداد توسط سایر کارگزاری‌ها انجام شد.
وی گفت: باتوجه به عمده کنجاله سویا مصرفی کشور از محل واردات تامین میشود، در نتیجه تغییر نرخ ارز تاثیر زیادی بر روند قیمتی این محصول می‌گذارد، بنابراین راه‌اندازی معاملات آتی کنجاله سویا موجب خواهد شد که معامله‌گران این محصول به راحتی ریسک نوسانات قیمت کنجاله را مدیریت کنند.
شکرریز افزود: زمانی رونق بازار کنجاله بیشتر خواهد شد که تمامی فعالان این بازار وارد بورس شوند که با افزایش شمار بازیگران این بازار، جذابیت و سودآوری معامله‌گران بیشتر میشود.
وی به مزیت‌های قرارداد آتی کنجاله اشاره کرد و گفت: فعالان بازار کنجاله و سرمایه‌گذاران می‌توانند با سرمایه اندکی وارد معاملات آتی بورس کالا شوند و حجم بالاتری از میزان سرمایه خود را در بازار دادوستد کنند.
شکرریز تصریح کرد: هر قرارداد آتی کنجاله سویا پنج تن است که اگر این مقدار را ضرب در قیمت تقریبی این محصول یعنی یک‌هزارو۶۱۰تومان در هر کیلو کنیم، ارزش هر قرارداد رقمی حدود ۸میلیون و۵۰هزارتومان میشود، براین اساس در معاملات آتی لازم نیست خریدار تمام پول را نقدی پرداخت کنند؛ چراکه براساس قوانین میتواند تنها ۱۶درصد مبلغ را که به‌طور تقریبی حدود یک‌میلیون و۲۷۵هزارتومان میشود پرداخت کرده و وارد معاملات شود.
مدیر بورس کالا و انرژی کارگزاری سهم آشنا ادامه داد: از دیگر مزیت قرارداد آتی، الکترونیکی بودن معاملات است که این امر روند کار را برای خریداران راحت‌تر میکند. همچنین حمایت سازمان بورس برای قرارداد آتی کنجاله سویا درخصوص عدم دریافت کارمزد- برخلاف سکه آتی- بیانگر نگاه مثبت این سازمان نسبت به معاملات آتی کنجاله سویاست که این امر مشوق خوبی نیز برای جذب معامله‌گران محسوب میشود. وی در مورد اهمیت قیمت این محصول روی سایر مواد غذایی گفت: از آنجا که کنجاله سویا روی قیمت مواد پروتیینی تاثیر زیادی می‌گذارد، یک کالای نسبتا اساسی محسوب شده و قیمت آن برای دولت نیز اهمیت زیادی دارد؛ در نتیجه شفاف‌ترشدن قیمت این نهاده از طریق قراردادهای آتی به تنظیم بازار و جلوگیری از نوسانات کاذب قیمت کمک میکند.
شکرریز اظهار داشت: نکته قابل توجه درمورد بازارهای آتی این است که بازیگران زیادی را در برمی‌گیرد، به‌طوری که یک دسته از این معامله‌گران افرادی هستند که می‌خواهند ریسک معاملاتی خود را پوشش دهند و براساس قوانین، وارد معاملات می‌شوند. وی گفت: دسته دیگر خریداران افرادی هستند که به آنها سفته‌بازان می‌گویند، یعنی در مواقع نوسان قیمتی و اختلاف قیمت بین بازارها وارد معاملات می‌شوند و از این اختلاف قیمتی
مدیر بورس کالا و انرژی کارگزاری سهم آشنا در پایان اضافه کرد: آموزش و فرهنگ‌سازی، اهمیت ویژه‌یی در معاملات آتی دارد به‌طوری که هنوز بسیاری از سرمایه‌گذاران و معامله‌گران به‌دلیل نداشتن اطلاعات کافی از مزایای معاملات قراردادهای آتی، در بازارهای سنتی فعال هستند که امیدواریم بورس کالای ایران با حمایت‌های دولت و دستگاه‌های مربوطه اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهد.
استقبال از قرارداد آتی کنجاله سویا در روز افتتاح
درحالی که مراسم افتتاح معاملات قرارداد آتی کنجاله سویا روز گذشته به‌طور رسمی افتتاح شد، مدیر بورس کالا و انرژی کارگزاری سهم آشنا از انعقاد ۲۸ قرارداد این محصول خبر داد. به گزارش پایگاه خبری بورس کالای ایران؛ مدیر بورس کالا و انرژی کارگزاری سهم آشنا افزود: روز گذشته ۲۸ قرارداد آتی کنجاله سویا منعقد شد که از این میان ۱۶ قرارداد توسط کارگزاری سهم آشنا و ۱۲ قرارداد توسط سایر کارگزاری‌ها انجام شد.
وی گفت: باتوجه به عمده کنجاله سویا مصرفی کشور از محل واردات تامین میشود، در نتیجه تغییر نرخ ارز تاثیر زیادی بر روند قیمتی این محصول می‌گذارد، بنابراین راه‌اندازی معاملات آتی کنجاله سویا موجب خواهد شد که معامله‌گران این محصول به راحتی ریسک نوسانات قیمت کنجاله را مدیریت کنند.
شکرریز افزود: زمانی رونق بازار کنجاله بیشتر خواهد شد که تمامی فعالان این بازار وارد بورس شوند که با افزایش شمار بازیگران این بازار، جذابیت و سودآوری معامله‌گران بیشتر میشود.
وی به مزیت‌های قرارداد آتی کنجاله اشاره کرد و گفت: فعالان بازار کنجاله و سرمایه‌گذاران می‌توانند با سرمایه اندکی وارد معاملات آتی بورس کالا شوند و حجم بالاتری از میزان سرمایه خود را در بازار دادوستد کنند.
شکرریز تصریح کرد: هر قرارداد آتی کنجاله سویا پنج تن است که اگر این مقدار را ضرب در قیمت تقریبی این محصول یعنی یک‌هزارو۶۱۰تومان در هر کیلو کنیم، ارزش هر قرارداد رقمی حدود ۸میلیون و۵۰هزارتومان میشود، براین اساس در معاملات آتی لازم نیست خریدار تمام پول را نقدی پرداخت کنند؛ چراکه براساس قوانین میتواند تنها ۱۶درصد مبلغ را که به‌طور تقریبی حدود یک‌میلیون و۲۷۵هزارتومان میشود پرداخت کرده و وارد معاملات شود.
مدیر بورس کالا و انرژی کارگزاری سهم آشنا ادامه داد: از دیگر مزیت قرارداد آتی، الکترونیکی بودن معاملات است که این امر روند کار را برای خریداران راحت‌تر میکند. همچنین حمایت سازمان بورس برای قرارداد آتی کنجاله سویا درخصوص عدم دریافت کارمزد- برخلاف سکه آتی- بیانگر نگاه مثبت این سازمان نسبت به معاملات آتی کنجاله سویاست که این امر مشوق خوبی نیز برای جذب معامله‌گران محسوب میشود. وی در مورد اهمیت قیمت این محصول روی سایر مواد غذایی گفت: از آنجا که کنجاله سویا روی قیمت مواد پروتیینی تاثیر زیادی می‌گذارد، یک کالای نسبتا اساسی محسوب شده و قیمت آن برای دولت نیز اهمیت زیادی دارد؛ در نتیجه شفاف‌ترشدن قیمت این نهاده از طریق قراردادهای آتی به تنظیم بازار و جلوگیری از نوسانات کاذب قیمت کمک میکند.
شکرریز اظهار داشت: نکته قابل توجه درمورد بازارهای آتی این است که بازیگران زیادی را در برمی‌گیرد، به‌طوری که یک دسته از این معامله‌گران افرادی هستند که می‌خواهند ریسک معاملاتی خود را پوشش دهند و براساس قوانین، وارد معاملات می‌شوند. وی گفت: دسته دیگر خریداران افرادی هستند که به آنها سفته‌بازان می‌گویند، یعنی در مواقع نوسان قیمتی و اختلاف قیمت بین بازارها وارد معاملات می‌شوند و از این اختلاف قیمتی
مدیر بورس کالا و انرژی کارگزاری سهم آشنا در پایان اضافه کرد: آموزش و فرهنگ‌سازی، اهمیت ویژه‌یی در معاملات آتی دارد به‌طوری که هنوز بسیاری از سرمایه‌گذاران و معامله‌گران به‌دلیل نداشتن اطلاعات کافی از مزایای معاملات قراردادهای آتی، در بازارهای سنتی فعال هستند که امیدواریم بورس کالای ایران با حمایت‌های دولت و دستگاه‌های مربوطه اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهد.
سودآوری پیمان آتی
عضو شورای عالی بورس مطرح کرد:
راه اندازی قرارداد آتی مس، رویدادی بزرگ و مثبت در بازار سرمایه
عصر معدن- میرفیض فلاح شمس عضو شورای عالی بورس با مثبت ارزیابی کردن راه اندازی قراردادهای آتی مس در بورس کالا گفت: معاملات آتی مس کاتد به عنوان رویدادی مثبت و جذاب، هفته آینده راه اندازی می شود که از اثرات مثبت این معاملات می توان به کشف روزانه و بهتر قیمت مس به همراه امکان پوشش ریسک قیمتی برای فعالان بازار این محصول اشاره کرد.
به گزارش پایگاه خبری «عصر معدن» به نقل از کالاخبر، میرفیض فلاح شمس عضو شورای عالی بورس گفت: یکی از کارکردهای اصلی بورس کالا، کشف قیمت صحیح کالاها و مواد اولیه است به طوریکه در این مکانیزم، کشف قیمت واقعی کالاها در تقابل عرضه و تقاضا کشف می شود و منافع حاصل از آن محصولات و خدمات نیز به جای واسطه ها به تولیدکنندگان می رسد.
وی در خصوص ابزارهای مالی بورس کالای ایران اظهار داشت: راه اندازی قراردادهای آتی مس در بورس کالا رویدادی مثبت برای بازار سرمایه و بازار مس کشور است، چراکه این اقدام باعث کشف بهتر قیمت ها به صورت ذاتی، واقعی و منطبق با نیاز مشتری، پوشش ریسک های قیمتی در آینده و کوتاه شدن دست واسطه های زاید می شود.
این عضو شورای عالی بورس به ورود زعفران به بازار مالی بورس کالا اشاره کرد و گفت: در زعفران مشاهده شد که تا قبل از ورود این محصول به بورس کالا، کشاورزان در تولید زعفران منافع چندانی نداشتند و قیمت فروش آن ها بسیار کم بود ولی در حال حاضر با ابزارهایی نظیر گواهی سپرده زعفران، تولیدکننده مستقیما می تواند با تحویل زعفران به انبار پذیرش شده در بورس کالا، محصول خود را به قیمت روز بفروشد. همین موضوع سبب شده زعفران در بازار به قیمت واقعی خود برسد و در سایر محصولات نیز شرایط مشابه حاکم است.
فلاح شمش ادامه داد: لذا یکی از اصلی ترین و کلیدی ترین نقش های بورس کالا در اقتصاد، بحث واقعی شدن قیمت کالا و خدمات است. در عین حال بورس کالا با حذف دست واسطه ها یک انسجام و نظم در معاملات کالاها ایجاد می کند در نتیجه باعث می شود محصولات با قیمت تمام شده پایین تری به دست مصرف کننده نهایی برسد. علاوه بر موارد ذکر شده، بورس کالا در تخصیص بهینه منابع نیز نقش مهمی ایفا می کند.
این عضو شورای عالی بورس در پایان یادآور شد: اگر بخواهیم در یک جمله یکی از نقش های اصلی بورس کالا در اقتصاد را بررسی کنیم باید بگوییم فلسفه وجودی بورس کالا واقعی شدن قیمت ها و از این طریق ایجاد بهره وری در صنایع است.
اهرم مالی چیست؟ چگونه با اهرم بیشتر سود کنیم.
یکی از مهم ترین دغدغه ای که هر شخص با آن مواجه است، کسب درآمد و پیشرفت در مسائل مالی است که برای رسیدن به آن همواره به این می اندیشد که سرمایه خود را کجا قرار دهد و کدام روش سرمایه گذاری بهترین بازدهی را برایش ایجاد میکد؟ برای رسیدن به این هدف بازارها و ابزارهای بسیاری در حوزه مالی و سرمایه گذاری وجود دارد که اهرم مالی نیز یکی از این ابزارهاست. در واقع اهرم مالی یکی از ابزارهای کسب سود بیشتر از سرمایه گذاری است که به هر میزان که درجه این اهرم نیز بیشتر می شود بر میزان ریسک سرمایه گذاری نیز افزوده میشود. اما چگونه این اهرم منجر به کسب سود بیشتر برای اشخاص و شرکتها میشود و منظور از افزایش ریسک سرمایه گذاری چیست؟
اهرم مالی چیست؟
اهرم مالی یا Leverage نوعی ابزار مالی برای افزایش بازدهی در یک سرمایه گذاری است. در واقع استفاده از اهرم مالی یعنی استفاده از بدهی در یک سرمایه گذاری مشخص. یک شرکت یا سرمایه گذار میتواند به غیر از دارایی‌ها و سرمایه‌اش، بدون اینکه سرمایه گذار جدیدی اضافه شود، از طریق قرض گرفتن (ایجاد بدهی) سرمایه و فعالیت‌های مالی خود را افزایش دهد.
اهرم مالی سالیان زیادی است که در بخش‌های مختلف بازارهای مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بازار ملک و مسکن افراد برای خرید خانه، زمین و سایر موارد از وام یا قرض استفاده میکنند. هرچه میزان وام و قرض دریافتی بیشتر باشد، فرد میتواند سرمایه بیشتر را خریداری نماید در مقابل ریسک بیشتری را برای بازپرداخت وام و قرض متحمل خواهد شد. در سایر بازارهای مالی نیز افراد برای استفاده از فرصت‌های سرمایه گذاری و کسب سود از وام و اعتبار استفاده میکنند. دریافت اعتبار برای خرید سهام و اوراق بهادار نیز نوعی دیگر از استفاده از اهرم مالی است.
شرکتها نیز برای اجرای طرح‌های جدید و تأمین منابع مالی از تسهیلات و اعتبار استفاده میکنند و اهرم مالی خود را افزایش می‌دهند. به عنوان مثال یک شرکت میتواند 10 میلیارد تومان سرمایه داشته باشد که دارایی های خود شرکت محسوب میشود. این شرکت میتواند 30 میلیارد تومان دیگر نیز از بانک تسهیلات دریافت کند یا اوراق بدهی منتشر کند که در مجموع 40 میلیارد تومان برای سرمایه گذاری در عملیات های خود خواهد داشت. بنابراین هر مقدار سود کسب کند یا زیان متحمل شود از قِبَل 40 میلیارد تومانی خواهد بود که تحد مدیریت شرکت است.
اهرم مالی در شرکت‌های بورسی
همانطور که اشاره شد شرکتها برای تأمین منابع مالی جدید می‌توانند به جای افزایش تعداد سرمایه گذاران، از اهرم مالی استفاده کنند. یکی از مزیت‌های استفاده از اهرم مالی نسبت به انتشار سهام جدید و دعوت سرمایه گذاران، در این است که سودهای افزایش یافته از محل سرمایه‌گذاری‌های جدید، بین تعداد زیادی از سهامداران توزیع نمی‌شوند. البته باید در نظر بگیریم که اگر برنامه‌های توسعه‌ای شرکت طبق پیش‌بینی‌ها و سودی که مدنظر بوده محقق نشود، ممکن است بدهی بسیار زیادی از محل اهرم مالی برای شرکت ایجاد شود که شرکت را ناگزیر سازد تا از محل سود سهامداران این بدهی‌ها را تسویه کند.
از آنجاییکه نرخ بازدهی و میزان ریسک نسبت مستقیم با هم دارند و هر چه بازدهی بالاتر رود بر میزان ریسک سرمایه گذاری نیز افزوده میشود، استفاده از اهرم مالی هم که سبب میشود افراد یا شرکتها بازدهی‌های بالاتری کسب کنند، سبب بالا رفتن ریسک سرمایه‌گذاری آنها نیز میشود. هر چه استفاده از اهرم مالی بیشتر باشد ،افراد ریسک بیشتری را نیز باید بپذیرند. لذا زمانی که از اهرم برای سرمایه گذاری استفاده میشود و سرمایه گذاری مطابق با پیش‌بینی‌ها پیش نرود، زیان احتمالی بسیار بزرگ‌تر از زمانی میشود که از اهرم استفاده نشده است. اهرم سود و زیان بالقوه را بسیار بیشتر میکند.
بنابراین توجه به اهرم مالی شرکتها برای بررسی تحلیلی آنها بسیار مهم است؛ نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام میتواند میزان استفاده شرکت از بدهی را مشخص کند. استفاده از بدهی یا اهرم مالی بیشتر برای یک شرکت الزاما به معنی استفاده غیربهینه از منابع مالی شرکت نیست بلکه میزان بازدهی حقوق صاحبان سهام است و بازدهی دارایی های آن شرکت است که مشخص میکند یک شرکت در کسب سود برای سهامداران و به ازای هر ریال دارایی خود چگونه عمل میکند.
مهم ترین نکته در تحلیل شرکتهایی که از اهرم مالی در ترکیب مالی خود استفاده میکنند، مقایسه بازده حقوق صاحبان سهام با نرخ بدهی ای است که شرکت با آن تامین مالی شده است. اگر نرخ حقوق صاحبان سهام شرکت که از تقسیم سود خالص به حقوق صاحبان سهام بدست می آید بیشتر از نرخ بدهی شرکت باشد استفاده از بدهی بیشتر تا میزانی مشخص میتواند به سودآوری بیشتر شرکت کمک کند. به همان میزان نیز ریسک سرمایه گذاری شرکت نیز بالاتر می رود زیرا همانطور که گفته شد اگر در میزان برآورد سود کسب شده یا ROE برآوردی تغییری ایجاد شود که مطابق انتظارات بالا نباشد میتواند منجر به زیان دهی بیشتر از معمول شود.
به طور مثال همان شرکتی را تصور کنید که تنها 10 میلیارد تومان سرمایه دارد که از آورده سهامداران تامین شده است. فرض کنید بازدهی این شرکت در عملیات آن برای یک سال 30 درصد باشد بنابراین میتوان انتظار داشت در انتهای سال مالی سرمایه شرکت 13 میلیارد تومان خواهد بود.
حالت اول: این شرکت 30 میلیارد تومان تسهیلات 20 درصد از بانک الف دریافت میکند که میبایست در انتهای سال بازپرداخت کند. بنابراین در این حالت شرکت در ابتدای سال 40 میلیارد تومان دارد که بخشی از آن را همراه با نرخ بهره ای مشخص بازپرداخت میکند و مابقی سود شرکت خواهد بود. در مجموع شرکت با نرخ بازدهی 30 درصد گفته شده در انتهای سال 52 میلیارد تومان خواهد داشت (1.3*40) که باید 36 میلیارد تومان آن را برگرداند که 30 میلیارد تسهیلات با نرخ 20 درصد است(1.2*30) و مابقی را در صورت های مالی خود به عنوان سرمایه خود شرکت شناسایی کند که 16 میلیارد تومان خواهد بود که 3 میلیارد تومان بیشتر از میزانی است که شرکت بدون اهرم مالی بود.
حالت دوم: شرکت 30 میلیارد تومان تسهیلات با نرخ 35 درصد دریافت میکند. در این حالت در انتهای سال شرکت باید 40.5 (1.35*30) میلیارد تومان را به بانک به عنوان اصل و سود تسهیلات دریافتی بازپرداخت کند. با سرمایه گذاری صورت گرفته مجموعا به 52 میلیارد تومان دست یافته که در نهایت 11.5 میلیارد تومان برایش باقی می ماند که کمتر از حالتی است که شرکت هیچ اهرم مالی ای استفاده نکرده بود.
بنابراین میتوان نتیجه گرفت هرگاه نرخ بازدهی حقوق صاحبان سهام یا همان ROE شرکتی بیشتر از میزان نرخ بهره پرداختی باشد میزان سودآوری شرکت نیز بیشتر خواهد بود و برعکس.
درجه اهرم مالی چیست؟
بسیاری از تحلیل گران از درجه اهرم مالی (degree of financial leverage) برای بررسی‌های تحلیل شرکتها استفاده میکنند. DFL به حساسیت سود هر سهم (EPS) نسبت به نوسانات درآمد عملیاتی نیز گفته میشود. بدین معنی که هرچقدر اهرم مالی بالاتر باشد، نوسان سود سهم نیز بیشتر است.
فرمول محاسبه درجه اهرم مالی به صورت زیر است.
اهرم مالی در قراردادهای مشتقه
بازار مشتقه شامل بازارهای مختلفی از جمله قراردادهای اختیار معامله و آتی است. از اهرم مالی در بازارهای مشتقه نیز میتوان استفاده کرد.
به عنوان مثال در بازار آتی سرمایه گذاران از اهرم مالی برخوردارند. عموما در این بازار، قراردادهای هر دارایی در شروع، اهرم 4 یا 5 دارند؛ اما با توجه به شرایط بازار و تغییر وجوه تضمین این میزان تغییر خواهد کرد.
برای مثال اگر کسی بخواهد از بازار قراردادهای آتی ۱ کیلو زعفران بخرد، با توجه به اینکه اندازه قرارداد آتی زعفران ۱۰۰ گرم است، باید ۱۰ قرارداد آتی بخرد. برای اخذ ۱۰ قرارداد آتی زعفران این فرد باید به میزان ۱۰ برابر وجه تضمین اولیه قراردادهای آتی، وجه نقد به حساب عملیاتی واریز کند. با فرض اینکه وجه تضمین اولیه قراردادهای آتی زعفران ۲۰۰ هزار تومان باشد؛ ،این فرد باید ۲ میلیون تومان پرداخت نماید.
وجه لازم = تعداد قرارداد * وجه تضمین اولیه
۲،۰۰۰،۰۰۰ = ۱۰ * ۲۰۰،۰۰۰
در مقابل اگر فرض کنیم که قیمت یک گواهی سپرده زعفران پوشال در بازار بورس که برابر با ۱ گرم زعفران است، برابر با ۱۰،۰۰۰ تومان باشد، این فرد برای خرید ۱ کیلو زعفران باید ۱،۰۰۰ واحد گواهی خریداری میکرد و به وجه نقدی معادل ۱۰ میلیون تومان نیاز داشت.
وجه لازم = قیمت گواهی سپرده * مقدار گواهی سپرده
۱۰،۰۰۰،۰۰۰= ۱۰،۰۰۰ * ۱،۰۰۰
در واقع این فرد به جای پرداخت 10 میلیون تومان برای خرید 1 کیلوگرم زعفران 2 میلیون تومان پرداخت میکند. در واقع میزان سرمایه گذاری این شخص 10 میلیون تومان است اما میزان سود و زیان سرمایه گذاری با توجه به مبلغ پرداختی شخص که 2 میلیون تومان است محاسبه میشود.
چگونه اهرم بازار آتی را محاسبه نماییم؟
برای محاسبه اهرم بازار آتی، کافی است ارزش قرارداد را تقسیم‌بر وجه تضمین اولیه قراردادها نماییم.
در مثال فوق میزان اهرم بازار آتی 5 است. یعنی به ازای هر 1 درصد بازدهی (سود یا زیان) که شخص در حالت بدون اهرم سرمایه گذاری میکرد بدست می آورد، 5 برابر (5درصد) بازدهی در بازار های مشتقه بدست می آورد.
اهرم مالی برای انجام معاملات اعتباری
همواره بخشی از معاملات صورت گرفته در بازار سرمایه با استفاده از اهرم مالی یا همان اهرم بدهی انجام شده است. این بخش از معاملات توسط خریدارانی صورت می‌پذیرد که با تثبیت رونق بازار، به دنبال استفاده از فرصت رشد سریع قیمت‌ها هستند. افرادی که همچنان معتقد به بازدهی بالای بازار سرمایه هستند و می‌خواهند با گرفتن منابع مالی از کارگزاری‌ها (گرفتن اعتبار) کسب سود بیشتری کنند. با توجه به ناپایدار بودن این منابع و ریسک بالایی که این قسمت از بازار به خریداران تحمیل میکند، معاملات انجام شده با ضررهای بسیار زیادی پایان می‌یابند. به‌عنوان مثال استفاده از اهرم مالی در نیمه نخست سال 99 باعث شد تا بسیاری از سهامداران حقیقی و حقوقی بیش از میزان سرمایه خود، سود کسب کنند و به تبع آن، شاخص کل بورس سودآوری پیمان آتی نیز بیش از حد معمول بالا رفت. در ادامه همان سال (نیمه دوم سال 99) وضعیتی مشابه اما در مسیر نزولی مشاهده شد. در این سال سهامدارانی که از این اهرم‌های مالی در زمان نامناسب و نزول بازار استفاده کردند، زیان‌های سنگینی را متحمل شدند؛ به عبارت دیگر در زمان‌هایی که بازار سرمایه با هیجان و رشد زیادی همراه است، همراهی یک اهرم مالی همانند خرید اعتباری بر میزان هیجانات افزوده و نگرانی بابت اضافه جهش (overshoot) در بازار به وجود می‌آید.
لذا این تجارب تلخ باعث شکل‌گیری تصور اشتباه درباره مناسب نبودن بازار سرمایه برای سرمایه گذاری میشود. در این راستا سازمان بورس به‌عنوان نهاد ناظر در سال‌های اخیر تلاش فوق‌العاده‌ای در جهت قانونمند کردن اعطای اعتبارات در شبکه کارگزاری‌ها به ویژه رعایت نسبت‌های کفایت سرمایه و اخذ وثایق کافی از مشتریان کرده است اما هنوز هم ضرورت مدیریت حجم منابع اعتباری در کل شبکه کارگزاری احساس میشود.
نتیجه‌گیری
همانطور که توضیح دادیم اهرم مالی ابزاری برای استفاده بیشتر از فرصت‌های سرمایه گذاری در بازار سرمایه و کسب سودهای بالاتر است. با توجه به اینکه اهرم مالی موقعیت‌های سودآوری را افزایش می‌دهد در عین حال ریسک سرمایه گذاری را نیز افزایش می‌دهد؛ بنابراین همواره باید در نظر داشته باشیم استفاده از اهرم مالی همانطور که میتواند منجر به کسب سود بیشتری شود میتواند احتمال ضرر را هم بیشتر کند. بدین‌صورت که در زمانی که از اهرم در سرمایه گذاری‌هایمان استفاده کنیم و برآورد ما برای کسب سود با واقعیت منطبق نشود، زیان احتمالی ما بسیار بیشتر از حالتی میشود که از اهرم استفاده نکرده بودیم.
ابزارهای مدیریت ریسک سرمایه گذاری در بورس
علاوه بر کارکرد تامین مالی واحدهای اقتصادی دارای کسری، مقابله با ریسک همراه با سرمایه گذاری و به ویژه ریسک ناشی از نوسان های قیمتی از دیگر کارکردهای مهم بازار سرمایه است.
این کارکرد بازار سرمایه، از طریق بکارگیری ابزارهایی تحت عنوان ابزارهای مشتق انجام می شود. اطلاق مشتق به این ابزارها به آن دلیل است که ارزش این ابزارها بر اساس ارزش اوراق یا دارایی های دیگر تعیین می شود و در واثع مشتق از دارایی های دیگر است.
اگر چه گروهی از سرمایه گذاران بمنظور کسب سود این ابزارها را معامله می کنند، اما کارکرد اصلی این گونه ابزارها، مقابله با ریسک سرمایه گذاری در بورس همراه با نوسان های قیمت دارایی های مندرج در این ابزارهاست. معامله گران این ابزارها تلاش می کنند که با پذیرش هزینه اندک از مدیریت ریسک در بورس زیاد نوسان قیمت اجتناب و آن را به سایر سرمایه گذاران منتقل کنند.
مهم ترین ابزارهای مشتق بازار سرمایه عبارت هستند از :
شما به عنوان یک تریدر ( معامله گر ) در بازار بورس با تمامی قوانین سودآوری پیمان آتی و قرارداهایی که وجود دارند و قابل انجام هستند، بطور کامل آشنا و مسلط شوید. با این کار هم درصد سودآوری و موفقیت خود را افزایش می دید و هم اینکه مدیریت ریسک در بازار بورس را به نحو شایسته انجام می دهید.
در ادامه با چند نوع قرارداد مهم آشنا خواهید شد.
قراردادهای اختیار معامله و تاثیر آن در مدیریت ریسک در بورس
اختیار معامله قرارداری دو طرفه بین خریدار و فروشنده است. بر اساس آن خریدار قرارداد، حق دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرار داد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد. بنابراین بر اساس این قرارداد دو طرف توافق می کنند که در آینده معامله ای انجام دهند.
در این معامله خریدار اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغ معینی حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخصی با قیمتی که هنگام بستن قرار داد تعیین شده است بدست می آورد. از طرف دیگر فروشنده قرارداد اختیار معامله در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد بر اساس مفاد قرارداد، آماده فروش دارایی مذکور است.
چنان که از تعریف قرار داد اختیار معامله پیداست، دارنده قرارداد در اعمال حق خود مختار است. به عبارت دیگر هیچ تعهد و الزامی ندارد و در صورت صرف نظر او از اجرای قرارداد مبلغی را که در اعزای این حق، پرداخته است از دست می دهد. از طرف دیگر، فروشنده در صورت خواست خریدار مجبور به اجرای قرارداد است. قراردادهای اختیار معامله خود به دو دسته تقسیم می شوند.
الف) قرارداد اختیار خرید
دارنده این نوع اختیار معامله حق دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت مشخصی در دوره زمانی معینی بخرد. در ادامه دو حالت خرید و فروش قرارداد اختیار در قالب مثال توضیح داده می شود.
فرض کنید یک سرمایه گذار تصمیم می گیرد که اختیار خرید 100 سهم شرکت الف را با قیمت توافقی 10000 ریال بایت هر سهم، خریداری کند. قیمت جاری سهم مزبور 9800 ریال تاریخ انقضای قرارداد چهار ماه و قیمت قرار سودآوری پیمان آتی داد اختیار معامله بابت هر سهم 500 ریال است.
نتیجه این قرارداد:
بنابراین این سرمایه گذاری اولیه 80 هزار ریال است. اگر قیمت سهم در تاریخ انقضای قرارداد کمتر از 10 هزار ریال باشد، بطور قطع سرمایه گذار قرارداد را به اجرا نمی گذارد. چون خریدن سهمی که قیمت روز ان کمتر از 10 هزار ریال است با قیمت توافقی 10 هزار ریال عاقلانه نیست. همچنین انجام این چنین قراردادی با هیچ یک از ابزارهای مدیریت ریسک در بازار بورس هماهنگ نبوده و کاملا مشخص است که آینده روشنی نخواهد داشت.
در این وضعیت سرمایه گذار میزان سرمایه گذاری اولیه خود را از دست می دهد. اما اگر قیمت سهم در تارریخ سر رسید بیشتر از 10 هزار ریال باشد سرمایه گذار قرارداد را به اجرا می گذارد. فرض کنید قیمت سهم به 11 هزار و 500 ریال خریداری کند. اگر او در همان زمان سهم خود را در بازار بفروش برساند، 150 هزار ریال بدون در نظر گرفتن هزینه های معاملاتی سود می کند. با در نظر گرفتن هزینه اولیه خرید قرارداد اختیار معامله سود خالص سرمایه گذار 100 هزار ریال است.
آشنایی کامل با قرارداد اختیار فروش و قرارداد اختیار خرید
ب) قرارداد اختیار فروش
این قرارداد به دارنده حق می دهد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت توافقی در دوره زمانی مشخص بفروشد. در حالی که خریدار قرارداد اختیار خرید به امید افزایش قیمت آن را می خرد. خریدار قرارداد اختیار فروش پیش بینی می کند که قیمت در آینده کاهش خواهد یافت.
سرمایه گذاری را در نظر بگیرید که قرارداد اختیار فروش 100 سهم شرکت الف را با قیمت توافقی 700 ریال خریداری می کند. فرض کنید که قیمت جاری سهم مزبور 6500 ریال، تاریخ انقضای قرارداد سه ماه بعد و قیمت قرارداد برای هر سهم 700 ریال باشد. بنابراین سرمایه گذاری اولیه 70 هزار ریال است.
چون قرارداد اروپایی است فقط در زمان انقضا قابل اجراست و در صورتی که قیمت در آن زمان کمتر از 7000 ریال باشد اجرا می شود.
به نمونه قرارداد در این مثال توجه کنید:
فرض کنید قیمت سهم شرکت الف در تاریخ انقضا 5500 ریال باشد. سرمایه گذار می تواند بر اساس قرارداد 100 سهم را با این قیمت بخرد و با قیمت 700 ریال بفروشد و 150 هزار ریال سود به دست آورد. اگر 70 هزار ریال سرمایه گذاری اولیه را از این مبلغ کم کنیم سود خالص سرمایه گذار 80 هزار ریال خواهد بود.
در این راهبرد نیز تضمینی وجود ندارد که سرمایه گذار سود کند. اگر قیمت کالا در زمان انقضا بیشتر از 7000 ریال باشد، قرارداد اختیار فروش ارزش ندارد و سرمایه گذار مبلغ 70 هزار ریال سرمایه گذاری اولیه را از دست می دهد.
قراردادهای آتی
تمامی انواع کالا رامی توان هر روز در بازار آنی ( نقد ) دادوستد کرد. در این بازارها خریدار و فروشنده برای تحویل آتی کمیت و کیفیت مشخصی از یک کالا با یکدیگر به توافق می رسند.
وقتی قیمت آتی دادوستد نوسان داشته باشد معامله گران با ریسک روبه رو خواهند بود، زیرا ممکن است ارزش موجودی آنها بطور چشمگیری تغییر یابد.
برای مدیریت ریسک سرمایه گذاری در بورس و انواع قراردادهای خرید و فروش خود در برابر تغییرات ناگهانی قیمت. خریدارن و فروشندگان می توانند به بازار تحویل آتی روی آورند که در آن قراردادهای تحویل آتی برای تحویل کمیت و کیفیت مشخصی از یک کالا با یک قیمت مشخص در یک زمان معین تنظیم می شود.
در این نوع قرارداد چه تعهدی شکل می گیرد؟
بر اساس این قرارداد خریدار متعهد می شود که مقدار مشخصی، از یک کالا را در تاریخ معین با قیمت معینی از فروشنده تحویل بگیرد. فروشنده متعهد می شود که کالای مدنظر را بر اساس مفاد قرار داد در همان تاریخ و با همان قیمت به خریدار تحویل دهد.
در سر رسید قرارداد تحویل آتی، فروشنده با دریافت قیمت کالای موضوع قرار داد را به خریدار تحویل می دهد و تسویه انجام میشود. به عبارت دیگر تسویه قراردادهای آتی به صورت تحویل فیزیکی کالاست.
قراردادهای تحویل آتی، نوعی موافقت نامه خصوصی بین دو طرق دادوستد است. بنابراین مفاد آن استاندارد نیست و از سوی دیگر بازار مشخصی برای خرید و فروش قراردادهای تحویل آتی وجود ندارد.
کاستی های قراردادهای تحویل آتی کالا به ایجاد بازارهای داد و ستد قرارداد پیمان آتی در بازاری به نام بورس آتی کالا منجر شده است. این قرارد امکان دادوستد دست دوم نیز دارد. قرارداد تحویل آتی برای انواع کالا، اوراق بهادار و شاخص قابل اجراست. تسویه آن معمولا از طریق نهاد تسویه انجام می شود.
تفاوت خرید سهام با خرید قرارداد آتی سهام چیست؟
برای خرید سهام، سرمایه گذار باید همه پول را بپردازد اما در خرید قرارداد آتی سهام سرمایه گذار تنها با پرداخت درصدی از پول که بورس به نام وجه تضمین می گیرد، می تواند مطمئن باشد که سهام مدنظر خود را در تاریخ تعیین شده با قیمت مندرج در قرارداد خریداری خواهد کرد.
وجه تضمین هم دقیقا به این علت از طرف بورس از خریدار و فروشنده قراردادهای آتی دریافت می شود که طرفین قرارداد به تعهدات خود مبنی بر تحویل سهام با قیمت مشخص در تاریخ تعیین شده پایبند باشند.
نکته قابل توجه این موضوع است که در بازار سرمایه ایران قرارداد آتی صرفه محدود به سهام نیست بلکه در بورس کالای ایران نیز قراردادهای آتی سودآوری پیمان آتی سکه بهار آزادی دادوستد می شود.
از آنجایی که قراردادهای آتی جز اوراق بهادار بسیار پر ریسک محسوب می شوند لازم است سرمایه گذاران حتی در صورت داشتن ریسک پذیری بالا قبل از ورود به این عرصه شناخت کافی را در خصوص ابعاد و جزئیات قراردادهای آتی بدست آورند.
دیدگاه شما