کارگزاری بورس چیست؟
مجله افیکسکار: بسیاری از افراد که قصد سرمایهگذاری در بازار سهام را دارند، احتمالا با واژه کارگزاری آشنا هستند. در واقع شما برای ورود به بورس باید حتما از طریق کارگزاریها اقدام کنید. کارگزاران بورس شرکتهای واسطی هستند تا شما بتوانید بهراحتی معاملات بازار را انجام دهید. در حقیقت کارگزاران خریدار و فروشنده را در بازار سهام به هم وصل کرده و در ازای این کار دستمزد یا همان کارمزد دریافت میکنند.
کارگزاریها برای فعالیت در بازار سرمایه باید مجوز تاسیس و فعالیت خود را از سازمان بورس و اوراق بهادار اخذ کنند و به عضویت کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار و بورس مربوطه درآیند.
چرا حضور کارگزاران الزامی است؟
برای درک بهتر نقش کارگزاری فرض کنید که شرکتهای کارگزاری نبودند؛ در این صورت شما برای انجام معاملات در بازار سهام مجبور بودید در ساعات فعالیت بازار، دائماً در ساختمان مرکزی بورس واقع در خیابان حافظ حاضر میشدید و در بین جمعیت انبوه معامله گران به خرید و فروش میپرداختید.
درحالیکه با وجود کارگزاریها شما به راحتی در قیمت و تعداد مدنظر خود سفارش را ثبت کرده و پس از آن تمامی فعالیتها بهصورت خودکار و خرید یا فروش انجام میگیرد.
بنابراین نقش کارگزاریها لازمه فعالیت، حیات و گسترش بازار سرمایه است و این موضوع برای تمامی اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی صادق است.
تاریخچه کارگزاریها
شیوه قدیم معاملات کارگزاران بورسی در بازارهای جهانی
– فعالیت کارگزاران در ایران از کی و با چند کارگزاری آغاز شد؟
بورس تهران در سال 1346 تاسیس شد. همزمان با تاسیس آن کارگزاران بورسی هم فعالیت خود را آغاز کردند. اما در ابتدای امر 13 کارگزار فعال که عمدتا بانکی بودند در بازار سرمایه ایران مشغول به کار بودند.
این تعداد در سالهای بعد به تدریج افزایش پیدا کرد. این کارگزاران تنها در 2 روز معاملاتی طی هفته و در ساعتهای 10 الی 12 در تابلوی مظنه، معاملات را ثبت میکردند.
در سال 1348 برای اولین بار 2 کارگزار از بخش خصوصی به این تعداد اضافه شد و بعدها یک کارگزار خصوصی دیگر هم فعال شد. به طوری که تا قبل از انقلاب یعنی سال 1357، 3کارگزار خصوصی و 26 کارگزار نهادی در بازار فعالیت داشتند.
تاثیر کارگزاریهای خصوصی بر بازار سرمایه
ورود کارگزاران بخش خصوصی در آن سالها به بازار سرمایه به عنوان نقطه عطفی برای رونق معاملات و افزایش حجم دادوستدها مطرح شد. در سال 1352، 50 درصد از کل معاملات در اختیار دو کارگزاری خصوصی (کارگزاری محمود تاریخچه تشکیل بورس رضویان و محمود کریشچی) قرار داشت. بعد از اضافه شدن کارگزار سوم از بخش خصوصی (احمد سلطانی) یک سوم از کل معاملات در اختیار این 3 کارگزار بود.
فعالیت کارگزاران از چه زمانی رونق گرفت؟
در سالهای بعد از انقلاب در یک دوره معاملات کارگزاریها از رونق افتاد، بهطوریکه حجم معاملات تا سال 1367 در حد صفر بود.
از سال 1367 به بعد و بهخصوص در دهه 70، بورس یک جان تازهای گرفت. بر این اساس 7 کارگزار خصوصی به فهرست کارگزاران اضافه شدند. این تعداد کارگزار خصوصی بههمراه 8 کارگزاری نهادین، معاملات را مجدد آغاز کردند.
در دهه 70، با مجوزهای جدیدی که سازمان کارگزاران بورس به کارگزاران اعطا کرد، معاملات آنها قوت گرفت اما اصل معاملات و ایجاد روند واقعی در دادودستدها از دهه 80 آغاز شد. تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی در این دوره انجام شد.
به این ترتیب با تغییر ساختار بازار سرمایه و اعطای مجوز به چندین کارگزاری در بازار سرمایه شاهد تغییرات اساسی در کلیت بازار سرمایه، ارکان و ساختار آن بودیم. از آن زمان به بعد یک توسعه چشمگیری در بازار سرمایه ایجاد شد. هر چند صنعت فعالیت کارگزاریها قدمت 50 ساله دارد، اما عمده پیشرفت و توسعه آن در 10 سال اخیر صورت گرفته است.
کارگزاریها چه وظایفی دارند؟
از جمله خدماتی که کارگزاران بورسی به مشتریان خود میدهند:
– کلیه معاملات اوراق بهادار: خرید و فروش سهام، حق تقدم سهام، اوراق بدهی، اوراق مشتقه و معاملات آتی و….در بورس، فرابورس، بورس کالاو بورس انرژی به صورت مستقیم و آنلاین (معاملات بر خط)
– خدمات مشاورهای: پذیرش و ثبت شرکتها و انتشار و عرضه اوراق بهادارشان در بورسهای مربوطه، ارائه خدمات مشاورهای به شرکتهای پذیرش شده در بورس یا فرابورس جهت نحوه انتشار اوراق، انجام افزایش سرمایه و…، ارایۀ خدمات و نظرات مشورتی به سرمایهگذاران (خرید و فروش سهام یا سرمایهگذاری در صندوقها، اوراق با درآمد ثابت و…)
– بازارگردانی اوراق بهادار: بازارگردانی یعنی فعالیتی که با اخذ مجوزهای لازم عرضه و تقاضا را در بازار سرمایه تنظیم کرده و مانع از نوسان شدید قیمتها میشود. اینکار افزایش نقدشوندگی بازار را به دنبال دارد.
– خدمات مالی: ارائه اطلاعات مربوط به ورقه بهادار، معامله، سفارشات خرید و فروش و ناشر ورقه بهادار به مشتریان
– تعهد پذیره نویسی: انجام تعهد خرید اوراق بهاداری که ظرف مهلت “پذیرهنویسی” به فروش نرسیده است.
کارگزاریها چه خدمات مازادی برای جذب مشتری ارایه میکنند؟
– اعتبار معاملاتی: برخی از کارگزاریها براساس گردش مالی مشتریان خود (میزان و حجم خرید و فروش) به آنها اعتبار معاملاتی میدهد.
به این صورت که فرد بدون پرداخت مبلغ سهام خود را از طریق اعتباری که کارگزاری به آنها میدهد، خرید یا فروش میکند. این شیوه به عبارتی نوعی وام از سوی کارگزار به مشتریان با سطح اعتباری بالا است.
– تخفیف معاملاتی: کارگزاران بورسی در ازای دریافت حق الزحمه خرید و فروش سهام را برای مشتریان خود میسر میکنند که سقف آن توسط سازمان بورس تصویب شده است. برخی از کارگزاران به منظور جذب مشتری تخفیفانی در کارمزد معاملات اعمال میکنند.
– دورههای آموزشی: برخی از کارگزاریها دورههایی تحت عنوان آموزش بورس به صورت حضوری یا غیرحضوری برگزار میکنند.
نهاد کانون کارگزاران در ایران
کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار در سال 1386 به عنوان یک مؤسسه غیردولتی فعالیت خود را آغاز کرد. اعضای آن کارگزاران فعال در بازار سرمایه هستند.
به عبارتی تمامی کارگزاریهای بورسی برای فعالیت در بازار سرمایه باید به عضویت این کانون درآیند. کارگزاریها تابع قوانین واحد و استانداردی هستند که توسط کانون کارگزاران وضع میشود.
وظایف کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار چیست؟ مهمترین وظیفه این کانون نظارت و قانونگذاری برای شرکتهای کارگزاری است.
نحوه و کیفیت خدماترسانی اعضا، پیشنهاد تغییر سقف کارمزدها و نرخهای خدمات اعضای کانون به سازمان، ارتباط با سایر ارکان و فعالان بازار اوراق بهادار، ایجاد سازش و حل اختلافات و مشکلات بین کارگزاران، کارگزار معاملهگران و بازارگردانان و سایر اشخاص ذیربط، تنظیم روابط بین اعضای کانون با یکدیگر و با اشخاص وابسته به اعضاء، کمک به تهیه و تدوین قوانین، مقررات و آئیننامههای مربوط به اعضای کانون و بازار اوراق بهادار، کمک به ایجاد یک بازار اوراق بهادار عادلانه، رقابتی و کارا در کشور به منظور جلب اعتماد سرمایهگذاران، ارتقاء اعتبار اعضای کانون و اشخاص وابسته به اعضاء نزد سرمایهگذاران و … از جمله وظایف کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار است.
کارگزاران بورس در ازای خدمات به مشتریان خود کارمزد دریافت میکنند
چند کارگزاری فعال در بازار سرمایه وجود دارد؟
براساس آخرین گزارش که مربوط به اطلاعات کارگزاریها تا پایان سال 97 است، 108 شرکت کارگزاری در بورسهای کشور فعالند که 106 شرکت از کارگزاران فعال در بورس اوراق بهادار، 88 شرکت از کارگزاران فعال در بورس کالا، 105 شرکت از کارگزاران فعال در فرابورس، 62 شرکت از کارگزاران فعال در بورس انرژی، 20 شرکت از کارگزاران صرفاً فعال در بازار اوراق بهادار، 2 شرکت از کارگزاران صرفاً فعال در بازار کالایی و 86 شرکت از کارگزاران فعال در هر دو بازار هستند.
دفاتر و شعب کارگزارن در چه شهرهایی هستند؟
یکی از نکاتی که باید به هنگام انتخاب کارگزار بورسی به آن توجه کنیم، تعدد شعب و دفاتر مربوط به آنها در نقاط مختلف کشور است.براساس آخرین آمار و اطلاعات تا پایان سال 97، تهران با 457 شعبه، اصفهان 80 شعبه، مشهد 54 شعبه، کرج 50 شعبه و تبریز با 39 شعبه به عنوان 5 شهر با بیشترین شعب کارگزاریها هستند.
پراکندگی شعب کارگزاریها در شهرهای مختلف ایران
چگونه کارگزاران رتبهبندی میشوند؟
شرکتهای کارگزاری به صورت ماهانه در ۲۹ استان، بر اساس ارزش کل معاملات (حجم خرید و فروش)، ارزش معاملات خرد و بلوک کل، ارزش معاملات خرد تاریخچه تشکیل بورس و بلوک عادی و ارزش معاملات الکترونیکی رتبهبندی میشوند.
بر اساس آخرین آمار از 9 ماه ابتدایی سال 98، به ترتیب شرکتهای کارگزاری مفید با ارزش معاملات کل 72.843میلیارد تومان، کارگزاری آگاه با 40.551 میلیارد تومان، کارگزاری فارابی با 17.821 میلیارد تومان، کارگزاری مبین سرمایه با 13.660 میلیارد تومان و کارگزاری بانک پاسارگاد با 21.045 میلیارد تومان به عنوان 5 رتبه برتر از لحاظ ارزش معاملات کل و الکترونیکی هستند.
همچنین از نظر ارزش معاملات خرد و بلوک کل به ترتیب کارگزاریهای مفید، آگاه، فارابی، بانک پاسارگاد و مبین سرمایه و از نظر ارزش معاملات خرد و بلوک عادی کارگزاریهای حافظ، بانک پاسارگاد، صبا تامین، بانک رفاه کارگران و مفید 5 رتبه برتر هستند.
چگونه بهترین کارگزار را انتخاب کنیم؟
شاید این پرسش برای شما ایجاد شود که چگونه کارگزار بورسی خود را انتخاب کنیم و یا بهترین کارگزار کدام است؟
مشتری مداری، کسب رتبه بالا در رتبهبندی سالانه، فعالیت در بازارهای مختلف بورس (بورس، فرابورس، کالا و انرژی)، عملکرد مطلوب سیستم معاملات آنلاین، تعدد شعب و نمایندگی در استانهای مختلف، سیستم پاسخگویی مناسب به مشتریان، بهترین خدمات مشاورهای، سلسله برنامههای آموزش حضوری یا مجازی، ارتباط خوب با صندوقهای سرمایهگذاری، ارائه خدمات مالی از جمله وام قرض السحنه، اعتبار معاملاتی و … از جمله مواردی است که در انتخاب کارگزار خوب باید به آن توجه کرد./دنیای بورس
بورس اوراق بهادار چیست؟
موضوع اوراق بهادار تاریخچه تشکیل بورس با معامله و تریدینگ گره خورده است. هرگاه نام اوراق بهادار میآید، به یاد بورس و دیگر بازارهای مالی میاُفتیم. اما اینکه اوراق بهادار و بهخصوص بورس اوراق بهادار چیست و این اوراق شامل چه انواعی هستند، جای بحث و گفتگو دارد. به همین خاطر در این مطلب میخواهیم بهصورت جامع موضوع بورس اوراق بهادار دار بررسی کنیم. اگر شما نیز نسبت به چنین مفهومی کنجکاو هستید و میخواهید بدانید بازار اوراق بهادار، چگونه بازاری است، این مطلب را تا انتها دنبال نمایید.
اوراق بهادار چیست؟
اوراق بهادار یا «Securities» به اوراق و اسنادی گفته میشود که دارای ارزش مالی بوده و توسط صاحب آن اوراق، قابل داد و ستد و واگذاری به غیر هستند. در واقع چنین اوراقی را میتوان یکی از ابزارهای مالی قابل انتقال در نظر گرفت که شامل انواع گوناگونی است و به صورت گسترده در سطح جهان مورد معامله قرار میگیرد. این اوراق میتوانند به صورت گواهی صادر شده یا بدون صادر شدن، در بسترهای الکترونیکی ثبت شده و قابل ارائه باشند.
انواع اوراق بهادار
اوراق بهادار تنها به یک صورت خاص عرضه نمیشوند و دارای انواع خاص هستند که برخی از اوراق بهادار شناخته شده به قرار زیرند:
- اوراق بدهی (مانند اوراق قرضه و سهام قرضه)
- اوراق سهام (مانند سهام عادی و سهام ممتاز)
- اوراق مشتقه (قرارداد اختیار معامله، قراردادهای آتی و قرارداد پایاپای)
انواع مختلف اوراق بهادار در بازارهای سرمایه مورد معامله قرار میگیرند. این معاملات با ریسک همراه است که گاهی سود بسیاری را نصیب معاملهگران و گاهی نیز زیان بسیاری را به سرمایه افراد وارد میکنند. در ادامه به شیوه معامله برخی از این اوراق در بازار سرمایه خواهیم پرداخت.
بورس اوراق بهادار چیست؟
بورس یا «Bourse» بازاری است که در آن، انواع داراییهای مالی، اعم از اوراق بهاداری مانند سهام شرکتها، قراردادهای آتی و دیگر انواع اوراق بهادار در آن معامله میشود. البته بازار بورس میتواند به خرید و فروش کالا نیز اختصاص یابند که به آن بورس کالا میگویند. اما در بازار بورس اوراق بهادار، صرفاً اوراق بهادار نامبرده مورد معامله قرار میگیرند.
بورس بازاری است که خرید و فروش سهام در آن، بر طبق اصول، قوائد و ضوابط خاصی انجام میگیرد. به طوری که ناظر اصلی بازارهای بورس اوراق بهادار، حکومتها هستند و امکان تقلب، اختلاس و دیگر مشکلات مالی در آن وجود ندارد. هر شرکتی که بخواهد سهام (اوراق بهادار سهامی) خود را از طریق این بازار عرضه کند، باید صورتهای مالی و اطلاعات حقیقی خود را در اختیار سازمان بورس و اوراق بهادار کشور قرار دهد تا صداقت و مقبولیت آن برای سازمان بورس ثابت شده و مورد تأیید قرار بگیرد.
تاریخچه تشکیل بورس اوراق بهادار در جهان
در گذشته، تجار و بازرگانان بزرگ، زیانهای بسیاری را در طول معاملات خود تجربه میکردند. این افراد همواره به دنبال شرکای تجاری بودند تا سود و زیان خود را با آنها تقسیم کنند. همین ایده باعث شد تا کمکم مفهوم بورس – نه به شکل امروزی، بلکه به شکل قدیمی و ساختار نیافته – در بازارهای بینالمللی بهوجود بیاید. اما بازار بورس رسمی و تاریخچه تشکیل بورس ساختار یافته، برای اولین بار در سال ۱۴۶۰ میلادی در کشور بلژیک تأسیس شد. پس از آن نیز در اوایل قرن هفدهم، بورس آمستردام ایجاد شد. به دنبال این بازارها، در سایر کشورهای جهان نیز، بازارهای بورس تشکیل شده و بورس اوراق بهادار، به یکی از بازارهای اصلی نقل و انتقالات مالی کشورها تبدیل شد.
تاریخچه تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران
اولین اقدامات برای تشکیل بازار بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵ برمیگردد؛ در آن سالها شخصی به نام «وان لوترفلد» مأمور بررسی بورس اوراق بهادار کشور شد و در نهایت توانست طرح قانونی و اساسنامه بورس ایران را تنظیم کند. اما متأسفانه به دلیل وقوع جنگ، طرح بورس اوراق بهادار ایران رها شده و ناتمام باقی ماند. تا اینکه در سال ۱۳۳۳، تحقیق و بررسیها در مورد این بازار دوباره شروع شده و پس از ۱۲ سال به نتیجه رسید.
خوشبختانه کشور ما از سال ۱۳۴۶، به صورت رسمی معاملات بورس را استارت زده و از آن زمان، شرکتهای زیادی سهام خود را برای معامله به این بازار ملی سپردهاند. بورس ایران در طول سالیان گذشته، فراز و نشیبهای بسیاری را پشت سر گذاشته، اما همچنان پایدار باقی مانده است.
چطور میتوان وارد بازار بورس اوراق بهادار شد؟
هرکسی که مایل باشد سرمایه خود را به خرید اوراق بهادار اختصاص دهد، میتواند در بورس تهران ثبتنام کرده و اقدام به خرید سهام نماید. افراد بالای ۱۸ سال، باید ابتدا به سامانه سجام (sejam.ir) – سامانه جامع اطلاعات مشتریان – مراجعه کرده و اطلاعات هویتی خود را ثبت کنند. سپس یک کد ۱۰ رقمی برای افراد ارسال میشود که میتوانند از طریق آن کد اقدام به ثبتنام در بورس نمایند. آنگاه باید به یکی از شعب کارگزاریهای بورس ارواق بهادار شهر خود رفته و فرمهای مربوطه را تکمیل نمایند.
در نتیجه این اقدامات، ثبتنام ورود به بورس تکمیل شده و افراد میتوانند از طریق یوزرنیم و پسوردی که تعیین کردهاند، به پنل بورسی خود دسترسی داشته باشند. افراد میتوانند سرمایه خود را وارد پنل کارگزاری خود کرده و سهام موردنظرشان را خریداری نمایند.
سود اوراق بهادار
مقدار سود سرمایهگذاری در بازارهای مالی، به خصوص بازار بورس اوراق بهادار، بهصورت قطع مشخص نیست. در واقع مقدار سود اوراق بهادار، به مقدار سرمایه و دانش مالی هر شخص بستگی دارد. اگرچه ورد به بازار بورس آسان است، اما سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار، کار چندان راحتی نبوده و با ریسک بالایی همراه است. به همین خاطر به معاملهگران و افراد مبتدی توصیه میشود تا سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار را با سرمایههای اندک شروع کنند. آنگاه اگر با شرایط بازار آشنا شده و دانش خرید سهام را کسب کردند، سرمایههای بیشتری را به این بازار تزریق کنند.
این در حالی است که افراد حرفهای که با دانش تحلیل تکنیکال یا بنیادی در بازارهای مالی آشنا هستند، میتوانند سودهای کلانی را از بورس اوراق بهادار به دست بیاورند. پس مقدار سود این اوراق و سهام شرکتها در بورس مشخص نیست؛ این مقدار سود، برای هرکس به صورت متفاوتی رقم میخورد. افراد تنها با گذراندن آموزش ۰ تا ۱۰۰ تاریخچه تشکیل بورس بورس، به سطح قابل قبول برای انجام معاملات بزرگ و پی در پی در این بازار خواهند رسید.
حداقل سرمایه لازم برای ورود به بورس اوراق بهادار چقدر است؟
در حال حاضر کف سرمایهای لازم برای خرید سهام در بازار بورس تهران، برابر با مبلغ ۵۰۰ هزار تومان است. یعنی هر فرد میتواند با سرمایه ۵۰۰ هزار تومانی به بورس وارد شده و اولین سهام خود را خریداری نماید. به همین خاطر، بازار بورس، پذیرای کمترین مقدار سرمایهها است و یکی از بهترین بسترهای سرمایهگذاری محسوب میشود. (سرمایهگذاری بلندمدت در بورس، اغلب تاریخچه تشکیل بورس با سود بسیاری همراه است، اما سرمایهگذرایهای کوتاهمدت و مقطعی در بورس، به دانش مالی نیاز دارد. در غیر اینصورت ممکن است افراد مبتدی را دچار زیانهای فراوانی کند!)
سخن نهایی
با توجه به پتانسیلهایی که بازار بورس دارد، شما میتوانید سرمایههای خود را به این بازار بسپارید تا در طول زمان رشد کرده و چند برابر شوند. البته بیشتر سرمایهگذاران تنها به قرار دادن سرمایه در بورس و خرید سهام راضی نشده و اقدام به ترید و معامله در این بازار میکنند. شما نیز میتوانید با فراگیری دانش مالی، از فراز و نشیبها و نوسانات قیمت در بورس، سودهای خوبی دریافت کرده و یک منبع درآمد فعال داشته باشید. شما میتوانید در انواع دوره آموزش بورس شرکت کرده و شیوه معامله در این بازار را یاد بگیرید. کاشناسان باتجربه دلفین وست، آموزش بورس را به شیوهای بسیار ساده و کارآمد در اختیار دانشجویان خود قرار میدهند. اگر مایلید دانش مالی خود را ارتقا داده و با قدرت بیشتری به معامله در بورس بپردازید، همین حالا در دوره آموزش مقدماتی بورس دلفین وست شرکت کنید.
تاریخچه پیدایش بورس در جهان و ایران
لطفا به قوانین نشر محتوا در فضای مجازی احترام گذاشته و از انتشار مجدد این فایل ها خودداری کنید.
اخبار مرتبط
منظور از بازار اولیه و بازار ثانویه چیست؟
مزایای حضور شرکت ها و سرمایه گذاران در بورس
بازار دارایی های فکری فرابورس
تاریخچه پیدایش بورس در ایران
قرارداد آتی چیست؟
سه بازار مالی که باید درباره آن بدانید!
مزایای بازار بورس چیست؟
استراتژی چیست ؟
- ریشه کلمه استراتژی از واژه یونانی ” استراتگوس ” گرفته شده است
- به معنای فرماندهی و رهبری است.
- یک سرمایه گذار حرفه ای همیشه بازار را دشمن خود می پندارد
- بهتر است ابتدا به مسئله دشمن شناسی یا بررسی بازار بپردازیم.
انواع ریسک در بازار سهام
- ریسک سیستماتیک؛ مربوط به وقایع کلان اقتصادی، تحولات سیاسی و… بوده
- ریسک غیر سیستماتیک؛ ناشی از رخدادهای داخلی بازار سهام نظیر شرایط صنعت، وضعیت کلی شرکت چراغ بورس - آموزش بازارهای مالی
- ریسک به انواع و اقسام مختلفی تقسیم می شود
- ریسک های بازار مالی را می توان در دو دسته سیستماتیک و غیرسیتماتیک
شرط خروج از معامله در استراتژی MPM
- شرط اول: میانگین متحرک کوتاه مدت از بالا به پایین میانگین بلند مدت را قطع کند.
- شرط دوم: پارابولیک سار در بالای نمودار قیمت قرار گیرد.
- شرط سوم: خط مکدی در زیر خط سیگنال قرار بگیرد.
- .
بورس چیست ؟ تاریخچه، مفهوم و تعریف آن
اولین تصویری که با شنیدن کلمه بورس به ذهن خطور میکند، سالنی پر از آدمهای مختلف است که در عین حالی که با تلفن حرف میزنند، داد میزنند، دستشان را در هوا تکان میدهند و اعداد
مختلفی را نشان میدهند. در مقابلِ این تصویر غیر شفاف، این روزها بسیار شنیده میشود که یکی از راههای استفاده از اندوختههای شخصی، برای کسب درآمد بیشتر، سرمایهگذاری است. این دو دلیل یعنی ناآشنایی عامه مردم و اهمیت روز افزون این قضیه ما را بر آن داشت تا در یک سلسله یادداشتها به این معرفی بیشتر این مفهوم بپردازیم.
این کلمه در حالی زیاد شنیده میشود، اما کمتر به صورت دقبق به آن پرداخته شده است. در این راستا در این یادداشت سعی می کنیم به صورت دقیقتری به این مفهوم و انواع آن بپردازیم.
در قرن پانزدهم میلادی , بازرگانان و صرافان بلژیکی در شهر «بورژ» در مقابل خانه مردی به نام «فن در بورزه»(واندر بورس) جمع می شدند و به داد و ستد می پرداختند. بدین ترتیب نام فعالیتی که بعدها یعنی در سال ۱۴۶۰ بازار متشکلی را شامل گشت از اسم آن مرد بلژیکی گرفته شد.
تاریخچه بورس چیست؟
اولین بورس اوراق بهادار در دنیا در شهر آمستردام و توسط اولین شرکت چند ملیتی به نام «کمپانی هند شرقی هلند» پدیدار شد. به همین نحو، اولین شرکتی بود که سهام منتشر کرد. این شرکت از سلسله عواملی برای نیل به موفقیت برخوردار بود: ۵۰ هزار نفر کارمند غیر نظامی با ارتش خصوصی مشتمل بر ۴۰ ناوجنگی، ۳۰ نفر ملوان و ۱۰ هزار خدمه و البته گردش فزاینده سود. این شرکت با وجود بازاری برای سهام و اوراق قرضه خود، احتمالاً قویترین اقتصاد در تاریخ جهان را داشته است. کلید موفقیت این شرکت درحقیقت حضور «عموم» در مالکیت آن بوده است.
در ایران فکر اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار ، به سال ۱۳۱۵ برمیگردد. در این سال، یک کارشناس هلندی و یک کارشناس بلژیکی بهمنظور بررسی و اقدام در مورد تهیه و تنظیم مقررات قانونی به ایران آمدند؛ اما مطالعات آن دو، با آغاز جنگ جهانی دوم متوقف شد. در سال ۱۳۳۳، مأموریت تشکیل آن به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول شد. این گروه، پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه کردند. لایحه تشکیل آن در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار نمود. (۱)
برای آشنای بیشتر و دقیقتر با مفهوم بورس از ویدیوهای آموزشی رایگان ما استفاده کنید.
تعریف بورس چیست؟
لغت نامه آنلاین مریام-وبستر (merriam-webster) آن را به عنوان مکانی که در آن عمل داد و ستد رخ می دهد تعریف می کند. در این مکانها یا بازارها به طور کلی دو نوع دارایی، داراییهای واقعی و داراییهای مالی، مورد معامله قرار میگیرند. داراییهای واقعی همان داراییهای فیزیکی هستند مثل زمین، ساختمان و انواع کالا مانند ماشین، لوازم خانگی و غیره اما داراییهای مالی داراییهای کاغذی و بهتر بگوییم اسنادی هستند، مثل سهام و اوراق مشارکت. از این رو، انواع بورسها را میتوان به سه دستهی کلی کالا، ارز و اوراق بهادار طبقهبندی کرد.
بورس کالا: بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت میگیرد و به طور منظم و دائم فعال است . در این بازارها معمولاً مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار میگیرد. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار میگیرد نامگذاری میکنند. مثلاً بورس نفت و بورس گندم.
بورس ارز: همان طور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پولهای خارجی انجام میگیرد. این بورس در کشور ما فعال نیست اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشمگیری دارد.
بورس اوراق بهادار: بازاری که داراییهای مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و غیره مورد معامله قرار میگیرد. در ایران، به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به طور رسمی و دائمی در محل معینی تشکیل میشود "بورس اوراق بهادار " میگویند.
در یادداشت های بعدی به بررسی مفاهیم و بخش های جزئی خواهیم پرداخت.
حضور افراد عادی
برای معامله در این بازار، هرشخصی حقیقی یا حقوقی نیاز به یک کارگزار رسمی و کد معاملاتی دارد. کارگزار در واقع واسط بین معاملهگر و بازار بورس میباشد. طبق آمار شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه(سمات) تعداد افرادی که در ایران کدسهامداری (کدمعاملاتی) دریافت کردهاند از ۸ میلیون نفر فراتر رفته است. افراد عادی جامعه نیز میتوانند با دریافت کدمعاملاتی از کارگزاریهای رسمی، خرید و فروش سهام و اوراقبهادار را در بورس انجام دهند. امکان معاملات آنلاین سهام، پیگیری قیمتها و سایر اطلاعات موردنیاز تحلیل سهام از طریق اینترنت، باعث شده است رغبت بیشتری برای حضور در این بازار در جامعه ایجاد شود.
فرابورس چیست و چه فرقی با بورس دارد؟
در اصطلاح داد و ستد خارج از بورس که به طور مستقیم بین دو طرف بدون هیچ گونه نظارتی از جانب بورس انجام می گیرد. فرابورس در مقابل داد و ستد بورسی که در بازارهای سازمان یافته رخ می دهد قرار دارد. بورس اوراق بهادار مزایایی همچون تسهیل نقدشوندگی، کاهش ریسک اعتباری در مورد نکول (ریسک طرف معامله) یکی از طرفین معامله، شفافیت و در دسترس بودن قیمت جاری بازار را دارد.
در معاملات بازار فرابورس قیمت لزوما منتشر نمی شود و به دلیل اینکه قراردادها دو جانبه هستند هر طرف می تواند نگران ریسک اعتباری طرف دیگر باشد.
تاریخچه پیدایش بورس در جهان و تهران
تاریخچه پیدایش بورس در جهان به قرن پانزدهم میلادی بر می گردد. جایی که بازرگانان و تجار در یکی از شهرهای کشور بلژیک، در میدانی به نام TerBeurze در جلوی خانه فردی به نام "واندر بورس" جمع می شدند و به خرید و فروش کالاهای خود بر اساس حراج می پرداختند. از آن روز به بعد این مکان ها به تدریج شکل توسعه یافته تر و مسقف به خود گرفت و مردم در آنجا به حراج کالا مبادرت می کردند. این مکان ها به "بورس" شهرت یافت.
با توجه به مبادرت کالا، برخی بازرگانان خطر می کردند و بعضی موارد ضرر می کردند. تاجران به دنبال ساز و کاری بودند تا ضرر و خسارت هایی که گاه و بی گاه به آنها وارد می شد را مدیریت و کاهش دهند. فرمولی که آنان کشف کردند این بود که چند نفر را با خود شریک کنند که در سود و زیان شریک شوند. کم کم با پیشرفت بشر، شرکت های سهامی ایجاد شد که در آن چند نفر شریک و مسئولیتی در حدود سرمایه پرداخت شده یا سهام خریداری شده را دارا بودند.
اولین بورس اوراق بهادار در آمستردام
در قرن هفدهم میلادی اولین بورس اوراق بهادار جهان، در شهر "آمستردام" هلند تشکیل شد. کمپانی هند شرقی، اولین شرکتی بود که سهام خود را در آن تاریخچه تشکیل بورس عرضه کرد. در ادامه بورس لندن در قرن هجدهم میلادی فعالیت خود را در قهوه خانه ها شروع کرد. اما بازار بورس نیویورک، بزرگترین بازار بورس جهان در حال حاضر، فعالیت خود را در سال ۱۷۹۲ آغاز کرد و در سال ۱۸۱۷ بورس نیویورک بصورت رسمی کار خود را آغاز کرد.
سابقه بورس اوراق بهادار تهران
راه اندازی بورس در ایران، با تحقیقات و بررسی کارشناسان هلندی و بلژیکی در سال 1315 کلید خورد ولی مطالعات آنها با توجه به آغاز جنگ جهانی دوم متوقف شد.
پس از سی سال با بررسی تاریخچه تشکیل بورس و تحقیق اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران تهیه شد. پس از تصویب لایحه تشکیل بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی و ایجاد زیر ساخت ها، در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار کرد.
پس از تشکلیل بورس اوراق بهادار تهران و تا قبل از انقلاب اسلامی، در طول یازده سال فعالیت بورس، تعداد شرکت ها، بانک ها و شرکت هاي بیمه پذیرفته شده در بورس، 105 بنگاه با سرمایه اي بیش از 230 میلیارد ریال در سال 1357 رسید.
اما در سال هاي پس از پیروزي انقلاب اسلامی تحولات زیادی در کشور بوجود آمد. تصویب لایحه قانون اداره امور بانک ها، ملی شدن شرکت هاي بیمه، تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع، تملک بسیاري از بنگاه هاي اقتصادي کشور توسط دولت، جنگ هشت ساله از جمله این تحولات بود. با این تغییرات تعداد شرکت هاي پذیرفته شده در بورس از 105 شرکت در سال 1357، به 56 شرکت کاهش یافت و تا سال 1367 به دوران رکود بورس بود.
سال 1368 در جهت اجراي خصوصی سازي، جذب و جمع آوری پس اندازها و در چهار چوب برنامه پنج سال اول توسعه اقتصادي، سرمایه گذاری در بورس وارد دوران جدیدی شد. طی سالهاي پس از تجدید حیات بورس تاکنون، فعالیت بورس فراز و نشیب هاي زیادی داشته است و مسائل سیاسی، رکودهای مختلفی را بر بازار سرمایه تحمیل کرده است.
از ابتداي سال 1376، بورس اوراق بهادار تهران با بازسازي ساختار سازمانی و مدیریتی، بکارگیري نوآوري هاي فنی و تخصصی، اصلاح قوانین مقرراتی و نظارتی گام های موثری را در رشد بورس داشته است. ولی گام بلند اصلاح قانون بورس اوراق بهادار پس از چهل سال یعنی در آذر ماه سال 1384 با تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار توسط مجلس شوراي اسلامی، برداشته شد.
دیدگاه شما